Postawy rodziców wobec dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego
DOI:
https://doi.org/10.12775/PBE.2015.047Słowa kluczowe
postawy rodzicielskie, niepełnosprawność, rodzice dzieci z niepełnosprawnościąAbstrakt
W artykule przedstawiono rozważania dotyczące postaw rodziców wobec dzieci z niepełnosprawnością. Przeanalizowano typologie postaw rodzicielskich, pojawiające się w literaturze naukowej. Następnie zaprezentowano własne badania, przeprowadzone metodą sondażu diagnostycznego za pomocą Skali Postaw Rodzicielskich Mieczysława Plopy wśród 268-osobowej grupy rodziców dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Główny problem badawczy projektu brzmiał: Jakie są postawy wychowawcze, które preferują rodzice dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego? Stwierdzono, że badani rodzice częściej przejawiają pożądane niż niewłaściwe postawy wychowawcze w następujących skalach: akceptacja – odrzucenie, niekonsekwencja, nadmierne wymaganie i autonomia, jednakże w skali nadmierne ochranianie stosunkowo więcej rodziców cechuje się postawą niepożądaną niż właściwą. Ustalono, że postawy rodziców różnią się w zależności od typu niepełnosprawności i wieku dziecka, a także płci, wykształcenia rodzica, miejsce zamieszkania oraz typu szkoły, do której uczęszcza dziecko. Wyniki wskazują ponadto, iż płeć dziecka, ilość potomstwa oraz struktura rodziny nie wpływają na prezentowane postawy rodziców. Przeprowadzona analiza dowodzi występowania stosunkowo dużego nasilenia postaw w kierunku pożądanym u rodziców dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, ale wskazuje również na duże zróżnicowanie w zakresie prezentowanych postaw w badanej grupie. Wzięcie pod uwagę badanych zmiennych pozwolić może na lepsze zrozumienie sytuacji rodzin z dziećmi z niepełnosprawnością i ostatecznie dobór adekwatnego do ich potrzeb wsparcia.
Bibliografia
Baumrind D. (1967), Child Care Practices Anteceding Three Patterns of Preschool Behavior, “Genetic Psychological Monographs”, no. 75, s. 43–88.
Blacher J., Baker B.L., MacLean Jr. W.E. (2007), Positive Impact of Intellectual Disability on Families, “American Journal on Mental Retardation”, vol. 112, no. 5, s. 330–348,http://dx.doi.org/10.1352/0895-8017(2007)112%5B0330:PIOIDO%5D2.0.CO;2.
Boon H. J. (2007), Low-and High-Achieving Australian Secondary School Students: TheirParenting, Motivations and Academic Achievement, “Australian Psychologist”, no. 42,s. 212–225, http://dx.doi.org/10.1080/00050060701405584.
Błeszyńska K. (1991), Wybrane problem kształtowania się postaw rodziców wobec dzieci z odchyleniami od normy, „Problemy Rodziny” nr 1, s. 1–6.
Boczar K. (1982), Młodzież umysłowo upośledzona w rodzinie i w środowisku pracy, IWZZ, Warszawa.
Braun-Gałkowska M. (1985), Miłość aktywna, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
Dyson L.L. (1997), Fathers and Mothers of School-Age Children With Developmental Disabilities: Parental Stress, Family Functioning, and Social Support, “American Journal
on Mental Retardation”, vol. 102, no.3, s. 267–279, http://dx.doi.org/10.1352/0895-
-8017(1997)102%3C0267:FAMOSC%3E2.0.CO;2.
Górnicka B. (2013), „Rodzicielski świat” matek i ojców wychowujących dziecko z niepełnosprawnością
(rozdz. 28), w: J. Brągiel, P.E. Kaniok, A. Kurcz (red.), Rodzicielstwo w kontekście wychowania i edukacji, Wyd. UO, Opole.
Hastings R.P., Beck A., Hill Ch. (2005), Positive Contributions Made by Children with an Intellectual Disability in the Family: Mothers’ and Fathers’ Perceptions,
“Journal of Intellectual Disabilities”, vol 9, no. 2, s. 155–165, http://dx.doi.org/10.1177/1744629505053930.
James K., Keegan-Wells D., Hinds P.S., Kelly K.P., Bond D., Mahan R., Moore I.M., Roll L., Speckhart B. (2002), The Care of my Child with Cancer: Parents’ Perceptions of Caregiving Demands, “Journal of Pediatric Oncology Nursing”, vol. 19, no.6, s. 218–228,
http://dx.doi.org/10.1177/104345420201900606.
Kaniok P.E. (2011), Poczucie powodzenia małżeństwa a udział ojców w opiece nad dzieckiem niepełnosprawnym i w jego wychowaniu, Wyd. UO, Opole.
Kaniok P.E. (2013), Udział ojców w opiece nad dzieckiem z niepełnosprawnością i jego wychowaniu w percepcji matek (rozdz. 29),w: J. Brągiel, P.E. Kaniok, A. Kurcz (red.), Rodzicielstwo w kontekście wychowania i edukacji, Wyd. UO, Opole.
Kornaszewska M. (2002), Czynniki kształtujące różnice w emocjonalności kobiet i mężczyzn, „Studia Psychologica UKSW”, nr 3, s. 167–186.
Kościelak R. (1996), Funkcjonowanie psychospołeczne osób niepełnosprawnych umysłowo, WSiP, Warszawa.
Kozubska A. (2000), Opieka i wychowanie w rodzinie dziecka upośledzonego umysłowo w stopniu lekkim, Akad. Bydgoska, Bydgoszcz.
Kwaśniewska G. (2005), Rodzina dziecka z przepukliną oponowo-rdzeniową, Wyd. UMCS, Lublin.
Lamborn S.D., Mounts N.S., Steinberg L., Dornbusch S.M. (1991), Patterns of Competence and Adjustment Among Adolescents from Authoritative, Authoritarian, Indulgent,
and Neglectful Families, “Child Development”, no. 62, s. 1049–1065, http://dx.doi.org/10.2307/1131151.
Lausch-Żuk J. (1996), Autonomia młodzieży z upośledzeniem umysłowym w odczuciu rodziców,
w: W. Dykcik (red.), Społeczeństwo wobec autonomii osób niepełnosprawnych, Eruditus, Poznań.
Lipińska-Lokś J., Skwarek B. (2013), Rodzice w obliczu niepełnosprawności dziecka (rozdz. 24), w: J. Brągiel, P.E. Kaniok, A. Kurcz (red.), Rodzicielstwo w kontekście wychowania i edukacji, Wyd. UO, Opole.
Martowska K. (2012), Psychologiczne uwarunkowania kompetencji społecznych, LiberiLibri, Warszawa.
Minczakiewicz E. (1990), Dziecko upośledzone w rodzinie, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 5–6, s. 85–90.
Mudrecka I. (2013), Rodzicielstwo w percepcji młodzieży nieprzystosowanej społecznie (rozdz. 30), w: J. Brągiel, P.E. Kaniok, A. Kurcz (red.), Rodzicielstwo w kontekście
wychowania i edukacji, Wyd. UO, Opole.
Neece C.L., Green S.A., Baker B.L. (2012), Parenting Stress and Child Behavior Problems: A Transactional Relationship Across Time, “American Journal on Intellectual and Developmental Disabilities”, vol. 117, no.1, s. 48–66, http://dx.doi.org/10.1352/1944-
-117.1.48.
Obuchowska I. (1996), O autonomii w wychowaniu niepełnosprawnych dzieci i młodzieży,
w: W. Dykcik (red.), Społeczeństwo wobec autonomii osób niepełnosprawnych, Eruditus, Poznań.
Ożóg-Radew M. (1996), Postawy matek wobec dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim a system kształcenia tych dzieci, w: Dykcik W. (red.), Społeczeństwo wobec autonomii osób niepełnosprawnych, Eruditus, Poznań.
Parchomiuk M. (2007), Rodzice dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym wobec sytuacji trudnych, Wyd. UMCS, Lublin.
Philips N., Sioen I., Michels N., Sleddens E., De Henauw S. (2014), The Influence of Parenting Style on Health Related Behavior of Children: Findings from the ChiBS study, “International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity”, 11:95, http://dx.doi.
org/10.1186/s12966-014-0095-y.
Pilecka W., Pilecki J. (1996), Warunki i wyznaczniki rozwoju autonomii dziecka upośledzonego
umysłowo, w: W. Dykcik (red.), Społeczeństwo wobec autonomii osób niepełnosprawnych, Eruditus, Poznań.
Pisula E. (1993), Stres rodzicielski związany z wychowywaniem dzieci autystycznych i z zespołem
Downa, „Psychologia Wychowawcza”, nr 1, s. 44–52.
Pisula E. (1998), Psychologiczne problemy rodziców dzieci z zaburzeniami rozwoju, Wyd. UW, Warszawa.
Pisula E. (1999), Dzieci autystyczne, w: I. Obuchowska (red.), Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, WSiP, Warszawa.
Plopa M. (2008a), Psychologia rodziny. Teoria i badania, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Plopa M. (2008b), Skala Postaw Rodzicielskich, Vizja Press and IT, Warszawa.
Plutecka K. (2013), Ojciec wobec osiągnięć edukacyjnych dziecka niesłyszącego, Wyd. Nauk. UP, Kraków.
Querido J.G., Warner T.D., Eyberg S.M. (2002), Parenting Styles and Child Behavior in African American Families of Preschool Children, “Journal of Clinical Child Psychology”,
no. 31, s. 272–277.
Róg A., Siudzińska S. (2013), Style wychowania stosowane przez rodziców a społeczne funkcjonowanie
dziecka (rozdz. 11),w: J. Brągiel, P.E. Kaniok, A. Kurcz (red.), Rodzicielstwo w kontekście wychowania i edukacji, UO, Opole.
Różycka J. (1980), Defekt dziecka jako czynnik traumatyzujący rodziców, w: M. Jędrzejczak (red.), Materiały III Krajowego Sympozjum Psychologii Defektologicznej, t. 1, cz. 1, Wyd. UW, Wrocław.
Ryś M. (1998), Konflikty w rodzinie niszczą czy budują? Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-
Pedagogicznej MEN, Warszawa.
Sakowicz-Boboryko A. (2005), Rodzina jako realizator potrzeb rehabilitacyjnych dzieci niepełnosprawnych,
Trans Humana, Białystok.
Sekułowicz M. (2000), Matki dzieci niepełnosprawnych wobec problemów życiowych, UW, Wrocław.
Sikorska M. (2009), Nowa matka, nowy ojciec, nowe dziecko. O nowym układzie sił w polskich rodzinach, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Strelau J. (red.) (2000), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2,GWP, Gdańsk.
Twardowski A. (1996), Oddziaływania rodziców blokujące rozwój autonomii u dzieci upośledzonych
umysłowo, w: W. Dykcik (red.), Społeczeństwo wobec autonomii osób niepełnosprawnych, Eruditus, Poznań.
Twardowski A. (1999), Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych, w: I. Obuchowska (red.),
Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, WSiP, Warszawa.
Tylewska-Nowak B. (2001), Autonomia osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną w opinii wybranych grup społecznych, PZG, Poznań.
Wehmeyer M.L., Garner N.W. (2003), The Impact of Personal Characteristics of People with Intellectual and Developmental Disability on Self-determination and Autonomous Functioning, “Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities”, vol.16, no. 4,
s. 255–265, http://dx.doi.org/10.1046/j.1468-3148.2003.00161.x.
Wojciechowski F. (2007), Niepełnosprawność, rodzina, dorastanie, Wyd. Akad. „Żak”, Warszawa.
Ziemska M. (1973), Postawy rodzicielskie, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Ziemska M. (1986), Rodzina a osobowość, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 2832
Liczba cytowań: 0