Wizerunek młodzieży w dyskursie na temat przestępczości nieletnich w podręcznikach do wiedzy o społeczeństwie na poziomie ponadgimnazjalnym

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest pokazanie jaki wizerunek młodzieży i przestępczości jest konstruowany w ramach dyskursów odnoszących się do przestępczości nieletnich zawartych w podręcznikach do wiedzy o społeczeństwie. Zastosowanie metody krytycznej analizy dyskursu pozwoliło na identyfikację wielu strategii dyskursywnych oraz wyróżnienie najważniejszych schematów argumentacyjnych.  We wnioskach stwierdzono, że wizerunek młodzieży wynikający z analizowanych dyskursów wykazuje cechy depersonalizacji, dyskurs operuje stereotypami, nieuprawnionymi generalizacjami i ma charakter negatywnie wartościujący. Problem przestępczości młodzieży wydaje się być zjawiskiem ogromnych rozmiarów, dużo większym niż wskazują na to dane. Argumentacja stwarzająca pozory obiektywnej i rzetelnej, w rzeczywistości obarczona jest wieloma błędami, a wśród szczegółowych schematów argumentacyjnych identyfikowalne są takie, które odwołują się do argumentum ad populum. Dyskurs ma charakter silnie adaptacyjny z naciskiem na motywację interesowną do przestrzegania prawa. Powyższe wnioski mają istotne znaczenie w kontekście edukacji. Ponieważ dyskursy stanowią pewne zasoby dla reprezentacji rzeczywistości, stwarzają ramy dla nadawania jej sensu, istotnym w tym kontekście jest  pytanie o kształt szkolnej edukacji prawnej. Mocno podkreślana i akcentowana w ramach kompetencji obywatelskich aktywność obywatelska wydaje się nie dotyczyć edukacji prawnej. Tu obecne jest grożenie, straszenie i eksponowanie oportunistycznej postawy wobec prawa.