Bullying i cyberbullying wśród dzieci i młodzieży. Analiza porównawcza wyników badań prowadzonych w Polsce i Hiszpanii. Wyzwania dla profilaktyki
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2019.3.006Słowa kluczowe
przemoc rówieśnicza, bullying, cyberbullying, analiza porównawcza, profilaktyka.Abstrakt
Artykuł prezentuje wyniki badań na temat zjawiska występowania bullyingu i cyberbullyingu wśród dzieci i młodzieży w Polsce i Hiszpanii. W pierwszej części artykułu dokonano charakterystyki zagadnienia, oprócz genezy i definicji terminów oraz omówienia natury zjawiska zwrócono uwagę na negatywne konsekwencje, jakie pociąga za sobą tego rodzaju przemoc. W drugiej części artykułu przedstawiono wyniki badań dotyczące rozpowszechnienia zjawiska na świecie oraz w Polsce. Na tym tle ukazano wyniki badań własnych. Celem przeprowadzonych badań jest porównanie rozpowszechnienia bullyingu i cyberbullyingu wśród uczniów szkół polskich i hiszpańskich. Dodatkowym zamiarem jest poznanie tendencji rozwojowych tego zjawiska w Polsce i Hiszpanii z uwzględnieniem wieku i płci osób badanych. Badania przeprowadzone zostały za pomocą międzynarodowych narzędzi badawczych. Analizie poddano 1052 uczniów szkół polskich oraz 1483 uczniów szkół hiszpańskich. Wyniki badań wskazują, że skala zjawiska jest niepokojąco wysoka. W Polsce około 70% badanych uczniów bierze udział w bullyingu, a około 35% w cyberbullyingu. W Hiszpanii około 50% badanych uczniów bierze udział w bullyingu, a około 20% w cyberbullyingu. Wnioski zawierają implikacje dla praktyki pedagogicznej. Profilaktyka i programy przeciwdziałające tego rodzaju formom przemocy są potrzebne i powinny być prowadzone w obu krajach.
Bibliografia
Barlińska J., Szuster A. (2014). Cyberprzemoc. O zagrożeniach i szansach na ograniczenie zjawiska wśród adolescentów, Warszawa: Wydawnictwa UW.
Chan H.C., Wong D.S.W. (2015). Traditional school bullying and cyberbullying in Chinese societies: Prevalence and a review of the whole-school intervention approach, „Aggression and Violent Behavior”, nr 23, s. 98–108, https://doi.org/10.1016/j.avb.2015.05.010.
Chmura-Rutkowska I. (2019). Być dziewczyną, być chłopakiem i przetrwać. Płeć i przemoc w szkole w narracjach młodzieży, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Craig W., Harel-Fisch Y., Fogel-Grinvald H. i in. (2009). A cross-national profile of bullying and victimization among adolescents in 40 countries, „International Journal of Public Health”, t. 54, (Supplement 2), s. 216–224. DOI: 10.1007/s00038-009-5413-9
Del Rey R., Casas J.A., Ortega-Ruiz R. i in. (2015). Structural validation and cross-cultural robustness of the European Cyberbullying Intervention Project Questionnaire, „Computers in Human Behavior”, t. 50, s. 141–147, https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.03.065.
Farrington D.P., Ttofi M.M. (2009). School-based programs to reduce bullying and victimization, „Campbell Systematic Reviews”, nr 6, s. 1–148, https://www.ncjrs.gov/pdffiles1/nij/grants/229377.pdf [dostęp: 20.06.2019].
Gaffney H., Farrington D.P., Espelage D.L., Ttofi M.M. (2019). Are cyberbullying intervention and prevention programs effective? A systematic and meta-analytical review, „Aggression and Violent Behavior”, nr 45, s. 134–153. DOI: 10.1016/j.avb.2018.07.002.
Gaffney H., Ttofi M.M., Farrington D.P. (2019). Evaluating the effectiveness of school-bullying prevention programs: An updated meta-analytical review. „Aggression and Violent Behavior”, nr 45, s. 111–133. DOI: 10.1016/j.avb.2018.07.001.
Guerra N.G., Williams K.R., Sadek S. (2011). Understanding bullying and victimization during childhood and adolescence: A mixed methods study, „Child Development”, t. 82, nr 1, s. 295–310. DOI: 10.1111/j.1467-8624.2010.01556.x.
Kołodziejczyk J., Walczak B. (2015). Agresja i przemoc w Polskich szkołach: perspektywa socjoekologiczna, „Ruch Pedagogiczny”, nr 1, s. 35–47.
Komendant-Brodowska A. (2014). Agresja i przemoc szkolna. Raport o stanie badań, Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Mazur J., Małkowska-Szkutnik A. (red). (2018). Zdrowie uczniów w 2018 roku na tle nowego modelu badań HBSC, Warszawa: Instytut Matki i Dziecka.
Menesini E. (2012). Cyberbullying: The right value of the phenomenon. Comments on the paper “Cyberbullying: An overrated phenomenon?”, „European Journal of Developmental Psychology”, t. 9, nr 5, s. 544–552. DOI: 10.1080/17405629.2012.706449.
Modecki K.L., Minchin J., Harbaugh A.G., Guerra N.G., Runions K.C. (2014). Bullying prevalence across contexts: A meta-analysis measuring cyber and traditional bullying, „Journal of Adolescent Health”, t. 55, nr 5, s. 602–611. DOI: 10.1016/j.jadohealth.2014.06.007.
Olweus D. (1973). Hackkycklingar och översittare: Forskning om skolmobbning, Stockholm: Almqvist & Wiksell.
Olweus D., Limber S.P. (2010). The Olweus bullying prevention program: Implementation and evaluation over two decades, [w:] S.R. Jimerson, S.M. Swearer, D.L. Espelage (red.), The handbook of school bullying: An international perspective, New York: Routledge, s. 377–402.
Ortega R. (1997). El proyecto Sevilla Anti-violencia Escolar. Un modelo de intervención preventiva contra los malos tratos entre iguales, „Revista de Educación”, nr 313, s. 143–158.
Ortega R. (2010). Agresividad injustificada, bullying y violencia escolar, Madrid: Alianza Editorial.
Ortega-Ruiz R., Del Rey R., Casas J.A. (2016). Evaluar el bullying y el ciberbullying: Validación española del EBIP-Q y del ECIP-Q [Evaluation of bullying and cyberbullying: Spanish validation of EBIP-Q and ECIP-Q], „Psicología Educativa”, t. 22, nr 1, s. 71–79, https://doi.org/10.1016/j.pse.2016.01.004.
Pikas A. (1976). Slik stopper vi mobbing. (How to stop bullying), Oslo: Gyldendal.
Pyżalski J. (2012). Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Rigby K. (2010). Przemoc w szkole. Jak ją ograniczyć?, przeł. R. Mitoraj, Kraków: Wydawnictwo UJ.
Rivers I., Smith P.K. (1994). Types of Bullying Behavior and Their Correlates, „Aggressive Behavior”, t. 20, nr 5, s. 359–368, https://doi.org/10.1002/1098-2337(1994)20:5 359::AID-AB2480200503 3.0.CO;2-J.
Roland E., Auestad, G., Vaaland G.S. (2011). Bullying, [w:] J. Pyżalski, E. Roland (red.), Bullying and Special Needs: A Handbook, Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, s. 3–20.
Salmivalli C., Lagerspetz K., Björkqvist K., Österman K., Kaukiainen A. (1996). Bullying as a group process: Participant roles and their relations to social status within the group, „Aggressive Behavior”, t. 22, nr 1, s. 1–15, https://doi.org/10.1002/(SICI)1098-2337(1996)22:1 1::AID-AB1 3.0.CO;2-T.
Smith P.K., Brain P. (2000). Bullying in schools: Lessons from two decades of research, „Aggressive Behavior”, t. 26, nr 1, s. 1–9. DOI: 10.1002/(SICI)1098-2337(2000)26:13.0.CO;2-7.
Smith P.K., Cowie H., Olafsson R.F., Liefooghe A.P.D. (2002). Definitions of bullying: A comparison of terms used, and age and gender differences, in a fourteen-country international comparison, „Child Development”, t. 73, nr 4, s. 1119–1133. DOI: 10.1111/1467-8624.00461.
Smith P.K., Mahdavi J., Carvalho M., Fisher S., Russell S., Tippett N. (2008). Cyberbullying: Its nature and impact in secondary school pupils, „Journal of Child Psychology and Psychiatry”, t. 49, nr 4, s. 376–385. DOI: 10.1111/j.1469-7610.2007.01846.x.
Sorrentino A., Baldry A.C., Farrington D.P., Blaya C. (2019). Epidemiology of Cyberbullying across Europe: Differences between Countries and Genders, „Educational Sciences: Theory & Practice”, t. 19, nr 2, s. 74–91. DOI 10.12738/estp.2019.2.005.
Surzykiewicz J. (2000). Agresja i przemoc w szkole. Uwarunkowania socjoekologiczne, Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
Tłuściak-Deliowska A. (2017). Dręczenie szkolne. Społeczno-pedagogiczna analiza zjawiska, Warszawa: Wydawnictwo APS.
Tomczyk L. (2017). Cyberbullying in 2010 and 2015: A perspective on the changes in the phenomenon among adolescents in Poland in the context of preventive action, „Children and Youth Services Review”, nr 75, s. 50–60, DOI: 10.1016/j.childyouth.2017.02.017.
Ttofi M.M., Farrington D.P., Lösel F., Loeber R. (2011a). Do the victims of school bullies tend to become depressed later in life? A systematic review and meta-analysis of longitudinal studies, „Journal of Aggression, Conflict and Peace Research”, t. 3, nr 2, s. 63–73, https://doi.org/10.1108/17596591111132873.
Ttofi M.M., Farrington D.P., Lösel F., Loeber R. (2011b). The predictive efficiency of school bullying versus later offending: A systematic/meta-analytic review of longitudinal studies, „Criminal Behaviour and Mental Health”, t. 21, nr 2, s. 80–89. DOI: 10.1002/cbm.808.
Ttofi M.M., Farrington D.P., Lösel F., Crago R.V., Theodorakis N. (2016). School Bullying and Drug Use Later in Life: A Meta-Analytic Investigation, „School Psychology Quarterly”, t. 31, nr 1, s. 8–27, DOI: 10.1037/spq0000120.
Twardowska-Staszek, E. (2016). Zachowania ryzykowne młodzieży szkolnej z niepełnosprawnością intelektualną: uwarunkowania podmiotowe i środowiskowe, Kraków: Akademia Ignatianum; Wydawnictwo WAM.
Twardowska-Staszek E., Zych I., Ortega-Ruiz R. (2018). Bullying and cyberbullying in Polish elementary and middle schools: Validation of questionnaires and nature of the phenomena, „Children and Youth Services Review”, nr 95, s. 2117–2225. DOI: 10.1016/j.childyouth.2018.10.045.
Van Geel M., Vedder P., Tanilon J. (2014). Relationship between peer victimization, cyberbullying, and suicide in children and adolescents: A meta-analysis, „Jama Pediatrics”, t. 168, nr 5, s. 435–442. DOI: 10.1001/jamapediatrics.2013.4143.
Volk A.A., Dane A.V., Marini Z.A. (2014). What is bullying? A theoretical redefinition, „Developmental Review”, t. 34, nr 4, s. 327–343, https://doi.org/10.1016/j.dr.2014.09.001.
Zych I., Ortega-Ruiz R., Del Rey R. (2015a). Scientific research on bullying and cyberbullying: Where have we been and where are we going, „Aggression and Violent Behavior”, t. 24, s. 188–198, https://doi.org/10.1016/j.avb.2015.05.015.
Zych I., Ortega-Ruiz R., Del Rey R. (2015b). Systematic review of theoretical studies on bullying and cyberbullying: Facts, knowledge, prevention, and intervention, „Aggression and Violent Behavior”, t. 23, s. 1–21, https://doi.org/10.1016/j.avb.2015.10.001.
Zych I., Farrington D., Llorent V.J., Ttofi M.M. (2017). Protecting children against bullying and its consequences, New York: Springer.
Zych I., Ortega-Ruiz R., Llorent V.J. (2017). Nature and dynamics of peer violence in Polish upper secondary schools, „Social Psychology of Education”, t. 20, nr 2, s. 427–443. DOI: 10.1007/s11218-017-9378-x.
Bezpieczeństwo uczniów i klimat społeczny w polskich szkołach. (2015). https://www.ibe.edu.pl/pl/aktualnosci/525-przemoc-w-polskiej-szkole [dostęp: 15.05.2019].
BIG. (2015). Bullying Intervention group: Current statistics August 2015, https://www.bullyinginterventiongroup.co.uk/ [dostęp: 12.06.2016].
Giza-Poleszczuk A., Komendant-Brodowska A., Baczko-Dombi A. (2011). Przemoc w szkole. Raport z badań. Maj 2011. Instytut Socjologii UW, http://www.szkolabezprzemocy.pl/1391,przemoc-w-szkole-maj-2011 [dostęp: 15.05.2019[.
Pracownia Profilaktyki Młodzieżowej „Pro-M”, http://www.ipin.edu.pl/?page_id=6565 [dostęp: 15.05.2019].
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Akademii Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Akademii Ignatianum w Krakowie. Akademia Ignatianum w Krakowie jest uprawniona do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 3551
Liczba cytowań: 0