Czas wolny ludzi starszych w świetle teorii aktywności
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2020.1.007Słowa kluczowe
aktywizacja, aktywność, czas wolny, człowiek starszy, teoria aktywnościAbstrakt
Celem niniejszego artykułu jest ukazanie problemu czasu wolnego ludzi starszych w perspektywie teorii aktywności. Punktem wyjścia podjętych rozważań było wyjaśnienie pojęć „starość” i „starzenie się”. W dalszej kolejności przedstawiono ważniejsze zagadnienia dotyczące aktywności człowieka w okresie późnej dorosłości oraz zaprezentowano główne założenia teorii aktywności. Następnie określono pojęcie czasu wolnego, omówiono cechy aktywności wolnoczasowej, a także wskazano na funkcje czasu wolnego. Zwrócono również uwagę na strukturę budżetu czasu seniorów oraz dominujące wśród nich typy aktywności wolnoczasowej. W następnej kolejności przedstawiono problem czasu wolnego ludzi starych w kontekście teorii aktywności, zwracając szczególną uwagę na zagadnienia dotyczące aktywizacji seniorów.
Bibliografia
Banach M. (2013). Czas wolny osób starszych, [w:] J. Matejek, E. Zdebska (red.), Senior w rodzinie i instytucji społecznej, Kraków: Iris Sudio, s. 97–107.
Berbeka J., Makówka M., Niemczyk A. (2008). Podstawy ekonomiki i organizacji czasu wolnego, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
Błachnio A. (2019). Potencjał osób w starości. Poczucie jakości życia w procesie starzenia się, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Brzezińska M. (2011). Proaktywna starość. Strategie radzenia sobie ze stresem w okresie późnej dorosłości, Warszawa: Difin SA.
Chabior A. (2011). Aktywizacja i aktywność ludzi w okresie późnej dorosłości, Kielce: Wydawnictwo Wszechnicy Świętokrzyskiej.
Chabior A. (2017a). Aktywizacja i aktywność w okresie późnej dorosłości, [w:] Encyklopedia starości, starzenia się i niepełnosprawności, red. A.A. Zych, t. 1, Katowice: Stowarzyszenie Thesaurus Silesiae – Skarb Śląski, s. 65–71.
Chabior A. (2017b). Wspomaganie procesu pomyślnego starzenia się u ludzi starych. Między powinnością a profesją, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Czerepaniak-Walczak M. (2007). Od próżniaczenia do zniewolenia – w poszukiwaniu dyskursów czasu wolnego, [w:] E. Marynowicz-Hetka (red.), Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki 2. Debata, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 219–235.
Denek K. (2011). Edukacja pozalekcyjna i pozaszkolna, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji.
Dzięgielewska M. (2006). Aktywność społeczna i edukacyjna na tle innych typów aktywności, [w:] B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy gerontologii społecznej, Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, s. 161–165.
Gościniewicz M., Szkurłat J. (2015). Aktywność i aktywizacja osób starszych jako jedno z głównych wyzwań współczesności, [w:] M. Krawczyk-Blicharska, J. Szkurłat (red.), Edukacja, rynek pracy, rozwój. Obszary wsparcia i aktywizacji wybranych grup społecznych, Kielce: Uniwersytet Jana Kochanowskiego, s. 463–482.
Górnikowska-Zwolak E. (1999). Aktywizacja, aktywność, [w:] D. Lalak, T. Pilch (red.), Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, s. 9–11.
Halicka M., Halicki J. (2002). Integracja społeczna i aktywność ludzi starszych, [w:] B. Synak (red.), Polska starość, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, s. 189–218.
Halicka M., Kramkowska E. (2011). Aktywność osób starszych i przykłady samoorganizowania się seniorów w Polsce, „Trzeci Sektor”, nr 25, s. 36–43.
Halicki J. (2006). Społeczne teorie starzenia się, [w:] M. Halicka, J. Halicki (red.), Zostawić ślad na ziemi. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Pędichowi w 80 rocznicę urodzin i 55 rocznicę pracy naukowej, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, s. 255–276.
Kaczmarczyk M., Trafiałek E. (2007). Aktywizacja osób w starszym wieku jako szansa na pomyślne starzenie, „Gerontologia Polska”, t. 15, nr 4, s. 116–118.
Kamiński A. (1974). Funkcje pedagogiki społecznej. Praca socjalna i kulturalna, Warszawa: PWN.
Kamiński A. (1986). Aktywność jako wzmaganie żywotności osób starszych, [w:] Encyklopedia seniora, red. F.W. Sawicka, B. Maryanska, E. Stańczuk, Warszawa: Wiedza Powszechna, s. 115–117.
Kapralska Ł. (2015). Aktywizacja seniorów jako problem społeczny, [w:] M. Synowiec-Piłat, B. Kwiatkowska, K. Borysławski (red.), Inkluzja czy ekskluzja? Człowiek stary w społeczeństwie, Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, s. 241–255.
Kozaczuk L. (1995). Terapia zajęciowa w domach pomocy społecznej, Warszawa: Wydawnictwo Interart.
Kurek E. (2008). Czas wolny. Refleksje gerontologiczne, [w:] R. Konieczna-Woźniak (red.), Dorosłość wobec starości. Oczekiwania – Radości – Dylematy, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 295–304.
Kurtyka-Chałas J. (2014). Starość i jej oblicza. Wybrane psychologiczne aspekty funkcjonowania osób starszych, Lublin: Towarzystwo Wydawnictw Naukowych Libropolis.
Leszczyńska-Rejchert A. (2016). Praca socjalna z seniorami w perspektywie geragogiki, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Małecka B.Z. (1985). Elementy gerontologii dla pedagogów, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Milerski B., Śliwerski B. (red.). (2000). Pedagogika. Leksykon PWN, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Miszczak E. (2010). Aktywność seniorów sposobem przeciwdziałania negatywnym skutkom procesu starzenia się, [w:] D. Kałuża, P. Szukalski (red.), Jakość życia seniorów w XXI wieku. Ku aktywności, Łódź: Wydawnictwo Biblioteka, s. 24–33.
Napierała M., Muszkieta R. (2011). Wstęp do teorii rekreacji, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Nowocień J. (2019). Czas pracy a czas wolny jako wartość edukacyjna, [w:] A. Karpińska, A. Szwarc, W. Wróblewska (red.), Edukacja całożyciowa – wybrane obszary, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 19–33.
Orłowska M. (2007). Przymus bezczynności. Studium pedagogiczno-społeczne czasu wolnego bezrobotnych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Orzechowska G. (2007). Aktywność osób starszych jako kategoria uniwersalna, [w:] E. Dubas (red.), Uniwersalne problemy andragogiki i gerontologii, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 175–183.
Pędich W. (2002). Starość, [w:] Encyklopedia zdrowia, red. W.S. Gumułka, W. Rewerski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 914–931.
Pięta J. (2004). Pedagogika czasu wolnego, Warszawa: Zakład Wydawniczy DrukTur.
Pikuła N. (2011). Etos starości w aspekcie społecznym. Gerontologia dla pracowników socjalnych, Kraków: Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum”; Wydawnictwo WAM.
Pikuła N. (2013). Senior w przestrzeni społecznej, Warszawa: Wydawnictwo Borgis.
Przecławski K. (1997). Czas wolny dzieci i młodzieży, [w:] Encyklopedia Pedagogiczna, red. W. Pomykało, Warszawa: Fundacja Innowacja, s. 75–77.
Różański T. (2016). Wybrane problemy czasu wolnego ludzi starszych w Polsce, [w:] M. Halicka, J. Halicki, E. Kramkowska (red.), Starość – poznać, przeżyć, zrozumieć, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, s. 389–400.
Różański T. (2017). Wybrane obszary aktywizacji osób starszych w środowisku lokalnym, [w:] A. Szczurek-Boruta, K. Jas (red.), Człowiek wykluczony i człowiek w sytuacji zagrożenia wykluczeniem społecznym, edukacyjnym, kulturowym. Wyzwania, powinności pedagogiki, zadania, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 185–201.
Skibińska E.M. (2006). Mikroświaty kobiet. Relacje autobiograficzne, Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Steuden S. (2011). Psychologia starzenia się i starości, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Synak B. (1987). Młodzi emeryci, Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych.
Szarota Z. (2004). Gerontologia społeczna i oświatowa. Zarys problematyki, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Szarota Z. (2010). Starzenie się i starość w wymiarze instytucjonalnego wsparcia na przykładzie Krakowa, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego.
Szatur-Jaworska B. (2006a). Cechy gerontologii społecznej jako dyscypliny naukowej, [w:] B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy gerontologii społecznej, Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, s. 16–25.
Szatur-Jaworska B. (2006b). Starość – opis fazy, [w:] B. Szatur-Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Podstawy gerontologii społecznej, Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, s. 45–58.
Toczek-Werner S., Marak J., Wyrzykowski J. (2018). Czas wolny wrocławskich seniorów i jego wykorzystanie na turystykę i rekreację ruchową, Wrocław: Wyższa Szkoła Handlowa.
Tokaj A. (2000). U progu starości (Studium socjopedagogiczne), Poznań: Eruditus.
Tokaj A. (2008). Starość w pedagogice społecznej, „Studia Edukacyjne”, nr 7, s. 221–232.
Trafiałek E. (2006). Starzenie się i starość. Wybór tekstów z gerontologii społecznej, Kielce: Wszechnica Świętokrzyska.
Trafiałek E. (2013). Starość w Polsce, [w:] T. Pilch, T. Sosnowski (red.), Zagrożenia człowieka i idei sprawiedliwości społecznej, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, s. 187–201.
Turos L. (1999). Andragogika ogólna, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Walczak M. (1994). Wychowanie do wolnego czasu, Zielona Góra: Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
Wawrzyniak J.K. (2017a). Starzenie się i jego charakterystyka, [w:] A. Fabiś, J.K. Wawrzyniak, A. Chabior, Ludzka starość. Wybrane zagadnienia gerontologii społecznej, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 42–78.
Wawrzyniak J.K. (2017b). Teorie starzenia się i przystosowania do starości, [w:] A. Fabiś, J.K. Wawrzyniak, A. Chabior, Ludzka starość. Wybrane zagadnienia gerontologii społecznej, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 26–42.
Winiarski R. (1989). Wstęp do teorii rekreacji (ze szczególnym uwzględnieniem rekreacji fizycznej), Kraków: Akademia Wychowania Fizycznego.
Winiarski R. (2011). Wprowadzenie do zagadnień rekreacji i czasu wolnego, [w:] R. Winiarski (red.), Rekreacja i czas wolny. Studia humanistyczne, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf, s. 13–28.
Woszczyk P. (2009). Style życia ludzi starych, czyli co robić z czasem wolnym na emeryturze, [w:] W. Muszyński (red.), „Małe tęsknoty?”. Style życia w czasie wolnym we współczesnym społeczeństwie, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 126–139.
Zawadzka A., Ferenz K. (1998). Społeczne aspekty wypoczynku młodych kobiet, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Ziomek-Michalak K. (2014). Wykorzystanie potencjału środowiska lokalnego w pracy z osobami starszymi, [w:] M. Mikołajczyk (red.), Pomoc społeczna i praca socjalna – różne oblicza i zadania, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, s. 70–83.
Zrałek M. (2014). Społeczne konteksty starzenia się w Polsce, [w:] A. Fabiś, M. Muszyński, Ł. Tomczyk, M. Zrałek, Starość w Polsce. Aspekty społeczne i edukacyjne, Oświęcim: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, s. 9–50.
Zwoliński A. (2017). Czas wolny ludzi starszych, [w:] Encyklopedia starości, starzenia się i niepełnosprawności, red. A.A. Zych, t. 1, Katowice: Stowarzyszenie Thesaurus Silesiae – Skarb Śląski, s. 287–290.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 2910
Liczba cytowań: 0
