Wawrzyniec Bojer – szwedzki nauczyciel w polskich szkołach doby kontrreformacji
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2018.2.001Słowa kluczowe
Kontrreformacja, Rzeczypospolita Obojga Narodów, historia szkół jezuickich w Polsce, jezuici skandynawscy w Polsce, seminarium papieskie, seminarium tłumaczy w DorpacieAbstrakt
Wielu historyków wyraża przekonanie, że jednym z istotnych powodów załamania się ofensywy Reformacji w Polsce w XVI wieku była działalność oświatowa zakonu jezuitów. Celem artykułu jest prezentacja sylwetki Wawrzyńca Bojera, Szweda, który pracował jako nauczyciel w polskich szkołach jezuickich, a ponadto stał się znany jako poeta łaciński. Bojer był absolwentem, a następnie nauczycielem seminariów papieskich przygotowujących młodzież do działalności kontrreformacyjnej, jak również profesorem seminarium tłumaczy (Seminarium Interpretum) w Dorpacie, unikatowej placówce jezuickiej kształcącej tłumaczy dla misjonarzy katolickich oraz autorów przekładów literatury religijnej na języki bałtyckie. Autor artykułu uzupełnił biografię Bojera o nieznane w polskim piśmiennictwie fakty, wykorzystując źródła archiwalne oraz opracowania obcojęzyczne (głównie autorstwa norweskiego historyka Oskara Garsteina). Ukazał też sylwetkę Bojera – ważnego dla kultury polskiej humanisty i pisarza – na tle działalności placówek edukacyjnych, z którymi ten jezuita był związany.
Bibliografia
Bieńkowski T., „Bibliotheca selecta de ratione studiorum” Possevina jako teoretyczny fundament kontrreformacji, w: Wiek XVII – Kontrreformacja – Barok. Prace z historii kultury, red. J. Pelc, Zakład Narodowy im Ossolińskich, Wrocław 1970, s. 291–307.
Bieś A.P., Grzebień L., Inglot M., Polonica w Archiwum Rzymskim Towarzystwa Jezusowego, t. 1: Polonia, Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum”, Wydawnictwo WAM, Kraków 2002.
Biezais H., Saareste A., Tuntematon vironkielinen 1500-luvun teksti, Virittäjä 1954, t. 58, nr 1, s. 47–61.
Eire C.M., Reformations: The Early Modern World, 1450–1650, Yale University Press, New Haven (CT) 2016.
Epistolae et acta Patris Jacobi Lainii, t. 5: 1560–1561, Typis Gabrielis Lopez del Horno, Matriti 1915.
Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, red. L. Grzebień, Wydawnictwo WAM, Kraków 1996.
Garstein O., Boierus (Boienus, Boy) Laurentius, w: Diccionario histórico de la Compañía de Jesús, t. 1, red. Ch.E. O’Neill, J.M. Domínguez, Universidad Pontifica Comillas, Madrid 2001, s. 470–471.
Garstein O., Rome and the Counter-Reformation in Scandinavia, t. 1–4, Universitetsforlaget, Oxford University Press, Oslo – New York 1963–1992.
Garstein O., Rome and the Counter-Reformation in Scandinavia, t. 3: Jesuit Educational Strategy 1553–1622, E.J. Brill, Leiden – New York 1992.
Grendler P., The Culture of the Jesuit Teacher 1548–1773, „Journal of Jesuit Studies” 2016, t. 3, nr 1, s. 17–41.
Giacziauskas E., Prepodawanie matematiki w Wilnjusskom uniwersitete do 1650 goda, „Lietuvos Matematikos Rinkinys” 1972, nr 2, s. 194–195.
Jensen A., Suecica in der polnischen Literatur, w: Le Monde Oriental, Akademiska Boktryckcriet Edv. Berling, Uppsala 1906–1907, s. 134–148.
Koch L., Jesuiten-Lexikon, Verlag der Bibliothek SJ, Paderborn 1934.
Królikowski P., Norvegus, w: Encyklopedia katolicka, t. 13, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2009, kol. 1409.
Laurentius Nicolai Norvegus, w: Norsk biografisk leksikon, https://nbl.snl.no/Laurentius_Nicolai_Norvegus [dostęp: 13.12.2017].
Nordisk Familjebok, t. 5, Nordisk familjeboks förlags aktiebolag, Stockholm 1906.
O’Malley J., The Jesuits: A History from Ignatius to the Present, A Sheed
& Ward Book, Lanham (MD) 2014.
Obirek S., Antonio Possevino SJ i jego misja do Szwecji, „Nasza Przeszłość” 1997, nr 88, s. 91–108.
Pettegree A., Europe in the Sixteenth Century, Blackwell Publishing, Oxford 2007.
Piechnik L., Dzieje Akademii Wileńskiej: Rozkwit Akademii Wileńskiej w latach 1600-1655, Institutum Historicum Societatis Iesu, Rzym 1983.
Ratio studiorum, czyli Ustawa szkolna Towarzystwa Jezusowego, oprac. K. Bartnicka, T. Bieńkowski, Ateneum, Warszawa 2001.
Sinko T., Boierus, w: Polski słownik biograficzny, t. 2, PAU, Kraków 1936, s. 234–235.
Tarvel E., Gymnasium Dorpatense 1583–1625, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1990, t. 33, s. 17–26.
Westerlund H., Laurentius Norvegus, w: Kardynał Stanisław Hozjusz (1504–1579). Osoba, myśl, dzieło, znaczenie, red. S. Archemczyk, J. Gusowski, J. Jezierski, Hosianum, Olsztyn 2005, s. 371–378.
Zielonka R., Rola alumnatu papieskiego w Braniewie w próbach rekatolicyzacji Skandynawii w XVI i XVII wieku, „Rocznik Elbląski” 2016, t. 27, s. 87–124.
Żak A., Bojer, w: Encyklopedia katolicka, t. 2, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1985, kol. 742.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 403
Liczba cytowań: 0
