Między wiedzą naukową a mądrością w pedagogice – w obszarze filozofii wychowania

Abstrakt

Artykuł podejmuje problem tożsamości filozofii wychowania i jej specyfiki jako subdyscypliny pedagogicznej, postulując zarazem pewien model jej uprawiania, który może pozwalać na realizowanie jej w dawnych kategoriach nie tylko dyscypliny naukowej, ale także zawierającej i reprezentującej mądrość pedagogiczną. Cała zresztą filozofia, dążąc do spełniania wymagań wiedzy naukowej, zawsze dążyła do bycia źródłem mądrości w życiu indywidualnym i społecznym (idąc za dawną tradycją postrzegania roli filozofa jako mędrca) i nie zadawalała się jedynie wytwarzaniem wiedzy naukowej. Stwierdzenie Th. Kampmanna o filozofii znajdującej się między odwieczną mądrością a czasowo uwarunkowaną wiedzą posłużyło autorowi za podstawę do zaproponowania podejść w badaniach rzeczywistości wychowania (konkretnie metody fenomenologicznej, hermeneutycznej, dialektycznej i systemowej), które – podejmując wyzwania życia i opierając się na życiu (Lebenswelt) – pozwoliłyby na osiąganie mądrości pedagogicznej. Propozycja ta, nie wykluczając obecności także religii – „filozofowania w wierze” – jak postulował Gilson, zachęca do przechodzenia od danych naukowych (także nauk szczegółowych) do ujęć „bliskich życiu”, aspirujących do odkrywania „odwiecznych racji rzeczy” (aeternae rationes rerum), poprzez które możliwe byłoby dochodzenie do pedagogicznej mądrości.