Złotnicy głogowscy, członkowie cechu we Wschowie. Z dziejów gospodarczych i religijnych pogranicza śląsko-wielkopolskiego na przełomie XVII i XVIII wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2020.003Słowa kluczowe
cechy rzemieślnicze, religia i polityka, złotnictwoAbstrakt
W epoce nowożytnej złotnictwo stanowiło ważną gałąź rzemiosła w Głogowie, zlokalizowanym w Monarchii Habsburskiej, blisko granicy z Rzeczpospolitą. Mimo dużej liczby mistrzów w mieście nie zdołali oni w ciągu XVII w. zorganizować się w cech. Z tego powodu część złotników postanowiła dołączyć jako członkowie zamiejscowi do założonej w 1676 r. organizacji we Wschowie, leżącej po drugiej stronie granicy. W 1699 r. grupie czterech głogowskich mistrzów wyznania katolickiego udało się zawiązać wspólnie z malarzami i rzeźbiarzami cech na miejscu. Wykorzystując antyprotestancki klimat polityczny państwa rządzonego przez Habsburgów oraz poprzez zastosowanie kruczków prawnych, uniemożliwiono wstęp do organizacji rzemieślnikom niekatolickim. Po potwierdzeniu statutu cechowego przez Leopolda I w 1701 r., protestanccy złotnicy działający w Głogowie zostali uznani za partaczy, a w rezultacie zmuszeni do opuszczenia miasta i przeniesienia swoich warsztatów do innych ośrodków. Los ten spotkał także wszystkich mistrzów, którzy zapisani byli do gildii we Wschowie; wyemigrowali oni do Bytomia Odrzańskiego, Legnicy, Kożuchowa, Świdnicy oraz saksońskiego Halle.Bibliografia
Archiwum Państwowe w Zielonej Górze,
Akta miasta Bytom Odrzański, sygn. 59: Actum Civium Beuthaniensium 1691-1817.
Cech złotników miasta Wschowy, sygn. 1: [Statut cechu złotników z 1676 r.].
Cech złotników miasta Wschowy, sygn. 5: [Księga wpisu mistrzów z lat 1676-1766].
Urząd Księstwa Głogowskiego, sygn. 450: [Wykaz członków cechu złotników, malarzy i rzeźbiarzy oraz osób pracujących poza cechem].
Urząd Księstwa Głogowskiego, sygn. 503: [Uprawianie zawodu przez ewangelickich rzemieślników w Głogowie i ich przynależność do cechów].
J. Blaschke, Geschichte der Stadt Glogau und des Glogauer Landes, Glogau 1913.
E. von Czihak, Die Edelschmiedekunst früherer Zeiten in Preussen, Bd. 2, Westpreussen, Leipzig 1908.
J. Deventer, Gegenreformation in Schlesien. Die habsburgische Rekatholisierungspolitik in Glogau und Schweidnitz 1526-1707, Köln-Weimar-Wien 2003 (Neue Forschungen zur Schlesischen Geschichte, hrsg. von N. Conrads, Bd. 8).
J. A. Hensel, Protestantische Kirchen-Geschichte der Gemeinen in Schlesien, Leipzig und Liegnitz 1768.
S. Herbst, Toruńskie cechy rzemieślnicze. Zarys przeszłości, Toruń 1933.
E. Hintze, Schlesische Goldschmiede, T. 1-2, Breslau 1912-1916.
T. Jaworski, Wojna, pokój i religia a ruchy ludnościowe na polskim pograniczu zachodnim w XVII i na początku XVIII w., Zielona Góra 1998.
J. Kohte, Die Innung der Goldschmiede in Fraustadt, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen”1918, Jg. 19, Nr. 6/9, s. 72-77.
M. Konopnicka-Szatarska, Kontrreformacja w księstwie głogowskim (XVI-XVIII w.), Zielona Góra 2002.
W. Korcz, Z dziejów wschowskich cechów pod koniec XVIII wieku, [w:] Studia z dziejów Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra 1971, s. 195-223.
B. Łyczak, Złotnicy we Wschowie w XVII i pierwszej połowie XVIII wieku w świetle dokumentów źródłowych, „Studia Zachodnie” 2018, t. 20, s.
W. Meisel, Związki cechów wielkopolskich z cechami zagranicznymi w XVI-XVIII w., „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza” 1975, t. 11, z. 2, s. 27-42.
M. Ożóg, Jezuici – część 1. Historia jezuitów w Głogowie, [w:] Zakony i zgromadzenia zakonne na ziemi głogowskiej, red. M.R. Górniak, Głogów 2009, s. 103-109.
V. Schmilewski, Goldschmiede und Zinngießer in Glogau, [w:] Glogau im Wandel der Zeiten, bearb. von W. Bein, J. Schellakowsky, U. Schmilewski, Würzburg 1993, s. 259-261.
G. Wąs, Akty prawne dotyczące wolności religijnych protestantów śląskich i ich znaczenie polityczne dla Śląska, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2000, t. 55, nr 3, s. 373-405.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Bartłomiej Łyczak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 382
Liczba cytowań: 0