https://apcz.umk.pl/KLIO/issue/feedKlio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym2024-03-15T21:27:26+01:00Marta Sikorskaredakcja.klio@umk.plOpen Journal Systems<p>„Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym” to kwartalnik publikowany przez Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Publikujemy artykuły poświęcone historii polskiej i powszechnej. </p> <p>"Klio" to czasopismo naukowe, którego misją jest umożliwienie historykom wymiany myśli i prezentacji wyników najważniejszych badań. </p> <p> </p> <p>„Klio” znajduje się w ERIH PLUS, CEEOL, ICI Journal Master List, DOAJ.</p> <p><strong>Punkty MEiN 2021: 100</strong></p> <p>ISSN: <strong>1643-8191</strong><br />e-ISSN: <strong>2719-7476</strong></p> <p>Redakcja “Klio” nie pobiera opłat za zgłoszenie tekstu, przygotowanie artykułu do druku czy jego publikację. Autorzy nie otrzymują honorarium za teksty publikowane w kwartalniku.</p> <p>Współczynnik odrzuceń nadsyłanych artykułów naukowych:<strong> ok. 40%</strong></p> <p>Kontakt mailowy:<strong> <a href="mailto:klio@umk.pl">klio@umk.pl</a></strong><strong> </strong></p> <p>Dofinansowane ze środków budżetu państwa. Program "Rozwój czasopism naukowych" Zadanie: "Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym tom 65 (2023), 66 (2024)". Więcej informacji znajdziesz <strong><a href="https://klio.umk.pl/gallery/3/thumbnail/6.png" target="_blank" rel="noopener">tu</a>.</strong></p>https://apcz.umk.pl/KLIO/article/view/46721Spoils in the Roman Republic. Boon and bane, ed. Marian Helm, Saskia T. Roselaar, Stuttgart 2023, ss. 4672023-10-26T14:28:36+02:00Adam Jarychadamuz87@poczta.onet.pl<p>Recenzja książki <strong><em>Spoils in the Roman Republic. Boon and bane</em></strong><strong>, ed. Marian Helm, Saskia T. Roselaar, Stuttgart 2023, ss. 467</strong></p>2024-03-15T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Adam Jarychhttps://apcz.umk.pl/KLIO/article/view/42662Kinematografia PRL w perspektywie historii politycznej2023-09-27T15:02:00+02:00Piotr Witekpwitek@onet.eu<p>Artykuł koncentruje się na analizie założeń metodologicznych wyartykułowanych przez Joannę Szczutkowskią w książce <em>Zagraniczna polityka kinematograficzna PRL w latach 70. XX w</em>. oraz ich realizacji w praktyce badawczej. Analiza ma na celu wykazanie, że metodologiczne deklaracje historyczki rozmijają się z praktyką badawczą, stanowią jedynie retoryczny zabieg mający zamarkować wysoki poziom świadomości metodologicznej autorki. Artykuł pokazuje, że wbrew składanym przez historyczkę deklaracjom o interdyscyplinarności monografii jest ona przykładem klasycznej historii zdarzeniowej i deskryptywnej.</p>2024-03-15T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Piotr Witekhttps://apcz.umk.pl/KLIO/article/view/41175„Pierwszy ambasador RP w Japonii wyjeżdża na placówkę”. 2022-12-16T11:00:01+01:00Beata Szubtarskaszubtarska@ujk.edu.pl<p>W drugiej połowie lat 30. XX w. władze Polski i Cesarstwa Japonii podjęły decyzję o podniesieniu do rang ambasad przedstawicielstw dyplomatycznych w obu krajach. Pierwszym polskim ambasadorem w Tokio został Tadeusz Romer (1894–1978) – doświadczony dyplomata. Ówcześnie wyjazd na Daleki Wschód był poważnym przedsięwzięciem dla ambasadora i jego rodziny. Podroż do innych cywilizacji była zapowiedzią tak ważnego życiowego doświadczenia, że Zofia Romer, żona ambasadora, postanowiła notować w dzienniku codzienne wrażenia. Na stronach pamiętnika opowiada historie od momentu otrzymania informacji o skierowaniu Romera na placówkę w Tokio, aż po dotarcie do Japonii. Wielką wartością pamiętnika jest okraszenie go oryginalnymi zdjęciami oraz dokumentami archiwalnymi. Podstawą publikacji jest oryginał rękopisu przechowywany w rodzinnym archiwum Romerów w Kanadzie. Opowiadanie to, powstałe w 1937 r., nigdy wcześniej nie było publikowane.</p>2024-03-15T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Beata Szubtarskahttps://apcz.umk.pl/KLIO/article/view/42382Siege of Saguntum (219 BC) – the ancient foundation of the modern myth2023-05-23T15:26:51+02:00miron wolnymiron.wolny@uwm.edu.pl<p>Autor artykułu podjął próbę udowodnienia, że Sagunt został włączony do panteonu miast odgrywających istotną rolę w rolę w historii. Zarówno oblężenie tego miasta przez Hannibala, jak też heroiczna obrona mieszkańców przed Kartagińczykami zostały przedstawione przez antyczne źródła zarówno w sposób żywy, ale też znacząco wyolbrzymiony. Konwencja przedstawiania losów oblężonego miasta była napędzana ideologicznymi celami rzymskiego piśmiennictwa. Oblężenie i heroiczna obrona, jaką mieszkańcy Saguntum podjęli przeciwko najeźdźcom, stały się integralną częścią obrazu, który pokazał, że w zakresie swojej niezłomności Rzymianie i ich sojusznicy przewyższali innych. Motyw bohaterskiej obrony Saguntu, celowo wyolbrzymiony w piśmiennictwie rzymskim, stał się ostoją ideałów konserwatywnych i patriotycznych. Mit stworzony przez rzymskie kręgi literackie doczekał się w późniejszych dziejach zmiany swojej pierwotnej funkcji, aby podkreślić ideę wytrwałości i heroicznej obrony danego narodu.</p>2024-03-15T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Miron Wolnyhttps://apcz.umk.pl/KLIO/article/view/41646Eine Stadt ohne Mauer und Vorstädte, aber mit großem Landgut2023-02-09T08:55:12+01:00László Pósánposan.laszlo@arts.unideb.hu<p>Unlike most other European cities, Debrecen, on the eastern edge of the Great Hungarian Plain, developed rapidly in the Middle Ages and became the most populous, largest and wealthiest city in Hungary in the early modern period with neither walls nor suburbs. Its own and rented land made it one of the most significant landowners in the country, with large-scale cattle farming. The oxen fattened on the plains (hun. <em>puszta</em>) were sold on markets in Italy, Austria, Germany and Silesia. In addition to cattle exports, Debrecen also traded extensively in many other products, being at the intersection of the main north-south and east-west routes across the Great Plain. Its development was greatly facilitated by its landlords, who were the chief royal officials of Hungary in the 14th and 15th centuries. Debrecen was formed as a manorial centre in the second half of the 13th century by the merger of three villages and was granted a charter of city privileges by King Louis I in 1361. In 1405, Sigismund of Luxembourg allowed his citizens to build stone walls around their cities, but Debrecen's considerable size, the lack of stone on the plains and thus the high construction costs meant that the city did not build stone walls later on either. This allowed it to grow, and so, unlike in walled cities, no suburb developed in Debrecen. The earth bank and the palisade wall that surrounded</p>2024-03-15T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 László Pósánhttps://apcz.umk.pl/KLIO/article/view/41552Polski monarchista?2023-01-26T09:34:09+01:00Aleksander Popielarzaleksander.popielarz@student.uw.edu.pl<p>Feliks Kryski jest uznawany za jednego z nielicznych monarchistów w gronie Zygmunta III Wazy. Przez współczesnych Kryski był ceniony za swe umiejętności oratorskie, których używał w służbie królowi i jego planom. Jego aktywność przypada na okres konfliktów, w których autorytet i plany króla były kwestionowane. Celem tego artykułu jest przeanalizowanie publicznych wypowiedzi Kryskiego i tekstów mu przypisywanych, aby ustalić jego spojrzenie na króla i jego władzę. Pomocne jest odniesienie się do twórczości europejskich pisarzy argumentujących za silną władzą królewską w imię racji stanu.</p>2024-03-15T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Aleksander Popielarzhttps://apcz.umk.pl/KLIO/article/view/40366The Postępowanie wojsk szwedzkich wobec zdobytych miast w czasie wojny polsko-szwedzkiej 1625–16292023-03-08T07:38:38+01:00Arkadiusz Bożejewiczarekboz90@wp.pl<p>W artykule analizowane będą różnice w postępowaniu wojsk szwedzkich Gustawa II Adolfa w zajętych przez niego miejscowościach podczas wojny polsko-szwedzkiej toczonej w latach 1625–1629. Opisywane będą działania okupantów wobec miejskich władz, mieszkańców, a także zastanych tradycji czy dotychczasowych przywilejów. Przedstawione zostaną reprezentacyjne wedle opinii autora przykłady Elbląga, Braniewa i Pucka. Skupiono się na nich ze względu na różnice w ich relacjach ze szwedzkimi władzami. W omawianym czasie wszystkie te ośrodki zostały w różnych okolicznościach zajęte przez wojska szwedzkie. Niektóre z nich miały pełnić ważną funkcję w strategicznych planach szwedzkich w dalszej przyszłości, inne zostały zdobyte dla doraźnych celów. W każdym z tych przypadków dowódcy wojskowi musieli ułożyć swoje relacje z podbitymi miastami i dostosować je do wymogów sytuacji. Z zachowanych źródeł wynika, że potrafili oni całkowicie odmiennie postępować z ludnością obszarów podbitych. Artykuł ten ma za zadanie prz edstawić, dlaczego miasta takie jak Elbląg czy Malbork były promowane na nowe centra administracyjno-handlowe, natomiast takie jak Braniewo były bezwzględnie represjonowane, a takie jak Puck czy Brodnica zachowały swój dotychczasowy status lub traktowane były jako teren frontowy. Ze względu na ograniczoną długość artykułu pominięto inne miasta, np. Malbork, ponieważ schematy relacji mieszczan i władz były tam podobne do wyżej wymienionych ośrodków.</p>2024-03-15T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Arkadiusz Bożejewiczhttps://apcz.umk.pl/KLIO/article/view/43111Kancelaria urzędów hipotecznych na terenie byłego zaboru pruskiego w pierwszych latach funkcjonowania sądownictwa polskiego, na przykładzie sądów powiatowych okręgu toruńskiego2023-03-14T22:31:51+01:00Hadrian Ciechanowskihc@umk.pl<p>Wraz z przyłączeniem ziem byłego zaboru pruskiego do Rzeczypospolitej przejęte zostały także dawne instytucje pruskie, w tym sądy. Ich organizacja i funkcjonowanie musiały zostać zatem dostosowane do nowych warunkow. Podobnie było w przypadku instytucji ksiąg gruntowych, ktorych prowadzenie powierzono sądom powiatowym, w ramach ktorych utworzono wydziały hipoteczne, będące odpowiednikami pruskich urzędow ksiąg gruntowych. W artykule przedstawione zostały procedury kancelaryjne stosowane przy sporządzaniu ksiąg i akt gruntowych w pierwszym okresie funkcjonowania polskiego sądownictwa. Podstawą artykułu jest analiza aktow prawnych oraz materiałow archiwalnych wytworzonych przez te sądy.</p>2024-03-15T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Hadrian Ciechanowskihttps://apcz.umk.pl/KLIO/article/view/42865 Na pograniczu sportu i polityki. 2023-02-28T13:12:12+01:00Szymon Beniuksz.beniuk@gmail.com<p>W Polsce w 1924 r. odbyły się liczne mecze międzynarodowe. Spośród wielu zagranicznych zespołów piłkarskich przyjechał również, popularny wśród diaspory żydowskiej, Hakoah Wiedeń. Nie była to jego pierwsza wizyta w Drugiej Rzeczypospolitej, ale tym razem uwzględniała wiele, do tej pory nieodwiedzonych przez ten klub miast, w tym Warszawę. Przyjazd wiedeńczyków wywołał w większości miejscowości duże poruszenie wśród ludności żydowskiej, a szczególnie w środowisku syjonistycznym, z którym byli związani. Przebieg tournée bacznie śledziła prasa żydowska, a także polska, która to podważała sportowy sens wizyty, upatrując w nim cele polityczne. Hakoah wiele meczów rozegrał ze znacznie słabszymi sportowo od siebie klubami, związanymi z ruchem syjonistycznym, a jego trasa obejmowała wyłącznie miejscowości licznie zamieszkiwane przez Żydów. Goście wygrali wszystkie dwanaście meczów, w tym także z polskimi klubami. Piłkarze na dworcach byli witani przez komitety powitalne, organizacje syjonistyczne i tłum sympatyków. Sportowcy z Austrii uczestniczyli też w okolicznościowych wydarzeniach. Kulminacją podróży była wizyta w stolicy. Powitanie na dworcu przerodziło się w wielotysięczną manifestację. Na meczu Polonia Warszawa - Hakoah Wiedeń zjawił się nadkomplet publiczności, w większości złożonej z żydowskich mieszkańców stolicy. Mecz obfitował w kontrowersje i został przerwany przed czasem. Napięta atmosfera panowała również na widowni. Mimo złej organizacji spotkania, nie doszło do zamieszek. Wokół wydarzeń warszawskich trwał intensywny spór na łamach prasy. Wydarzenia te zachwiały dotychczasową dobrą współpracę polsko-żydowską na polu sportowym.</p>2024-03-15T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Szymon Beniukhttps://apcz.umk.pl/KLIO/article/view/42901Problem polskiej ludności rodzimej na ziemi lubuskiej w latach 1945–19602023-07-05T15:12:17+02:00Arkadiusz Słabigarkadiusz.slabig@apsl.edu.pl<p>Na ziemi lubuskiej, wchodzącej od 1950 r. w skład województwa zielonogórskiego, mieszkały niewielkie grupy polskiej ludności rodzimej, związane przede wszystkim z tzw. Babimojszczyzną i ziemią międzyrzecką. Do 1945 r. były to tereny Niemiec. W końcowej fazie wojny i tuż po jej zakończeniu miejscowe społeczności autochtoniczne znalazły się pod presją sowieckich władz wojskowych, polskiej administracji, aparatu bezpieczeństwa oraz osadników. Najmniej ucierpiała ludność żyjąca w zwartych skupiskach, w których przewodzili dawni działacze Związku Polaków w Niemczech. To oni, kierowani poczuciem odpowiedzialności za los swoich rodaków, włączyli się w działalność lokalnych struktur władzy, szkolnictwa i organizacji społeczno-kulturalnych. Wraz z postępującą stabilizacją polityczną w Polsce ludność rodzima ziemi lubuskiej była coraz częściej postrzegana przez władze komunistyczne jako dowód odwiecznej polskości dawnego zachodniego pogranicza. Starano się zachować i upowszechnić jej dorobek kulturalny, zwłaszcza kulturę ludową. Całej, budowanej od podstaw społeczności Ziem Zachodnich i Północnych stawiano za wzór lokalnych działaczy spod znaku Rodła, którzy uporczywie walczyli z germanizacją. Czyniono wysiłki, by poprawić trudną sytuację materialną ludności autochtonicznej, będącą skutkiem m.in. powojennych wywłaszczeń i kolektywizacji rolnictwa. Zabiegi te, widoczne zwłaszcza w drugiej połowie lat 50. XX w., miały na celu stłumienie nastrojów emigracyjnych. W artykule wykorzystałem przede wszystkim dokumentację archiwalną zgromadzoną w Archiwum Państwowym w Zielonej Górze, prasę lokalną z lat 50. oraz literaturę przedmiotu. Zbadałem też zbiory muzealne przechowywane w Izbie Pamięci w Dąbrowce Wielkopolskiej.</p>2024-03-15T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Arkadiusz Słabig