Płynna tożsamość czy tożsamości wielorakie młodzieży?
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2016.4.007Słowa kluczowe
tożsamość, osobowość, adolescent, społeczeństwo, kształtowanie tożsamości, edukacja medialnaAbstrakt
Powszechnie tożsamość jest rozumiana jako proces tworzenia obrazu samego siebie. Jest to, podobnie jak osobowość, swego rodzaju psychiczna dyspozycja nabywana poprzez doświadczanie rzeczywistości. W odróżnieniu od osobowości tożsamość nie jest biernie kształtowana przez środowisko, ale w znacznej mierze to jednostka sama buduje swoją indywidualną tożsamość w ten sposób, aby świadomie odróżnić się do innych osób w grupie. Z jednej strony poprzez konstruowanie tożsamości uczeń poszukuje najbardziej optymalnego środowiska własnego rozwoju, z drugiej – przyjęta tożsamość określa logikę jego zachowania się. Szczególnie krytyczny w kształtowaniu tożsamości jest okres adolescencji. Przed młodym człowiekiem otwierają się nowe możliwości uczestnictwa w świecie. Doświadczanie świata zapośredniczone przez nowe media ma duży wpływ na tożsamość, która formowana jest w oparciu o punkty odniesienia. Tymi punktami odniesienia są najczęściej wzorce osobowe lansowane przez media. Szybkość zmian w życiu społecznym powoduje, że równie szybko podlega zmianom tożsamość. W płynnej rzeczywistości możemy mówić o płynnej tożsamości i dostosowywaniu jej do aktualnych potrzeb społecznych. Znamienne jest to, że uczestnictwo w internetowych społecznościach jest z kolei impulsem do tworzenia wielu tożsamości sieciowych, które użytkowane są w różnych sytuacjach. Zjawisko, które można nazwać istnieniem tożsamości wielorakich, powoduje, że młody człowiek ma trudności z uświadomieniem sobie własnej tożsamości oraz zrozumieniem siebie i swojej osobowości, co jest przyczyną frustracji, niepewności i zagubienia. To z kolei może prowadzić do chaosu w myśleniu i działaniu. Tym niepokojącym zjawiskom stara się zapobiec edukacja medialna. Podjęte zostały badania nad osadzeniem tożsamości w kontekście społecznym i kulturowym. Pozwoliły one odpowiedzieć na pytanie, czy współczesny uczeń jest zdolny do samo zdefiniowania się i określenia własnej tożsamości, czyli, czy jest w stanie podołać procesowi tworzenia obrazu samego siebie poprzez doświadczanie rzeczywistości? Celem badawczym podjętym w artykule jest analiza struktury osobowościowej tożsamości oraz na jej tle odpowiedź na pytanie, jak ona wpływa na możliwości wprowadzania zmian tożsamości w obecnych warunkach społecznych. Odpowiedź, istotna dla edukatorów, nie jest jednoznaczna i skłania raczej do wysunięcia wniosku, że zmiany tożsamości mają charakter dwupłaszczyznowy: powolny i płynny oraz skokowy i wieloraki. Ponieważ współczesna pedagogika wykracza poza własne ramy i coraz częściej posługuje się narzędziami psychologicznymi, więc z tej perspektywy przedstawiono również rozważania na temat problemu poszukiwania i kreowania tożsamości płynnej i wielorakich tożsamości w szerszym kontekście – cyfrowego zapośredniczenia struktur społecznych.
Bibliografia
Anthis K.S, LaVoie J., “Readiness to change: a longitudinal study of changes in adult identity”, Journal of Research in Personality 2006, no. 40.
Batory A., “Wielowymiarowe i dynamiczne Ja podstawą tożsamości”, Roczniki Psychologiczne 2012, vol. 15, no. 4.
Bauman Z., 44 listy ze świata płynnej nowoczesności, transl. T. Kunz, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2011.
Bauman Z., Kultura w płynnej nowoczesności, transl. J. Bauman, Narodowy Instytut Audiowizualny, Agora SA, Warszawa 2011.
Berger P.L., Luckmann T., Społeczne tworzenie rzeczywistości, transl. J. Niżnik, PIW, Warszawa 1983.
Brzezińska A.I., Czub T., Piotrowski K., “Statusy tożsamości a style tożsamości i funkcjonowanie emocjonalne uczniów szkół zawodowych”, Psychologia Rozwojowa 2014, vol. 19, no. 4.
Castells M., Siła tożsamości, transl. by S. Szymański, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Encyklopedia pedagogiczna, ed. W. Pomykało, Fundacja Innowacja, Warszawa 1993.
Encyklopedia powszechna PWN, vol. 4, PWN, Warszawa 1987.
Fatyga B., Tyszkiewicz A., Normalność i normalka. Próba zastosowania pojęcia normalności do badań młodzieży, Ośrodek Badań Młodzieży, Warszawa 2001.
Gasiul H., Psychologia osobowości. Nurty, teorie, koncepcje, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2006.
Goban-Klas T., Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
Lipiec J., Wolność i podmiotowość człowieka, Wydawnictwo Fall, Kraków 1997.
Luyckx K., Soenens B., Vansteenkiste M., Berzonsky L., “Parental psychological control and dimensions of identity formation in emerging adulthood”, Journal of Family Psychology 2007, no. 3(21).
Marcia J., “Identity in adolescence”, in: Handbook of Adolescent Psychology, ed. J. Adelson, John Wiley and Sons, New York 1980.
Matczak A., Zarys psychologii rozwoju, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2003.
Melosik Z., “Kultura popularna. Walka o znaczenie i pedagogikę”, w: Kultura popularna i (re)konstrukcje tożsamości, ed. A. Gromkowska-Melosik, Wydawnictwo WSH w Lesznie, Poznań – Leszno 2007.
Merleau-Ponty M., Fenomenologia percepcji, transl. M. Kowalska, J. Migasiński, Fundacja Aletheia, Warszawa 2001.
Obuchowski K., Człowiek intencjonalny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.
Okoń W., Słownik pedagogiczny, PWN, Warszawa 1975.
Ostaszewska A., Popkulturowe ramy tożsamości. Media, kultura popularna. Internet jako nowe środowiska kształtowania tożsamości, Ośrodek Rozwoju Edukacji 2012, Available at: <https://www.ore.edu.pl/materialy-do-pobrania>.
Pervin L.A., Psychologia osobowości, transl. M. Orski, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002.
Roty A.O., Wong D., “Aspekty tożsamości i działania”, transl. R. Wieczorek, in: Filozofia podmiotu (collective work), transl. B. Chwedeńczuk et al., Fundacja Aletheia, Warszawa 2001.
Sadowski A., Czerniawska M., Tożsamość Polaków na pograniczach, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 1999.
Szkudlarek T., Melosik Z., Kultura, tożsamość i edukacja. Migotanie znaczeń, Impuls, Kraków 1998.
Słownik filozofii, ed. J. Hartman, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Słownik języka polskiego, ed. M. Szymczak, vol. 3, PWN, Warszawa 1981.
Słownik psychologiczny, ed. W. Szewczuk, Wiedza Powszechna, Warszawa 1979.
Szacka B., Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008.
Vignoles V.L., Regalia C., Manzi C., Golledge J., Scabini E., “Beyond self-esteem: Influence of multiple motives on identity construction”, Journal of Personality and Social Psychology 2006, vol. 90, no. 90.
Waszczyńska K., “Wokół problematyki tożsamości”, Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego 2014, no. 6.
Wielka encyklopedia PWN, ed. J. Wojnarowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Wojciszke B., Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Akademii Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Akademii Ignatianum w Krakowie. Akademia Ignatianum w Krakowie jest uprawniona do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 508
Liczba cytowań: 0