Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Studia Paedagogica Ignatiana

Jezuickie instytucje edukacyjne w Orszy 1773–1820
  • Strona domowa
  • /
  • Jezuickie instytucje edukacyjne w Orszy 1773–1820
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 19 Nr 3 (2016): Edukacja na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku. Ludzie i instytucje /
  4. Artykuły i Rozprawy

Jezuickie instytucje edukacyjne w Orszy 1773–1820

Autor

  • Andrzej Paweł Bieś Akademia Ignatianum w Krakowie http://orcid.org/0000-0002-2857-8125

DOI:

https://doi.org/10.12775/SPI.2016.3.001

Słowa kluczowe

Orsza, historia edukacji, historia jezuitów, jezuici w Rosji XVIII–XIX w., szkolnictwo jezuickie, bursa muzyczna, konwikt, seminarium nauczycielskie, programy nauczania

Abstrakt

Celem artykułu opisującego funkcjonowanie jezuickich placówek edukacyjnych, istniejących w latach 1773–1820 w położonym nad Dnieprem mieście powiatowym Orsza, jest przybliżenie fenomenu przetrwania i kontynuowania prac wychowawczo-oświatowych w warunkach poważnego kryzysu instytucjonalnego. Dla wspomnianych placówek kryzys ten był związany z jednej stron z upadkiem polskiej państwowości i włączeniem w struktury obcego państwa, a z drugiej z perturbacjami wywołanymi nieskuteczną próbą całkowitej likwidacji organizacji odpowiadającej za ich dotychczasowe prowadzenie. Korzystając z zachowanych materiałów archiwalnych oraz skąpej literatury przedmiotu, autor odtwarza przebieg działalności poszczególnych jednostek – jezuickiej szkoły publicznej, bursy muzycznej, konwiktu szlacheckiego, studium nauczycielskiego dla kleryków jezuickich oraz rocznego kursu formacji zakonnej tzw. trzeciej probacji. Ze względu na rodzaj dostępnych materiałów źródłowych tekst skupia się głównie na prowadzonej przez jezuitów od 1618 roku szkole, zwracając uwagę m.in. na jej bazę materialną, liczebność uczniów, kadry nauczycielskie, na zmiany zachodzące w programach nauczania oraz powody ich wprowadzania, a także uzyskane efekty kształcenia. W dalszej części zostały przedstawione cele stawiane pozostałym placówkom, metody ich realizacji i zakres oddziaływania, oraz osoby odpowiedzialne za wypełnianie zadań w poszczególnych jednostkach. I chociaż edukacyjna działalność jezuitów w Orszy została ostatecznie i bezpowrotnie przerwana ich wypędzeniem w 1820 roku, a same instytucje nie przetrwały nawet dekady w rękach nowych administratorów, to pamięć o dawnych zakładach poświęconych nauczaniu i wychowaniu w sposób nieoczekiwany powróciła po wiekach do przestrzeni publicznej w postaci śladu zrekonstruowanego – wzniesionych z ruin i zaadaptowanych budynków.

Bibliografia

Catalogus personarum Provinciae Masoviae Societatis Jesu. Ex Anno 1772 in Annum 1773, Nesvisii brw.

Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, oprac. L. Grzebień, Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego, Instytut Kultury Religijnej, Wydawnictwo WAM, Kraków 1996.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VII: Netrebka – Perepiat, Kasa im. Józefa Mianowskiego, Warszawa 1886.

Beauvois D., Szkolnictwo polskie na ziemiach litewsko-ruskich 1803–1832, t. 1: Uniwersytet Wileński, Fundacja Jana Pawła II, Redakcja Wydawnictw KUL, Rzym – Lublin 1991.

Bednarski S., Upadek i odrodzenie szkół jezuickich w Polsce. Studjum z dziejów kultury i szkolnictwa polskiego, Wydawnictwo Księży Jezuitów, Kraków 1933 (reprint 2003).

Bieś A.P., Periodyzacja obecności Towarzystwa Jezusowego na ziemiach polskich. Struktury organizacyjne oraz edukacyjno-oświatowe i pastoralne formy aktywności, cz. 1, „Studia Paedagogica Ignatiana” 2014, vol. 17, s. 57–87.

Bieś A.B., Ratio studiorum, w: Encyklopedia katolicka, t. 16, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2012.

Danieluk R., Kasata Towarzystwa Jezusowego: jej przyczyny i historiografia, „Studia Bobolanum” 2015, nr 1, s. 5–21.

I.G. [J.M. Giżycki], Materyały do dziejów Akademii Połockiej i szkół od niej zależnych, Druk W.L. Anczyca i Spółki, Kraków 1905.

Grzebień L., Seminarium nauczycielskie dla jezuickich szkół średnich w Jarosławiu od XVI do XVIII wieku, w: Super omnia veritas. Księga dedykowana Księdzu Profesorowi Tadeuszowi Śliwie w 90. Rocznicę urodzin i 50-lecie pracy naukowej, red. J. Wołczański, S. Nabywaniec, A. Szal, Wydawnic­two bł. Jakuba Strzemię Archidiecezji Lwowskiej Ob. Łac., Lwów – Kraków 2015.

Inglot M., La Compagnia di Gesù nell’Impero Russo (1772–1820) e la sua parte nella restaurazione generale della Compagnia, Editrice Pontificia Università Gregoriana, Roma 1997.

Inglot M., Jezuici w Imperium Rosyjskim (1772–1820) i przywrócenie Towarzystwa Jezusowego (1814), „Studia Bobolanum” 2015, nr 1, s. 23–40.

Institutum Societatis Iesu, vol. 2, Ex Typographia a SS. Conceptione, Florentiae 1893.

Kadulska I., Akademia Połocka. Ośrodek kultury na Kresach 1812–1820, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004.

Kochanowicz J., Geneza, organizacja i działalność jezuickich burs muzycznych, Wydawnictwo WAM, Wydawnictwo WSFP „Ignatianum”, Kraków 2002.

Kochanowicz J., Słownik geograficzny jezuickich burs muzycznych (Materiały), Wydawnictwo WAM, Wydawnictwo WSFP „Ignatianum”, Kraków 2002.

Paszenda J., Budowle jezuickie w Polsce, t. 5, Wydawnictwo Akademii Ignatianum, Wydawnictwo WAM, Kraków 2013.

Piechnik L., Początki seminariów nauczycielskich w Polsce w w. XVI, „Nasza Przeszłość” 1959, t. 10, s. 159–175.

Piechnik L., Powstanie i rozwój jezuickiej „Ratio studiorum” (1548–1599), Wydawnictwo WAM, Wydawnictwo WSFP „Ignatianum”, Kraków 2003.

Załęski S., Historya zniesienia jezuitów w Polsce i ich zachowanie na Białej Rusi, Nakładem autora, Lwów 1875.

Załęski S., Jezuici w Polsce, t. 4, Drukiem i nakładem Drukarni W.L. Anczyca i Spółki, Kraków 1905.

Załęski S., Jezuici w Polsce, t. 5, cz. 1, Drukiem i nakładem Drukarni W.L. Anczyca i Spółki, Kraków1907.

Studia Paedagogica Ignatiana

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2016-12-23

Jak cytować

1.
BIEŚ, Andrzej Paweł. Jezuickie instytucje edukacyjne w Orszy 1773–1820. Studia Paedagogica Ignatiana [online]. 23 grudzień 2016, T. 19, nr 3, s. 15–34. [udostępniono 27.3.2023]. DOI 10.12775/SPI.2016.3.001.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 19 Nr 3 (2016): Edukacja na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku. Ludzie i instytucje

Dział

Artykuły i Rozprawy

Licencja

Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:

jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.

Udziela Akademii Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji: 
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.

Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Akademii Ignatianum w Krakowie. Akademia Ignatianum w Krakowie jest uprawniona do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.

Polityka prywatności

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 198
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

Orsza, historia edukacji, historia jezuitów, jezuici w Rosji XVIII–XIX w., szkolnictwo jezuickie, bursa muzyczna, konwikt, seminarium nauczycielskie, programy nauczania
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa