Krakowskie gimnazja żeńskie przełomu XIX i XX wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2016.2.004Słowa kluczowe
szkolnictwo żeńskie, szkoły średnie, Galicja, matura, studia uniwersyteckieAbstrakt
Problem zapewnienia kobietom wykształcenia na poziomie średnim stał się na ziemiach polskich niezwykle istotny w drugiej połowie XIX wieku. Kwestia ta była szczególnie aktualna w zaborze austriackim, gdy w latach 90. XIX wieku dziewczęta zostały dopuszczone do egzaminów maturalnych oraz studiów uniwersyteckich. W Galicji nie istniały jednak gimnazja żeńskie, a żaden z typów ówczesnych „średnich” szkół żeńskich (takich jak wyższe szkoły wydziałowe, seminaria nauczycielskie czy licea żeńskie) nie dawał możliwości zdania egzaminu maturalnego umożliwiającego wstęp na studia wyższe. Wobec niechęci władz państwowych do tworzenia państwowych gimnazjów żeńskich równych gimnazjom męskim, jedynym rozwiązaniem było tworzenie placówek prywatnych. Powstawały one jako odpowiedź na potrzeby społeczne i były efektem oddolnego społecznego działania. Pierwsza tego typu szkoła średnia – nie tylko na terenie Galicji, ale wszystkich trzech zaborów – powstała w 1896 roku w Krakowie. Przed wybuchem I wojny światowej funkcjonowały w Krakowie trzy klasyczne gimnazja żeńskie: I Prywatne Wyższe Gimnazjum Żeńskie, Prywatne Wyższe Gimnazjum Żeńskie im. Królowej Jadwigi oraz Prywatne Gimnazjum Żeńskie Heleny Strażyńskiej (potem: Józefa i Marii Lewickich) oraz gimnazjum realne sióstr urszulanek. Koncepcja prywatnego gimnazjum żeńskiego zyskała wpierw aprobatę społeczną, a stopniowo również dużą popularność. W galicyjskich gimnazjach uczyła się ponad połowa uczennic uczęszczających do gimnazjów żeńskich położonych na terenie Przedlitawii.
Bibliografia
Bilewicz A., Prywatne, średnie, ogólnokształcące szkolnictwo żeńskie w Galicji w latach 1867–1914, (Acta Universitatis Wratislaviensis, No 1897. Prace Pedagogiczne CXVI), Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1997.
Czajecka B., „Z domu w szeroki świat…”. Droga kobiet do niezależności w zaborze austriackim w latach 1890–1914, Universitas, Kraków 1990.
Dormus K., Kazimiera Bujwidowa 1867–1932. Życie i działalność społeczno-oświatowa, (Biblioteka Krakowska, nr 144), Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”, Kraków 2002.
Dormus K., Poetka i nauczycielka – Marcelina Kulikowska (1872–1910), „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2011, t. 48.
Dutkowa R., Żeńskie gimnazja Krakowa w procesie emancypacji kobiet (1896–1918), (Studia nad kształtowaniem się inteligencji w Polsce w XIX i XX wieku, t. 1), Instytut Historii UJ, Kraków 1995.
Dyskusja o szkołach średnich w tegorocznej sesji sejmowej, „Muzeum” 1905.
Hulewicz J., Sprawa wyższego wykształcenia kobiet w Polsce w wieku XIX, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1939.
Hulewicz J., Udział Galicji w walce o szkolę polską 1899–1914, Komitet Obchodu 25-lecia Walki o Szkołę Polską, Warszawa 1934.
Męczkowska T., Szkoły mieszane. Koedukacja, Wydawnictwo M. Arcta, Warszawa 1920.
Najdus W., Szkice z historii Galicji, t. 2: Galicja w latach 1905–07, Książka i Wiedza, Warszawa 1960.
Sempołowska S., Niedola młodzieży w szkole galicyjskiej. Kilka słów o narodowej szkole w Galicji, Kraków 1906.
Sprawa gimnazjum żeńskiego, Biblioteka Jagiellońska, rkps 7388 II.
Sprawozdanie Dyrekcji prywatnego wyższego gimnazjum żeńskiego im. Królowej Jadwigi w Krakowie („Pałac Spiski”) za rok szkolny 1905/06, Kraków 1906.
Sprawozdanie Dyrektora prywatnej średniej szkoły żeńskiej z programem gimnazjalnym w Krakowie za rok szkolny 1902/03, Kraków 1903.
Sprawozdanie Dyrektora prywatnej średniej szkoły żeńskiej z programem gimnazjalnym w Krakowie za rok szkolny 1905/06, Kraków 1906.
Sprawozdanie Towarzystwa szkoły gimnazjalnej żeńskiej za rok szk. 1899/1900, Kraków 1900.
Sprawozdanie Towarzystwa szkoły gimnazjalnej żeńskiej za rok szk. 1900/01, Kraków 1901.
Sprawozdanie Towarzystwa szkoły gimnazjalnej żeńskiej za czas od kwietnia 1905 r. do 21 grudnia 1905 r., Kraków 1905.
Stinia M., Rola społeczeństwa galicyjskiego jako organizatora średniego szkolnictwa prywatnego w okresie autonomii, w: Z dziejów polskiej kultury i oświaty od średniowiecza do początków XX wieku, red. K. Jakubiak, T. Maliszewski, (Szkoła, Państwo, Społeczeństwo, t. 1), Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2010.
W sprawie prywatnej średniej szkoły żeńskiej w Krakowie. Odpowiedź Zarządu Towarzystwa szkoły gimnazjalnej żeńskiej na dwa artykuł „Czasu”, Kraków 1905.
Zachara J., Historia pierwszego na ziemiach Polski Gimnazjum Żeńskiego im. E. Plater w Krakowie. (Przemówienie na uroczystości czterdziestolecia), Kraków 1937.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Akademii Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Akademii Ignatianum w Krakowie. Akademia Ignatianum w Krakowie jest uprawniona do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 322
Liczba cytowań: 0