Krakowskie gimnazja żeńskie przełomu XIX i XX wieku

Abstrakt

Problem zapewnienia kobietom wykształcenia na poziomie średnim stał się na ziemiach polskich niezwykle istotny w drugiej połowie XIX wieku. Kwestia ta była szczególnie aktualna w zaborze austriackim, gdy w latach 90. XIX wieku dziewczęta zostały dopuszczone do egzaminów maturalnych oraz studiów uniwersyteckich. W Galicji nie istniały jednak gimnazja żeńskie, a żaden z typów ówczesnych „średnich” szkół żeńskich (takich jak wyższe szkoły wydziałowe, seminaria nauczycielskie czy licea żeńskie) nie dawał możliwości zdania egzaminu maturalnego umożliwiającego wstęp na studia wyższe. Wobec niechęci władz państwowych do tworzenia państwowych gimnazjów żeńskich równych gimnazjom męskim, jedynym rozwiązaniem było tworzenie placówek prywatnych. Powstawały one jako odpowiedź na potrzeby społeczne i były efektem oddolnego społecznego działania. Pierwsza tego typu szkoła średnia – nie tylko na terenie Galicji, ale wszystkich trzech zaborów – powstała w 1896 roku w Krakowie. Przed wybuchem I wojny światowej funkcjonowały w Krakowie trzy klasyczne gimnazja żeńskie: I Prywatne Wyższe Gimnazjum Żeńskie, Prywatne Wyższe Gimnazjum Żeńskie im. Królowej Jadwigi oraz Prywatne Gimnazjum Żeńskie Heleny Strażyńskiej (potem: Józefa i Marii Lewickich) oraz gimnazjum realne sióstr urszulanek. Koncepcja prywatnego gimnazjum żeńskiego zyskała wpierw aprobatę społeczną, a stopniowo również dużą popularność. W galicyjskich gimnazjach uczyła się ponad połowa uczennic uczęszczających do gimnazjów żeńskich położonych na terenie Przedlitawii.