Relacja pedagogiczna: między doświadczeniem dziecka a odpowiedzialnością dorosłego. W kręgu inspiracji i interpretacji fenomenologicznej praktyki pedagogicznej
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2024.3.002Słowa kluczowe
relacja pedagogiczna, human science research, zależność dziecka, odpowiedzialność dorosłego, etyczna natura relacji pedagogicznejAbstrakt
Artykuł przybliża kilka współczesnych ujęć problematyki relacji pedagogicznej rozwijanej w tradycji human science research. Idea i charakterystyka wyjątkowej relacji między dorosłym a dzieckiem jest od dawna centralnym tematem w tej tradycji. W artykule ta relacja została przedstawiona również w świetle powojennej krytyki i rewizji koncepcji relacji pedagogicznej. Bardzo istotne miejsce w przywoływanym ujęciu znaczących koncepcji pedagogicznych zajmuje doświadczenia dziecka oraz problematyka asymetrii, charakterystyczna dla poszczególnych ujęć relacji pedagogicznej na każdym z jej etapów.
Szczególnie znacząca dla przywoływanej refleksji jest problematyka etyczna rozwijana przez badaczy zainteresowanych koncepcją relacji pedagogicznej i metodologią phenomenology of practice Maxa van Manena, zainspirowanych również filozofią Emmanuela Levinasa. W artykule krótko została zakreślona droga, na jakiej rozwijała się refleksja nad relacją pedagogiczną od tzw. „pierwszej inwersji” (Hermann Nohl) poprzez „drugą inwersję” (Gert Biesta), która pokazuje, że świadomość ograniczeń i wątpliwości dorosłego powinny być dostrzeżone jako integralna część teorii pedagogicznej. Rozważania podjęte w artykule pokazują, że w centrum problematyki relacji pedagogicznej wciąż pozostaje kwestia asymetrii w relacji między dzieckiem a dorosłym, która nabiera szczególnego charakteru etycznego. Wskazano na koncepcję pedagogicznej wspólnoty jako odsłaniającą w tym kontekście szczególną etyczną wartość.
Bibliografia
Biesta G. (2012). No Education Without Hesitation: Exploring the Limits of Educational Relations. Keynote Address to the Society for the Philosophy of Education, „Philosophy of Education”, t. 62, s. 1–13, DOI: 10.47925/2012.001
Bingham C., Sidorkin A. (red.) (2004). No Education without Relation, New York: Peter Lang.
Friesen N. (2017). The Pedagogical Relation Past and Present: Experience, Subjectivity and Failure, „Journal of Curriculum Studies”, t. 49, nr 6, s. 743–756, https://doi.org/10.1080/00220272.2017.1320427
Henriksson C. (2012). Hermeneutic Phenomenology and Pedagogical Practice, [w:] N. Friesen, C. Henriksson, T. Saevi, Hermeneutic Phenomenology in Education: Practice of Research Method, Rotterdam: Sense Publishers, s. 119–140.
Klafki W. (1970). Das pädagogische Verhältnis. Erziehungswissenschaft, t. 1: Eine Einführung, Frankfurt am Main: Fischer.
Litt T. (1927/1967). Führen oder wachsen lassen. Eine Erörterung des pädagogischen Grundproblems, Stuttgart: Ernst Klett.
Mollenhauer K. (1968). Erziehung und Emanzipation: Polemische Skizzen, München: Juventa Verlag.
Nohl H. (1926). Gedanken für die Erziehungstätigkeit des Einzelnen mit besonderer Berücksichtigung der Erfahrungen von Freud und Alder (Pädagogik aus dreißig Jahren), Frankfurt am Main: Fischer.
Nohl H. (1933). Der pädagogische Bezug und die Bildungsgemeinschaft. Handbuch der Pädagogik, Langensalza: Beltz.
Pinar W.F. (2015). The Method of “Currere”. Paper Presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, Washington 1975, http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED104766.pdf [dostęp: 23.08.2024].
Saevi T. (2005). Seeing Disability Pedagogically: The Lived Experience of Disability in the Pedagogical Encounter, Bergen: Universitetet i Bergen.
Saevi T., Husevaag H. (2009). The Child Seen as the Same or the Other? The Significance of the Social Convention to the Pedagogical Relation, „Paideusis: Journal of the Canadian Philosophy of Education Society”, t. 18, s. 19–24.
Smith S.J. (1991). Risk and Our Pedagogical Relation to Children: On the Playground and Beyond, New York: SUNY Press.
Van Manen M. (1994). Pedagogy, Virtue and Narrative Identity in Teaching, „Curriculum Iquiry”, t. 24, nr 2, s. 135–170, https://doi.org/10.2307/1180112
Van Manen M. (2015). Pedagogical Tact: Knowing What to Do When You Don’t Know What to Do, Walnut Creek, CA: Left Coast Press.
Van Manen M. (2016). Phenomenology of Practice: Meaning-giving Methods in Phenomenological Research and Writing, New York: Routledge.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Marta Krupska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 97
Liczba cytowań: 0