Cele kształcenia do twórczości formułowane przez nauczycieli polskich liceów ogólnokształcących
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2024.2.009Słowa kluczowe
twórczość, kształcenie do twórczości, twórcza edukacja, cele kształceniaAbstrakt
Rozwijanie kreatywności traktowane jest jako jedno z ważnych zadań stojących przed nauczycielami oraz całymi systemami edukacji. Stanowi jeden z celów działań edukacyjnych formułowanych w ramach programów kształcenia wielu państw, w tym również Polski. Dlatego celem badania omówionego w niniejszym artykule badania była analiza celów kształcenia do twórczości jakie formułują nauczyciele liceów.
W badaniu wzięło udział 219 nauczycieli matematyki oraz języka polskiego z 32 liceów ogólnokształcących, których poproszono o wskazanie pięciu najważniejszych – ich zdaniem – celów kształcenia, które są istotne z punktu widzenia przygotowania uczniów szkoły średniej do samodzielnej aktywności twórczej w życiu dorosłym. Ocena celów kształcenia wskazanych przez nauczycieli dokonana przez ekspertów wykazała, że zaledwie co trzeci z nich (31,08%) dotyczył szeroko rozumianego kształcenia do twórczości. Mimo iż badani nauczyciele mieli możliwość wskazania aż pięciu celów kształcenia do twórczości, to przeciętnie formułowali zaledwie jeden (M = 1,20; SD = 1,19). Co trzeci z badanych nauczycieli nie sformułował ani jednego celu kształcenia, który zostałby uznany przez ekspertów za sprzyjający kształceniu do twórczości (36,99%), co czwarty wskazał tylko jeden taki cel (26,48%), co piąty dwa (21,46%), co dziesiąty trzy (10,05%), a co dwudziesty – cztery takie cele (5,02%).
Bibliografia
Aish D. (2014). Teachers’ Beliefs About Creativity in the Elementary Cclassroom (rozprawa doktorska), Pepperdine University. ProQuest Dissertations & Theses Global database.
Aljughaiman A., Mowrer-Reynolds E. (2005). Teachers’ Conceptions of Creativity and Creative Students, „The Journal of Creative Behavior”, t. 39, nr 1, s. 17–34.
Anderson L.W., Krathwohl D., Airasian P.W., Cruikshank K.A., Mayer R.E., Pintrich P.R., Raths J., Wittrock M.C. (2001). A Taxonomy for Learning, Teaching, and Assessing: A Revision of Bloom’s Taxonomy of Educational Objectives, New York: Longman.
Bałachowicz J. (2013). Wiedza nauczycieli o twórczości, [w:] I. Adamek, J. Bałachowicz (red.), Kompetencje kreatywne nauczyciela wczesnej edukacji dziecka, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 115–128.
Barbot B., Besançon M., Lubart T.I. (2015). Creative Potential in Educational Settings: Its Nature, Measure, and Nurture, „Education 3–13”, t. 43, nr 4, s. 371–381.
Beghetto R.A. (2007). Ideational Code-switching: Walking the Talk About Supporting Student Creativity in the Classroom, „Roeper Review”, t. 29, nr 4, s. 265–270.
Beghetto R.A. (2010). Creativity in the Classroom, [w:] J.C. Kaufman, R.J. Sternberg (red.), The Cambridge Handbook of Creativity, Cambridge: Cambridge University Press, s. 447–466.
Beghetto R.A. (2016). Creative Learning: A Fresh Look, „Journal of Cognitive Education and Psychology”, t. 15, nr 1, s. 6–23.
Beghetto R.A., Kaufman J.C. (2007). Toward a Broader Conception of Creativity: A Case for “mini-c” Creativity, „Psychology of Aesthetics, Creativity and the Arts”, t. 1, nr 2, s. 73–79.
Beghetto R.A., Kaufman J.C. (2014). Classroom Contexts for Creativity, „High Ability Studies”, t. 25, nr 1, s. 53–69.
Beghetto R.A., Kaufman J.C., Baer J. (2015). Teaching for Creativity in the Common Core Classroom, New York: Teachers College Press.
Beghetto R.A., Plucker J.A. (2006). The Relationship Among Schooling, Learning, and Creativity: “All Roads Lead to Creativity” or “You Can’t Get There From Here?”, [w:] J.C. Kaufman, J. Baer (red.), Creativity and Reason in Cognitive Development, Cambridge: Cambridge University Press, s. 316–332.
Brundrett M. (2007). Bringing Creativity Back Into Primary Education, „Education 3–13”, t. 35, nr 2, s. 105–107.
Burnard P., White J. (2008). Creativity and Performativity: Counterpoints in British and Australian Education, „British Educational Research Journal”, t. 34, nr 5, s. 667–682.
Cachia R., Ferrari A. (2010). Creativity in Schools: A Survey of Teachers in Europe (No. JRC59232), Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Cachia R., Ferrari A., Ala-Mutka K., Punie Y. (2010). Creative Learning and Innovative Teaching: Final Report on the Study on Creativity and Innovation in Education in the EU Member States (No. JRC62370), Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Charzyńska E., Wysocka E. (2015). Kwestionariusz osobowości i myślenia twórczego (KOMT). Podręcznik testu, Katowice: Fundacja Pomocy Osobom Niepełnosprawnym.
Craft A. (1999). Creative Development in the Early Years: Some Implications of Policy for Practice, „The Curriculum Journal”, t. 10, nr 1, s. 135–150.
Craft A. (2003). The Limits to Creativity in Education: Dilemmas for the Educator, „British Journal of Educational Studies”, t. 51, nr 2, s. 113–127.
Czaja-Chuduba I. (2018). Krytycznie o twórczości i twórczo o krytycyzmie – uwarunkowania oraz aplikacje postawy konstruktywnie krytycznej, „Nauki o Wychowaniu”, t. 7, nr 2, s. 89–105.
Davies D., Jindal-Snape D., Collier C., Digby R., Hay P., Howe A. (2013). Creative Learning Environments in Education: A Systematic Literature Review, „Thinking Skills and Creativity”, t. 8, s. 80–91.
Eckhoff A. (2011). Creativity in the Early Childhood Classroom: Perspectives of Preservice Teachers, „Journal of Early Childhood Teacher Education”, t. 32, nr 3, s. 240–255.
Ekiert-Oldroyd D. (2003). Pedeutologiczne konteksty dydaktyki twórczości i ich pragmatyczne implikacje (pedeutologia twórczości a dydaktyka twórczości), [w:] K.J. Szmidt (red.), Dydaktyka twórczości. Koncepcje – problemy – rozwiązania, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 135–158.
Gralewski J. (2016). Teachers’ Beliefs About Creativity and Possibilities for Its Development in Polish High Schools: A Qualitative Study, „Creativity. Theories – Research – Applications”, t. 3, nr 2, s. 292–329.
Gralewski J. (2022). Niedostrzegana kreatywność. Trafność ocen kreatywności uczniów dokonywanych przez nauczycieli liceów i jej uwarunkowania, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
Gralewski J., Karwowski M. (2018). Are Teachers’ Implicit Theories of Creativity Related to the Recognition of Their Students’ Creativity?, „The Journal of Creative Behavior”, t. 52, nr 2, s. 156–167.
Guilford J.P. (1978). Natura inteligencji człowieka, przeł. B. Czarniawska, W. Kozłowski, J. Radzicki, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Heilmann G., Korte W.B. (2010). The Role of Creativity and Innovation in School Curricula in the EU27: A Content Analysis of Curricula Documents (JRC 601106), Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Hong M., Kang N.H. (2010). South Korean and the US Secondary School Science Teachers’ Conceptions of Creativity and Teaching for Creativity, „International Journal of Science and Mathematics Education”, t. 8, nr 5, s. 821–843.
Jauk E., Benedek M., Neubauer A.C. (2014). The Road to Creative Achievement: A Latent Variable Model of Ability and Personality Predictors, „European Journal of Personality”, t. 28, nr 1, s. 95–105.
Kampylis P. (2010). Fostering Creative Thinking: The Role of Primary Teachers, Jyväskylä: Jyväskylä University Printing House.
Karwowski M. (2009). Zgłębianie kreatywności. Studia nad pomiarem poziomu i stylu twórczości, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Kaufman J.C., Beghetto R.A. (2009). Beyond Big and Little: The Four C Model of Creativity, „Review of General Psychology”, t. 13, nr 1, s. 1–12.
Lewowicki T. (1986). Kształcenie uczniów zdolnych, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Limont W. (1994). Synektyka a zdolności twórcze, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Limont W. (2010). Uczeń zdolny. Jak go rozpoznawać i jak z nim pracować, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Maksić S., Pavlović J. (2011). Educational Researchers’ Personal Explicit Theories on Creativity and Its Development: A Qualitative Study, „High Ability Studies”, t. 22, nr 2, s. 219–231.
McLellan R., Nicholl B. (2013). Creativity in Crisis in Design & Technology: Are Classroom Climates Conducive for Creativity in English Secondary Schools?, „Thinking Skills and Creativity”, t. 9, s. 165–185.
Modrzejewska-Świgulska, M. (2014). Twórczość codzienna w narracjach pedagogów, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Mumford M.D., McIntosh T. (2017). Creative Thinking Processes: The Past and the Future, „The Journal of Creative Behavior”, t. 51, nr 4, s. 317–322.
Nęcka E. (2001). Psychologia twórczości, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Niemierko B. (1999). Pomiar wyników kształcenia, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Niemierko B. (2005). Cele kształcenia, [w:] K. Kruszewski (red.), Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 17–53.
Niemierko B. (2009). Diagnostyka edukacyjna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Niemierko B. (2016). Twórczy słabeusz. O poszerzenie kręgu zdolnych uczniów, [w:] B. Niemierko, M.K. Szmigiel (red.), Diagnozowanie twórczości uczniów i nauczycieli, Kraków: Polskie Towarzystwo Diagnostyki Edukacyjnej, s. 41–49.
Pang W., Plucker J.A. (2012). Recent Transformations in China’s Economic, Social, and Education Policies for Promoting Innovation and Creativity, „The Journal of Creative Behavior”, t. 46, nr 4, s. 247–273.
Pufal-Struzik I. (2006). Twórczy uczeń w nauczycielskich naiwnych teoriach natury ludzkiej, [w:] W. Dobrołowicz, K.J. Szmidt, I. Pufal-Struzik, U. Ostrowska, J. Gralewski (red.), Kreatywność – kluczem do sukcesu w edukacji, Warszawa: Wszechnica Polska Szkoła Wyższa Towarzystwa Wiedzy Powszechnej, s. 20–28.
Rubenstein L.D., Ridgley L.M., Callan G.L., Karami S., Ehlinger J. (2018). How Teachers Perceive Factors That Influence Creativity Development: Applying a Social Cognitive Theory Perspective, „Teaching and Teacher Education”, t. 70, s. 100–110.
Runco M.A. (2003). Education for Creative Potential, „Scandinavian Journal of Educational Research”, t. 47, nr 3, s. 317–324.
Runco M.A., Jaeger G.J. (2012). The Standard Definition of Creativity, „Creativity Research Journal”, t. 24, nr 1, s. 92–96.
Sajdak, A. (2013). Paradygmaty kształcenia studentów i wspierania rozwoju nauczycieli akademickich. Teoretyczne podstawy dydaktyki akademickiej, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Schacter J., Thum Y.M., Zifkin D. (2006). How Much Does Creative Teaching Enhance Elementary School Students’ Achievement?, „The Journal of Creative Behavior”, t. 40, nr 1, s. 47–72.
Shaheen R. (2011). The Place of Creativity in Pakistani Primary Education System: An Investigation Into the Factors Enhancing and Inhibiting Primary School Children’s Creativity, Chisinau: Lambert Academic Publishing.
Skiba T., Tan M., Sternberg R.A., Grigorenko E.L. (2010). Roads Not Taken, New Roads to Take: Looking for Creativity in the Classroom, [w:] R.A. Beghetto, J.C. Kaufman (red.), Nurturing Creativity in the Classroom, New York: Cambridge University Press, s. 252–269.
Szmidt K.J. (2007). Pedagogika twórczości, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Szmidt K.J. (2017a). Edukacyjne uwarunkowania rozwoju kreatywności, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Szmidt K.J. (2017b). Kreatywność a standaryzacja. Pedagogika twórczości i jej postulaty pod adresem współczesnej szkoły, [w:] S.M. Kwiatkowski (red.), Kompetencje przyszłości, Warszawa: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, s. 228–247.
Szmidt K.J. (2018). Kreatywność – twórczość – postawa twórcza, [w:] B. Śliwerski, A. Rozmus (red.), Alternatywy w edukacji, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 97–127.
Szmidt K.J., Majewska-Owczarek A. (2020). Theoretical Models of Teaching Creativity – Critical Review, „Creativity. Theories – Research – Applications”, t. 7, nr 1, s. 54–72.
Szumski G. (1995). Dobór i kształcenie uczniów zdolnych. Studium porównawcze o legitymizacji instytucji edukacyjnych, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogiki Specjalnej.
Tokarz A., Słabosz A. (2001). Cechy uczniów preferowane przez nauczycieli jako wymiar aktywności twórczej w szkole. Część 2: Uczeń idealny i twórczy w preferencjach badanych nauczycieli, „Edukacja. Studia. Badania. Innowacje”, t. 3, nr 75, s. 36–48.
Uszyńska-Jarmoc J. (2007). Od twórczości potencjalnej do autokreacji w szkole, Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana.
Wiśniewska E. (2021). Efektywność treningu kreatywności dzieci i młodzieży, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Akty prawne
Rada Unii Europejskiej (2008). Conclusions of the Council and of the Representatives of the Governments of the Member States, meeting within the Council of 21 November 2008 on preparing young people for the 21st century: An agenda for European cooperation on schools, „Official Journal of the European Union”, C 319/08.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. 2017, poz. 356).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz.U. 2018, poz. 467).
Ustawa z dnia 19 czerwca 2019 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. 2019, poz. 1148).
Ustawa z dnia 8 sierpnia 2019 r. – Ustawa o systemie oświaty (Dz.U. 2019, poz. 1481).
Zalecenie Rady Unii Europejskiej z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie, „Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej”, C 189.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Jacek Gralewski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 338
Liczba cytowań: 0
