Starzejąc się z filmami – przypadek Clinta Eastwooda
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2023.3.005Słowa kluczowe
starość, film, Clint Eastwood, kultura popularna, sprawiedliwośćAbstrakt
Starość jest jednym z głównych tematów w dyskursie dotyczącym kultury, obecnym w literaturze, sztuce i muzyce. W tym kontekście analizie poddane zostały przedstawienia starości w dziełach Clinta Eastwooda, wybitnego amerykańskiego aktora i reżysera. Filmy fabularne mają znaczący wpływ na społeczeństwo, kształtując myślenie, decyzje i zachowania ludzi. Służą promocji wartości, norm społecznych, tradycji i zwyczajów, ale także przedstawiają aktualne kwestie kulturowe, społeczne, ekonomiczne i polityczne. Filmy mogą wpływać na percepcję różnych grup społecznych, inspirować do dążenia do celów, zmiany życia lub pomocy innym. Poprzez ich analizę dostrzega się zarówno ciemne strony procesu starzenia, jak i praktyki „przeciwstarzeniowe”. Praca Eastwooda na przestrzeni ostatnich 30 lat w roli reżysera, producenta i aktora, znacznie przyczyniła się do walki z negatywnymi stereotypami związanymi z procesem starzenia. Eastwood, starzejąc się publicznie w trakcie swojej filmowej kariery, stał się nieformalnym rzecznikiem pozytywnego wizerunku starości, przedstawiając ten etap życia jako okres, do którego człowiek dąży przez całe swoje życie. Analiza opowieści zawartych w jego filmach ukazuje monumentalność procesu starzenia, niemającą odpowiednika w historii kinematografii. W filmach Eastwooda dominuje motyw walki z niesprawiedliwością świata, co zdaje się nabierać szczególnej wagi w kontekście odpowiedzialności wobec najbliższych.
Bibliografia
Aumont J., Marie M. (2013). Analiza filmu, przeł. M. Zawadzka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Auster A., Quart L. (2011). American Film and Society Since 1945, Westport (CT): Praeger.
Bazzini D.G., McIntosh W.D., Smith S.M., Cook S., Harris C. (1997). The Aging Woman in Popular Film: Underrepresented, Unattractive, Unfriendly, and Unintelligent, „Sex Roles”, t. 36, nr 7–8, s. 531–543, doi:10.1007/bf02766689.
Boyle E., Brayton S. (2012). Ageing Masculinities and “Muscle Work” in Hollywood Action Film, „Men and Masculinities”, t. 15, nr 5, s. 468–485, doi:10.1177/1097184x12454854.
Brown T. (2011). Using Film in Teaching and Learning About Changing Societies, „International Journal of Lifelong Education”, t. 30, nr 2, s. 233–247, doi:10.1080/02601370.2010.547615.
Casado-Gual N. (2020). Ageing and Romance on the Big creen: The ‘Silvering Romantic Comedy’ «Elsa & Fred», „Ageing and Society”, t. 40, nr 10, s. 2257–2265, doi:10.1017/s0144686x19000643.
Chapman J. (2003). Cinemas of the World: Film and Society from 1895 to the Present, London: Reaktion Books.
Cohen-Shalev A., Marcus E.L. (2007). Golden Years and Silver Screens: Cinematic Representations of Old Age, „Journal of Aging, Humanities and the Arts”, t. 1, nr 1–2, s. 85–96.
Cohen-Shalev A. (2012). Visions of Aging: Images of the Elderly in Film, Brighton: Sussex Academic Press.
Cywiński A. (2020). Subiektywna recenzja filmów fabularnych o szkole, „Przegląd Pedagogiczny”, nr 2, s. 370–376.
Dąbrowska D. (2020). Filmowe przedstawienia otyłości – od krytyki do emancypacji, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura”, t. 12, nr 4, s. 70–82.
Deng M. (2023). Ageing, Dementia and Time in Film: Temporal Performances, Edinburgh: Edinburgh University Press.
Dolan J. (2018). Contemporary Cinema and ‘Old Age’: Gender and the Silvering of Stardom, London: Palgrave Macmillan.
Eastwood C., Kapsis R.E., Coblentz K. (2013). Clint Eastwood: Interviews (2nd ed. rev. and updated), Jackson (MS): University Press of Mississippi.
Eliot M. (2009). American Rebel: The Life of Clint Eastwood (1st ed.), New York: Harmony Books.
Engel L. (2012). New Essays on Clint Eastwood, Salt Lake City (UT): University of Utah Press.
Ferro M. (1983). Film as an Agent, Product and Source of History, „Journal of Contemporary History”, t. 18, nr 3, s. 357–364, doi:10.1177/002200948301800301.
Frangioni D., Schatz T. (2018). Clint Eastwood Icon: The Essential Film Art Collection (Revised and expanded), San Rafael (CA): Insight Editions.
Friedman L.D., Desser D. (2018). Tough Ain’t Enough: New Perspectives on the Films of Clint Eastwood, New Brunswick (NJ): Rutgers University Press.
Gallafent E. (1994). Clint Eastwood: Actor and Director, London: Studio Vista.
Gatling M.C. (2013). Representations of Age and Ageing in Comedy Film (Doctoral dissertation, James Cook University).
Giroux H.A. (2004). Cultural Studies, Public Pedagogy and the Responsibility of Intellectuals, „Communication and Critical/Cultural Studies”, t. 1, nr 1, s. 59–79.
Giroux H.A. (2008). Hollywood Film as Public Pedagogy: Education in the Crossfire, „Afterimage. The Journal of Media Arts and Cultural Criticism”, t. 35, nr 5, s. 7–13, doi:10.1525/aft.2008.35.5.7.
Gravagne P.H. (2013). The Becoming of Age: Cinematic Visions of Mind, Body and Identity in Later Life, Jefferson (NC): McFarland & Company.
Hackett S. (2021). Flipping the Script About Aging Through Films: The Gerontological Movie Database Review, „Innovation in Aging”, t. 5 (Supplement 1), s. 102.
Jarvie I.C. (1969). Film and the Communication of Values, „European Journal of Sociology”, t. 10, nr 2, s. 205–219, doi:10.1017/s000397560000182x.
Jenkins P. (2022). Why Is Film Important to Society, https://brilliantio.com/why-is-film-important-to-society/ [dostęp: 8.05.2023].
La Ferle C., Edwards S.M. (2006). Product Placement: How Brands Appear on Television, „Journal of Advertising”, t. 35, nr 4, s. 65–86, doi:10.2753/joa0091-3367350405.
Langdridge D., Gabb J., Lawson J. (2019). Art as a Pathway to Impact: Understanding the Affective Experience of Public Engagement With Film, „The Sociological Review”, t. 67, nr 3, s. 585–601, doi:10.1177/0038026118822822.
Lauzen M.M., Dozier D.M. (2005). Maintaining the Double Standard: Portrayals of Age and Gender in Popular Films, „Sex Roles”, t. 52, nr 7–8, s. 437–446, doi:10.1007/s11199-005-3710-1.
Kaplan E.A. (2010). The Unconscious of Age: Performances in Psychoanalysis, Film, and Popular Culture, [w:] V.B. Lipscomb, L. Marshall (eds.), Staging Age: The Performance of Age in Theatre, Dance, and Film, New York: Palgrave Macmillan, s. 27–55, https://doi.org/10.1057/9780230110052_3.
Kaplan E.A., Chivers S. (2018). Alzheimer’s, Ege Panic, Neuroscience: Media Discourses of Dementia and Care, [w:] J. Nussbaum (ed.), Oxford Research Encyclopedia of Communication, Oxford: Oxford University Press, https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190228613.013.765.
King N. (2010). Old Cops: Occupational Aging in a Film Genre, [w:] V.B. Lipscomb, L. Marshall (eds.), Staging Age: The Performance of Age in Theatre, Dance, and Film, New York: Palgrave Macmillan, s. 57–81, https://doi.org/10.1057/9780230110052_4.
Konieczna E. (2011). Filmowe obrazy szkoły, Kraków–Katowice: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Uniwersytet Śląski w Katowicach.
Koskinen M. (2019). Time, Memory and Actors: Representation of Ageing in Recent Swedish Feature Film, „Journal of Scandinavian Cinema”, t. 9, nr 1, s. 89–104, doi:10.1386/jsca.9.1.89_1.
Kostera M. (1996). Postmodernizm w zarządzaniu, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Kubrak T. (2020). Impact of Films: Changes in Young People’s Attitudes after Watching a Movie, „Behavioral Sciences”, t. 10, nr 86, s. 1–13, doi:10.3390/bs10050086.
Medina R., Zecchi B. (2020). Technologies of Age: The Intersection of Feminist Film Theory and Aging Atudies, „Investigaciones Feministas”, t. 11, nr 2, s. 251–262, doi:10.5209/infe.66086.
Mironiuk-Netreba A. (2020). „Dziwoląg, superbohate,r zwyklak”: filmowe obrazy osób z niepełnosprawnością ruchową w perspektywie pedagogiki kultury popularnej, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.
Mitchell W.J.T. (2015). Czego chcą obrazy? Pragnienia przedstawień, życie i miłości obrazów, przeł. Ł. Zaremba. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Płażewski J. (2001). Historia filmu: 1895–2000, wyd. 5 poszerzone, Warszawa: Książka i Wiedza.
Richardson N. (2019). Ageing Femininity on Screen: The Older Woman in Contemporary Cinema, London: I.B. Tauris.
Robinson T., Callister M., Magoffin D. (2009). Older Characters in Teen Movies from 1980–2006, „Educational Gerontology”, t. 35, nr 8, s. 687–711, doi:10.1080/03601270802708426.
Serkowska H. (2018). Co z tą starością? O starości i chorobie w europejskiej literaturze i filmie, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Sharma S., Bumb A. (2020). Product Placement in Entertainment Industry: A Systematic Review, „Quarterly Review of Film and Video”, t. 39, nr 1, s. 1–17, doi:10.1080/10509208.2020.1811606.
Shary T., McVittie N. (2021). Fade to Gray: Aging in American Cinema, Austin (TX): University of Texas.
Skorupa A., Brol M., Paczyńska-Jasińska P. (2018a). Film w edukacji i profilaktyce. Na tropach psychologii w filmie. Część 1, Warszawa: Difin.
Skorupa A., Brol M., Paczyńska-Jasińska P. (2018b). Film w edukacji i profilaktyce. Na tropach psychologii w filmie. Część 2, Warszawa: Difin.
Thangavelu A.P. (2020). Film as a Reflection of Society: Reception of Social Drama in Tamil Cinema, [w:] S. Biswal, K. Kusuma, S. Mohanty (eds.), Handbook of Research on Social and Cultural Dynamics in Indian Cinema, IGI Global, s. 185–196, https://doi.org/10.4018/978-1-7998-3511-0.ch016.
Tracy T., Schrage-Früh M. (eds.) (2022). Ageing Masculinities in Contemporary European and Anglophone Cinema, Milton Park: Routledge.
Troy W. (2008). It Happened One Night, „The Nation”, 23.12.2008, https://www.thenation.com/article/archive/it-happened-one-night/ [dostęp: 8.05.2023].
Warmuz-Warmuzińska E. (2013). Filmoterapia w edukacji i terapii dzieci i młodzieży szkolnej oraz dorosłych. Scenariusze zajęć z wykorzystaniem filmów, Warszawa: Difin.
Whelehan I. (2013). Ageing Appropriately: Postfeminist Discourses of Ageing in Contemporary Hollywood, „Postfeminism and Contemporary Hollywood Cinema”, s. 78–95, doi:10.1057/9781137306845_6.
Wlazło M. (2021). Stanowienie nie/doskonałości: przemiany i perspektywy kulturowego modelu niepełnosprawności na przykładzie sztuki filmowej, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Wyrwisz J. (2013). Product placement – korzyści i ograniczenia w komunikacji marketingowej produktów i usług, „Przegląd Organizacji”, nr 11, s. 43–47.
Vaux S.A. (2012). The Ethical Vision of Clint Eastwood, Grand Rapids (MI): William B. Eerdmans.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Aleksander Cywiński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 341
Liczba cytowań: 0
