Międzypokoleniowe uczenie się w ramach domowych środowisk czytelniczych – rola dziadków w rozwijaniu umiejętności językowych i czytelniczych dzieci w wieku przedszkolnym
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2023.3.004Słowa kluczowe
międzypokoleniowe uczenie się, domowe środowisko czytelnicze, czytanie, dziadkowie, dzieci w wieku przedszkolnymAbstrakt
W artykule podjęto problematykę dotyczącą znaczenia rodzin wielopokoleniowych dla funkcjonowania domowych środowisk czytelniczych, w szczególności dla rozwijania umiejętności czytelniczych i językowych dzieci w okresie średniego dzieciństwa. Przeprowadzona analiza opisowo-krytyczna literatury miała na celu znalezienie odpowiedzi na pytanie w jaki sposób dziadkowie mogą się przyczyniać do wczesnej alfabetyzacji wnuków, a także rozpoznanie teoretycznych i empirycznych przesłanek pozwalających określić możliwości wzajemnego międzypokoleniowego uczenia się dziadków i wnuków w ramach podejmowanych w środowisku domowym wspólnych aktywności czytelniczych. W tekście omówiono kolejno zagadnienia dotyczące: wybranych aspektów domowych środowisk czytelniczych, roli dziadków w rozwijaniu umiejętności poznawczych i językowych wnuków, możliwości wynikających z międzypokoleniowego uczenia się oraz korzyści z zaangażowania dziadków w wychowanie wnuków. Wskazano również implikacje dla praktyki pedagogicznej, odnoszące się m.in. do potrzeby intensyfikacji podejmowanych w ramach partnerstwa edukacyjnego działań sprzyjających rozwijaniu umiejętności językowych i czytelniczych dzieci poprzez kontakty z dziadkami. Zgromadzone w wyniku analizy polskiego i zagranicznego piśmiennictwa dane dostarczyły argumentów na rzecz potrzeby promowania działań wspierających inicjatywy międzypokoleniowego uczenia się w ramach domowych środowisk czytelniczych.
Bibliografia
Appelt K. (2007). Współcześni dziadkowie i ich znaczenie dla rozwoju wnuków, [w:] A. Brzezińska, K. Ober-Łopatka, R. Stec, K. Ziółkowska (red.), Szanse rozwoju w okresie późnej dorosłości, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora, s. 79–95.
Bourdieu P. (1986). The Forms of Capital, [w:] J.E. Richardson (red.), Handbook of Theory of Research for the Sociology of Education, New York: Greenwood Press, s. 241–258.
Brown R., Ohsako T. (2003). A Study of Inter-Generational Learning Programmes for Schools Promoting International Education in Developing Countries Through the International Baccalaureate Diploma Programme, „Journal of Research in International Education”, t. 2, nr 2, s. 151–165, https://doi.org/10.1177/1475240903002200
Davidson M.M., Weismer S.E. (2014). Characterization and Prediction of Early Reading Abilities in Children on the Autism Spectrum, „Journal of Autism and Developmental Disorders”, t. 44, nr 4, s. 828–845, https://doi.org/10.1007/s10803-013-1936-2
Deckner D.F., Adamson L.B., Bakeman R. (2006). Child and Maternal Contributions of Shared Reading: Effects on Language and Literacy Development, „Applied Developmental Psychology”, t. 27, nr 1, s. 31–41, https://doi.org/10.1016/j.appdev.2005.12.001
Dolezal-Sams J.M., Nordquist V.M., Twardosz S. (2009). Home Environment and Family Resources to Support Literacy Interaction: Examples From Families of Children With Disabilities, „Early Education and Development”, t. 20, nr 4, s. 603–630, https://doi.org/10.1080/10409280802356661
Dunifon R.E., Musick K.A., Near C.E. (2020). Time with Grandchildren: Subjective Well-Being Among Grandparents Living with Their Grandchildren, „Social Indicators Research”, nr 148, s. 681–702, https://doi.org/10.1007/s11205-019-02206-9
Esmaeeli Z., Lundetrae K., Kyle F.E. (2017). What Can Parents’ Self-Report of Reading Difficulties Tell Us about Their Children’s Emergent Literacy at School Entry?, „Dyslexia”, t. 24, nr 1, s. 84–105, https://doi.org/10.1002/dys.1571
Frijters J.C., Baron R.W., Brunello M. (2000). Direct and Mediated Influences of Home Literacy and Literacy Interest on Prereaders’ Oral Vocabulary and Early Written Language Skill, „Journal of Educational Psychology”, t. 92, nr 3, s. 466–477, https://doi.org/10.1037/0022-0663.92.3.466
Gaudreau C., King Y.A., Dore R.A., Puttre H., Nichols D., Hirsh-Pasek K., Golinkoff R.M. (2020). Preschoolers Benefit Equally From Video Chat, Pseudo-Contingent Video, and Live Book Reading: Implications for Storytime During the Coronavirus Pandemic and Beyond, „Frontiers in Psychology”, t. 11, nr 3, article 2158, https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.02158
Giménez A., Ortiz A., López-Zamora M., Sánchez A., Luque J.L. (2017). Parents’ Reading History as an Indicator of Risk for Reading Difficulties, „Annals of Dyslexia”, t. 67, nr 3, s. 259–280, https://doi.org/10.1007/s11881-017-0143-9
Hamilton L.G., Hayiou-Thomas M.E., Hulme, C., Snowling M.J. (2016). The Home Literacy Environment as a Predictor of the Early Literacy Development of Children at Family-Risk of Dyslexia, „Scientific Studies of Reading”, t. 20, nr 5, s. 401–419, https://doi.org/10.1080/10888438.2016.1213266
Hillman J.L., Wentzel M.C., Anderson C.M. (2017). Grandparents’ Experience of Autism Spectrum Disorder: Identifying Primary Themes and Needs, „Journal of Autism and Developmental Disorders”, t. 47, nr 10, s. 2957–2968, https://doi.org/10.1007/s10803-017-3211-4
Jessel J., Kenner Ch., Gregory E., Ruby M., Arju T. (2011). Different Spaces: Learning and Literacy With Children and Their Grandparents in East London Homes, „Linguistics and Education”, t. 22, nr 1, s. 37–50, https://doi.org/10.1016/j.linged.2010.11.008.
Kałużny R. (2014). Międzypokoleniowe uczenie się w refleksyjnym dialogu dziadków i wnuków, [w:] M. Muszyński (red.) Międzypokoleniowe uczenie się, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 47–55.
Kuracki K. (2022). Rodzice w procesie rozwijania umiejętności językowych i czytelniczych młodszych dzieci ze specjalnymi potrzebami rozwojowymi – stan badań i perspektywy badawcze, „Forum Pedagogiczne”, t. 12, nr 1, s. 534–545, https://doi.org/10.21697/fp.2022.1.11
Lehti H., Erola J., Tanskanen A. (2019). Tying the Extended Family Knot: Grandparents’ Influence on Educational Achievement, „European Sociological Review”, t. 35, nr 1, s. 29–48, https://doi.org/10.1093/esr/jcy044
Li Y., Cui N., Kok H.T., Deatrick J.A., Liu J. (2019) The Relationship Between Parenting Styles Practiced by Grandparents and Children’s Emotional and Behavioral Problems, „Journal of Child and Family Studies”, t. 28, s. 1899–1913, https://doi.org/10.1007/s10826-019-01415-7
Milovanska-Farrington S. (2021). The Effect of Parental and Grandparental Supervision Time Investment on Children’s Early-Age Development, „Research in Economics”, t. 75, nr 3, s. 286–304, https://doi.org/10.1016/j.rie.2021.06.006
Mitchell W. (2008). The Role Played by Grandparents in Family Support and Learning: Considerations for Mainstream and Special Schools, „Support for Learning”, t. 23, nr 3, s. 126–135, https://doi.org/10.1111/j.1467-9604.2008.00383.x
Mortimer J.T., Lee M. (2021). How Do Grandparents’ and Parents’ Educational Attainments Influence Parents’ Educational Expectations for Children?, „Longitudinal and Life Course Studies”, t. 13, nr 4, s. 551–574, https://doi.org/10.1332/175795921X16160914636911
Muszyński M. (2014). Międzypokoleniowe uczenie się – wprowadzenie, [w:] M. Muszyński (red.), Międzypokoleniowe uczenie się, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 7–19.
Nyland B., Zeng X., Nyland C. (2009). Grandparents as Educators and Carers in China, „Journal of Early Childhood Research”, t. 7, nr 1, s. 46–57, https://doi.org/10.1177/1476718X08098353
Pilkauskas N.V. (2014). Living With a Grandparent and Parent in Early Childhood: Associations With School Readiness and Differences by Demographic Characteristics, „Developmental Psychology”, t. 50, nr 12, s. 2587–2599, https://doi.org/10.1037/a0038179
Prendeville P., Kinsella W. (2019). The Role of Grandparents in Supporting Families of Children with Autism Spectrum Disorders: A Family Systems Approach, „Journal of Autism and Developmental Disorders”, t. 49, nr 2, s. 738–749, https://doi.org/10.1007/s10803-018-3753-0
Rosales A., Blanche-T D. (2022). Explicit and Implicit Intergenerational Digital Literacy Dynamics: How Families Contribute to Overcome the Digital Divide of Grandmothers. „Journal of Intergenerational Relationships”, t. 20, nr 3, s. 328–346, https://doi.org/10.1080/15350770.2021.1921651
Puglisi M.L., Hulme C., Hamilton L.G., Snowling M.J. (2017). The Home Literacy Environment is a Correlate, but Perhaps Not a Cause, of Variations in Children’s Language and Literacy Development, „Scientific Studies of Reading”, t. 21, nr 6, s. 498–514, https://doi.org/10.1080/10888438.2017.1346660
Schaffer H.R. (1994). Epizody wspólnego zaangażowania jako kontekst rozwoju poznawczego, [w:] A. Brzeizńska, G. Lutomski (red.), Dziecko w świecie ludzi i przedmiotów, Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, s. 150–188.
Sénéchal M., LeFevre J.A. (2002). Parental Involvement in the Development of Children’s Reading Skill: A Five-Year Longitudinal Study, „Child Development”, t. 73, nr 2, s. 445–460, https://doi.org/10.1111/1467-8624.00417
Teale W.H., Sulzby E. (1989). Emergent Literacy: New Perspectives. [w:] D.S. Strickland, L. M. Morrow (red.), Emerging Literacy: Young Children Learn to Read and Write, Newark, DE: International Reading Association, s. 1–15.
Torppa M., Eklund K., van Bergen E., Lyytinen H. (2011). Parental Literacy Predicts Children’s Literacy: A Longitudinal Family-Risk Study, „Dyslexia”, t. 17, nr 4, s. 339–355, https://doi.org/10.1002/dys.437
Xu H. (2019). Physical and Mental Health of Chinese Grandparents Caring for Grandchildren and Great-Grandparents, „Social Science & Medicine”, t. 229, s. 106–116, https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2018.05.047
Zamberletti J., Cavrini G., Tomassini C. (2018). Grandparents Providing Childcare in Italy, „European Journal of Ageing”, t. 15, s. 265–275, https://doi.org/10.1007/s10433-018-0479-y
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Kamil Kuracki
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 272
Liczba cytowań: 0
