Związki Jana Hulewicza ze Stanisławem Kotem
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2022.2.001Słowa kluczowe
Jan Hulewicz, Stanisław Kot, mistrz, historia wychowania, biografia naukowa, twórczość, działalnośćAbstrakt
Przedmiotem analizy podjętej w artykule jest zagadnienie relacji naukowych, politycznych i towarzyskich łączących Jana Hulewicza i Stanisława Kota, dwóch wybitnych uczonych, profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, badaczy historii wychowania i kultury umysłowej Rzeczpospolitej, a zarazem aktywnych uczestników życia polityczno-społecznego Polski w pierwszej połowie XX wieku. Na podstawie dotychczasowych opracowań biograficznych, a także materiałów źródłowych dostępnych w archiwach Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Instytutu Pamięci Narodowej tekst prezentuje w układzie chronologicznym etapy edukacji oraz meandry kariery zawodowej i akademickiej, działalność polityczną oraz późniejsze koleje życia obu uczonych. Cztery wyróżnione okresy to czas autonomii galicyjskiej, dwudziestolecie Polski międzywojennej, II wojna światowa oraz okres pojałtański. Omawiając biografie uczonych, artykuł zwraca uwagę na liczne podobieństwa w ich przebiegu – m.in. początki karier naukowych związane ze środowiskiem lwowskim i filologią polską, a twórczo kontynuowane w środowisku krakowskim w dziedzinie historii kultury i edukacji; wierność zasadom ideowym; wspólne środowisko polityczno-ideowe i zaangażowanie w służbę państwu polskiemu. Pomimo „żelaznej kurtyny” i komunistycznych represji, współpraca uczonych nie została zerwana. Hulewicz kontynuował i rozwijał w kraju ważne inicjatywy Kota, np. serię wydawniczą „Biblioteka Narodowa”, doprowadził do wydania księgi pamiątkowej ku czci Mistrza, zabiegał o wydanie pamiętników Wincentego Witosa w opracowaniu Profesora. Został również depozytariuszem spuścizny i wykonawcą jego ostatniej woli.
Bibliografia
Materiały źródłowe
Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
– Teczka habilitacyjna Jana Hulewicza
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie
– sygn. IPN BU 00231/247/1. Emigracyjny działacz PSL Stanisław Kot i jego kontakty w kraju
– sygn. IPN BU 00231/247/2. Wroga działalność prof. Kota Stanisława – działacza emigracyjnego PSL i jego kontakty w kraju
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Oddział w Krakowie
– sygn. IPN Kr 010/10151/11. Materiały operacyjne dot. Jan Hulewicz, Henryk Barycz
– sygn. IPN Kr 010/10151/12. Materiały operacyjne dot. Jan Hulewicz, Henryk Barycz. Kontrola operacyjna profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie 1947–1985
Publikacje
Bagieński W. i in. (oprac.) (2010). Stanisław Mikołajczyk w dokumentach aparatu bezpieczeństwa, t. 1–3, Warszawa–Łódź: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Barycz H. (1987). Stanisław Kot – życie i dzieło, [w:] S. Kot, Polska złotego wieku a Europa. Studia i szkice. Wyboru dokonał, przygotował do druku i wstępem opatrzył Henryk Barycz, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 5–88.
Bielak F. (1979). Z odległości lat. Wspomnienia i sylwetki, wybór i opracowanie Kasper Świerzowski, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Draus J. (1996a). Profesor Stanisław Kot – portret polityka, [w:] S. Dąbrowski (red.), Chłopi – naród – kultura, t. 2: Działalność polityczna ruchu ludowego, Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, s. 61–72.
Draus J. (1996b). Stanisław Kot – historyk kultury i wychowania, „Roczniki Nauk Społecznych”, t. 24, z. 2, s. 335–355.
Dutkowa R. (1983). Profesor Jan Hulewicz, „Pismo”, nr 3, s. 108–114.
Dutkowa R. (2000a). Jan Hulewicz (1907–1980), [w:] J. Dybiec (red.), Uniwersytet Jagielloński. Złota Księga Wydziału Historycznego, Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 500–509.
Dybiec J. (2000b). Stanisław Kot (1885–1975), [w:] J. Dybiec (red.), Uniwersytet Jagielloński. Złota Księga Wydziału Historycznego, Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 260–270.
Dybiec J. (2000c). Uniwersytet Jagielloński 1918–1939, Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Fitowa A. (1994). Stanisław Mierzwa „Słomka” na tle swoich czasów, Wierzchosławice: Muzeum Wincentego Witosa.
Fitowa A. (red.) (2001). Stanisław Kot – uczony i polityk. Pokłosie sesji naukowej, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Gmitruk J. (2010). Maria Hulewiczowa. Sekretarka Stanisława Mikołajczyka, Warszawa: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego.
Gmitruk J., Hemmerling Z., Sałkowski J. (oprac.) (1995). Z ziemi sowieckiej – z domu niewoli. Relacje, raporty, sprawozdania z londyńskiego archiwum prof. Stanisława Kota, Warszawa: Ludowe Towarzystwo Naukowo-Kulturalne.
Grzybowski A., Tebinka J. (2018). Na wolność przez Lizbonę. Ostatnie okręty polskich nadziei, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Hulewicz J. (1968). Działalność Funduszu Kultury Narodowej w dziedzinie pomocy dla kraju (1940–1945), [w:] Studia i materiały z dziejów nauki polskiej. Seria A. Historia Nauk Społecznych. Zeszyt 12, red. L. Hajdukiewicz, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 335–359.
Kamiński Ł. (2003). Kryptonim „Podżegacze”, „Pamięć i Sprawiedliwość”, t. 2, nr 1(3), s. 175–197.
Komaniecka M. (2014). Pod obserwacją i na podsłuchu. Rzeczowe środki pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa w województwie krakowskim w latach 1945–1990, Kraków: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Wydawnictwo „Dante”.
Kot S. (1945). Stanisław Estreicher na tle życia kulturalnego Krakowa, [w:] Straty kultury polskiej 1939–1944, red. A. Ordęga, T. Terlecki, t. 2, Glasgow: Książnica Polska.
Koźmian D. (2000). Jan Hulewicz (1907–1980) i jego miejsce w historii wychowania XX wieku, [w:] W. Szulakiewicz (red.). Historycy wychowania II Rzeczypospolitej, Warszawa: Studio Wydawnicze „Familia”, s. 133–150.
Łanowski J. (1984). Jan Hulewicz (19 maja 1907 – 7 października 1980), „Pamiętnik Literacki”, t. 75, z. 1, s. 375–382.
Osiński Z. (2007). Janusz Jędrzejewicz – piłsudczyk i reformator edukacji (1885–1951), Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Rutkowski T.P. (2000). Stanisław Kot 1885–1975. Biografia polityczna, Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Salmonowicz S. (2002). Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego jako przedmiot inwigilacji organów UB i SB, „Czasy Nowożytne”, t. 13, s. 179–194.
Szczucki L. (1999). Stanisław Kot, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, t. 43, s. 195–212.
Szulakiewicz W. (2006). Historia oświaty i wychowania w Polsce. 1944–1956, Kraków: Wydawnictwo WAM.
Terlecki R. (2002). Profesorowie UJ w aktach UB i SB, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Wajsblum M. (1996). „Zawsze byłem Żydem dla Polaków i Polakiem dla Żydów”. Listy Marka Wajsbluma do Stanisława Kota z lat 1927–1961. Opracowali i wstępem opatrzyli Zdzisław Pietrzyk i Zbigniew Koziński, Kraków: Biblioteka Jagiellońska.
Weintraub W. (1994). O współczesnych i o sobie. Wspomnienia, sylwetki, szkice literackie. Opracowanie i wstęp Stanisław Barańczak, Kraków: Znak.
Żongołłowicz B. (2004). Dzienniki 1930–1936. Opracowała Dorota Zamojska, Warszawa: Wydawnictwo Retro-Art.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Jan Draus
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 773
Liczba cytowań: 0
