Trans-/posthumanizm a etyka chronienia osób – między możliwością i powinnością
DOI:
https://doi.org/10.12775/SPI.2022.3.001Słowa kluczowe
transhumanizm, posthumanizm, etyka chronienia osób, modyfikacje biotechnologiczne człowieka, etyka bazująca na ontologiiAbstrakt
Niniejszy artykuł jest próbą namysłu nad antropologią i etyką w kontekście rozwijających się modyfikacji bio- i technologicznych, którym poddawany jest człowiek.
Punktem wyjścia do dyskusji są pojęcia trans- i posthumanizmu oraz etyki opartej na koncepcji człowieka – osoby ludzkiej. Autor próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie: Czy pojęcie natury ludzkiej, które przyjmujemy, dopuszcza, aby człowiek był konstruowany, tj. manipulowany w ramach określonych granic? Odpowiadając na to pytanie, autor proponuje następującą konstatację: transhumanizm, a w szczególności posthumanizm (ze względu na ontologię), zrywa z klasyczną koncepcją człowieka-osoby, równocześnie odrzucając etykę chronienia osób. W miejsce etyki chronienia osób trans/post/humanizm stosuje etykę sytuacyjną i utylitarystyczną. Z punku widzenia etyki chronienia osób niedopuszczalne są jakiekolwiek zmiany jakościowe (dotyczące przyczyny formalnej osoby ludzkiej). Można natomiast dopuszczać możliwość zmian ilościowych (dotyczących przyczyny materialnej osoby ludzkiej), jeśli takie prowadziłyby do ochrony relacji osobowych i ich podmiotów.
Bibliografia
Bakke M. (2010). “Posthumanizm: człowiek w świecie większym niż ludzki,” in J. Sokolski (ed.), Człowiek wobec natury – humanizm wobec nauk przyrodniczych, Warszawa: Neriton, pp. 337–357.
Białek J. (2017). Tech. Krytyka rozwoju środowiska technologicznego, Warszawa: Garda.
Bostrom N. (2003). The Transhumanist FAQ. Version 2.1, Oxford: Oxford University. Faculty of Philosophy, https://nickbostrom.com/views/transhumanist.pdf [access: 14.02.2019].
Dabrock P. (2009). “Playing God? Synthetic Biology as a Theological and Ethical Challenge,” Systems and Synthetic Biology, vol. 3, pp. 47–54. DOI: 10.1007/s11693-009-9028-5.
Delsol Ch. (2017). Nienawiść do świata. Totalitaryzmy i ponowoczesność, trans. M. Chojnacki, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Dworkin R. (2000). Playing God: Genes, Clones, and Luck, in R. Dworkin, Sovereign Virtue: The Theory and Practice of Equality, Cambridge (MA): Harvard University Press, pp. 427−452.
Fukuyama F. (2004). Koniec człowieka. Konsekwencje rewolucji biotechnologicznej, trans. B. Pietrzyk, Kraków: Znak.
Gogacz M. (1991). Ku etyce chronienia osób. Wokół podstaw etyki, Warszawa: Pallottinum.
Gogacz M. (1997). Osoba zadaniem pedagogiki. Wykłady bydgoskie, Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Navo”.
Gogacz M. (1998). Wprowadzenie do etyki chronienia osób, Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Navo”.
Habermas J. (2003). Przyszłość natury ludzkiej. Czy zmierzamy do eugeniki liberalnej?, trans. M. Łukasiewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Halapsis A.V. (2019). “Gods of Transhumanism,” Anthropological Measurements of Philosophical Research, no. 16, pp. 78–90. DOI: 10.15802/ampr.v0i16.188397.
Harari Y.N. (2015). Sapiens: From Animals to Gods, New York: Harper Collins.
Harari Y.N. (2017). Homo Deus: A Brief History of Tomorrow, New York: Harper Collins.
Heidegger M. (1976). Brief über den Humanismus, in M. Heidegger, Gesamtausgabe, vol. 9: Wegmarken, Frankfurt am Main: Vittorio Klostermann.
Heidegger M. (1995). List o humanizmie, trans. J. Tischner, in M. Heidegger, Znaki drogi, trans. S. Blandzi et al., Warszawa: Aletheia, pp. 129–168.
Hołub G., Duchliński P. (2018). “Introduction: Between Transhumanism and Bioconservatism,” in G. Hołub, P. Duchliński (eds.), Ulepszanie człowieka. Perspektywa filozoficzna, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, pp. 21–29.
Huxley J. (1957). New Bottles for New Wine, London: Chatto & Windus.
Kowalski E. (2004), “Osoba i bioetyka: jaka koncepcja człowieka i życia ludzkiego w bioetyce?” Studia Ecologiae et Bioethicae, vol. 2, no. 1, pp. 219–241.
Kurzweil R. (2005). The Singularity is Near: When Humans Transcend Biology, New York: Penguin Books.
Lindenberg G. (2018). Ludzkość poprawiona. Jak najbliższe lata zmienią świat, w którym żyjemy, Kraków: Wydawnictwo Otwarte.
Magdici A. (2015). “The Person, a Meaningful Notion in Bioethics: A Philosophical and Theological Approach,” Studia Universitatis Babeş-Bolyai. Bioethica, vol. 60, no. 2, pp. 45–62.
More M. (1990). “Transhumanism: Toward a Futurist Philosophy,” https://www.ildodopensiero.it/wp-content/uploads/2019/03/max-more-transhumanism-toward-a-futurist-philosophy.pdf [access: 14.02.2019].
More M. (1999). “A Letter to Mother Nature: Amendments to the Human Constitution,” http://strategicphilosophy.blogspot.com/2009/05/its-about-ten-years-since-i-wrote.html [access: 27.01.2019].
Osiński G. (2018). Transhumanizm. Retiarius contra Secutor, Toruń: Wydawnictwo Akademii Kultury Społecznej i Medialnej.
Possenti V. (2017). Osoba nową zasadą, trans. J. Merecki, Lublin: Polskie Towarzystwo Świętego Tomasza z Akwinu.
Sloterdijk P. (2008). “Reguły dla ludzkiego zwierzyńca. Odpowiedź na Heideggera list o humanizmie,” trans. A. Żychliński, Przegląd Kulturoznawczy, vol. 1, no. 4, pp. 56.
Sowell T. (2007). A Conflict of Visions: Ideological Origins of Political Struggles, New York: Basic Books.
Szutta N. (2016). “‘Nowy wspaniały świat’ i transhumanizm,” Filozofuj!, no. 4, pp. 33–34.
Szymański K. (2015). “Transhumanizm,” Kultura i Wartości, no. 13, pp. 133–152.
Young S. (2006). Designer Evolution: A Transhumanist Manifesto, Amherst (NY): Prometheus Books.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Sławomir Chrost
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że:
jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Polityka prywatności
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 964
Liczba cytowań: 0
