Dokumentacja miasta Torunia  na listę światowego dziedzictwa UNESCO  – uwarunkowania, proces tworzenia, treść i forma

Karolina Zimna-Kawecka

doi:10.12775/RT.2023.009

Autor(i)

Karolina Zimna-Kawecka Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu https://orcid.org/0000-0002-9612-8038

DOI:

https://doi.org/10.12775/RT.2023.009

Sažetak

W artykule przedstawiono okoliczności procesu powstawania i cechy przygotowanej dokumentacji do wniosku o wpis obszaru staromiejskiego Torunia na listę światowego dziedzictwa UNESCO, autorstwa dr. hab. Mariana Arszyńskiego wraz z zespołem. W ubiegłym roku obchodzony był jubileusz 25-lecia uznania wyjątkowych, powszechnych wartości miasta. Choć niektóre osoby związane z tym procesem publikowały już swoje wspomnienia, to sama dokumentacja nie była dotąd przedmiotem analizy, a stanowiła jedno z pierwszych opracowań przygotowywanych na potrzeby wniosku w nowej formie. Przede wszystkim jednak prezentuje ona interesujący przykład metodologii, gdyż przed wpisem Torunia jako średniowiecznego miasta – nie było takiego odpowiednika, którego analiza wartościująca, a w konsekwencji dokumentacja mogłaby posłużyć za wzór dla toruńskiego
opracowania. Na potrzeby niniejszego artykułu sięgnięto do szeregu dokumentów związanych z początkiem procesu zgłoszenia kandydatury Torunia, a także materiałów roboczych – w tym roboczego egzemplarza dokumentacji przechowywanych w Katedrze Konserwatorstwa UMK. Treść dokumentów skonfrontowano z informacjami uzyskanymi podczas wywiadów: z pomysłodawcą i autorem – prof. M. Arszyńskim, ale też z dwoma byłymi pracownikami Katedry bezpośrednio zaangażowanymi w powstanie samego dokumentu: Wiesławem Kanią i Henrykiem Ratajczakiem.

Author Biography

Karolina Zimna-Kawecka, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Dr Karolina Zimna-Kawecka, adiunkt w Katedrze Konserwatorstwa na Wydziale Sztuk Pięknych UMK, członkini Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków i Polskiego Komitetu Narodowego ICOMOS. Zainteresowania badawcze dotyczą historii i teorii ochrony zabytków, problematyki ochrony konserwatorskiej miast historycznych i zabytków architektury. E-mail: kzimka@umk.pl. ORCID: 0000-0002-9612-8038.

References

Arszyński, M., Toruń na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO, „Rocznik Toruński”, t. 26, 1999, s. 9–24.

Dybaś B., Toruński statut o ochronie zabytków z 1918 r., „Rocznik Toruński”, t. 22, 1994, s. 169–191.

Fijałkowski W., Pomniki historii, „Ochrona Zabytków”, R. 1994, nr 3–4, s. 239–243.

Gyurkovich J., Kolonia – rewitalizacja dawnego portu Rheinauhafen/ Cologne – rewitalization of the former port of Rheinauhafen, „Czasopismo Techniczne. Architektura”, z. 12, 2011: Architektura, z. 3A1, s. 25–46.

(K.Z-K), 25. Rocznica wpisu Torunia na Listę UNESCO, „coMiesięcznik Polskiego Komitetu Narodowego ICOMOS”, grudzień 2022, s. 2–3.

Kalembka S., Kilka wspomnień i refleksji z początków starań o wpisanie Torunia na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, „Rocznik Toruński”, t. 26, 1999, s. 25–31.

Konczyński R., Malbork. Zamek od 25 lat na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. „Innej listy, lepszej już nie ma. Jesteśmy w gronie elitarnym”, 29.09.2022, https://malbork.naszemiasto.pl/malbork-zamek-od-25-lat-na-liscie-swiatowego-dziedzictwa/ar/c7-9017761 [dostęp: 3.12.2022].

Międzynarodowa Karta Ochrony Miast Historycznych, ICOMOS, Toledo–Waszyngton 1987, [w:] Vademecum konserwatora zabytków, oprac. Bogusław Szmygin, Warszawa 2015, s. 91–93.

Nawrocki Z., Informacja Miejskiego Konserwatora Zabytków o działaniach na rzecz ochrony i konserwacji zabytków w latach 1992–1995, „Rocznik Toruński”, t. 23, 1996, s. 197–206.

Nawrocki Z., „Problematyka konserwatorska Torunia”, mps z dn. 27.11.1991, s. 1–8, mps w zb. KK UMK

Nawrocki Z., Przebieg starań Torunia o wpisanie na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO z perspektywy Miejskiego Konserwatora Zabytków, „Rocznik Toruński”, t. 27, 2000, s. 17–21.

Pomniki historii, prezentacja wstępna, red. M. Konopka, Warszawa marzec 1994.

Semrau A., Bericht über die Denkmalpflege in Thorn 1. Oktober 1919 bis 31 März 1921, „Mitteilungen des Coppernicus-Vereins für Wissenschaft und Kunst“, 29, 1921, s. 62–64.

Semrau A., Die Denkmalpflege und die Schule, „Mitteilungen des Coppernicus-Vereins für Wissenschaft und Kunst“, 17, 1909, s. 29–33.

Szade A., Jak zamek w Malborku był wpisywany na Listę UNESCO. Historia działa się na oczach byłego już kustosza, 10.03.2023, https://malbork.naszemiasto.pl/jak-zamek-w-malborku-byl-wpisywany-na-liste-unesco-historia/ar/c7-9240707 [dostęp: 26.07.2023].

Spandowski S., Jak starano się o wpisanie Torunia na Listę Światowego Dziedzictwa kultury?, 07.12.2022, https://torun.naszemiasto.pl/jak-starano-sie-o-wpisanie-torunia-na-liste-swiatowego/ar/c1-9121333 [dostęp: 10.07.2023].

Tajchman J., Toruń na Światowej Liście Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO, „Promocje”, 7, 1999, nr 12 (84), wkładka: s. 1, 4.

Targowski M., Wizyta Fryderyka Chopina w Toruniu w 1825 roku, [w:] Fryderyk Chopin w Toruniu, red. M. Targowski, Toruń 2015, s. 17–25.

Toruń. Centrum historyczne. Zespół urbanistyczny i architektoniczny dwóch średniowiecznych miast i zamku krzyżackiego, dokumentacja stanowiąca załącznik do wpisania Torunia na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, Warszawa 1996, mps w zb. Katedry Konserwatorstwa UMK.

Wójcicki K.W., Przysłowia narodowe: z wyiaśnieniem źródła początku, oraz sposobu ich użycia, okazuiące charakter, zwyczaie, i obyczaie, przesądy, starożytności i wspomnienia oyczyste, t. I, Warszawa 1830.

Zimna-Kawecka K., Ochrona zabytków w Toruniu w latach 1920–1939, [w:] Służby konserwatorskie w dwudziestoleciu międzywojennym. Narodziny – organizacja – działalność. W 100-lecie odzyskania niepodległości, red. K. Guttmejer, Warszawa 2018, s. 193–240