„Trudny orzech do zgryzienia” – kilka uwag o tłumaczeniu stałych związków frazeologicznych

Abstrakt

Artykuł traktuje o problemie tłumaczenia stałych związków frazeologicznych. Przedstawia on również w zarysie problem ekwiwalencji frazeologicznej. Wychodząc od tezy nieprzekładalności lub względnej przekładalności językowej i definicji stałych związków frazeologicznych jako polileksykalnych jednostek, które charakteryzują się tym, że jako jednostki idiomatyczne pełnią funkcję jednego wyrazu oraz są nośnikami kultury, symboli i stereotypów, poprzez przykłady ekwiwalencji całkowitej, częściowej i zerowej autor wskazuje aspekty, na które translator powinien zwrócić uwagę przy tłumaczeniu stałych związków frazeologicznych. Pokazane są przykłady frazeologizmów, które nie stwarzają tłumaczom większych trud-ności (frazeologizmy pochodzenia mitologicznego, biblijnego, łacińskiego i greckiego), jak również takie, które mogą być dla tłumacza wyzwaniem (warianty narodowe i stałe związki frazeologiczne z tzw. komponentami unikalnymi czy też nazwami geograficznymi lub etnicznymi). Autor mówi o nieprzetłumaczalności kulturowej, gdyż język wyjściowy i docelowy należą do języków z różnego kręgu społeczno-kulturowego, przez co utrwalają się w nich realia obyczajowo-społeczne, ludzkie przekonania i poglądy na świat.