„Trudny orzech do zgryzienia” – kilka uwag o tłumaczeniu stałych związków frazeologicznych
DOI:
https://doi.org/10.12775/RP.2006.015Słowa kluczowe
tłumaczenie, frazeologizm, ekwiwalencjaAbstrakt
Artykuł traktuje o problemie tłumaczenia stałych związków frazeologicznych. Przedstawia on również w zarysie problem ekwiwalencji frazeologicznej. Wychodząc od tezy nieprzekładalności lub względnej przekładalności językowej i definicji stałych związków frazeologicznych jako polileksykalnych jednostek, które charakteryzują się tym, że jako jednostki idiomatyczne pełnią funkcję jednego wyrazu oraz są nośnikami kultury, symboli i stereotypów, poprzez przykłady ekwiwalencji całkowitej, częściowej i zerowej autor wskazuje aspekty, na które translator powinien zwrócić uwagę przy tłumaczeniu stałych związków frazeologicznych. Pokazane są przykłady frazeologizmów, które nie stwarzają tłumaczom większych trud-ności (frazeologizmy pochodzenia mitologicznego, biblijnego, łacińskiego i greckiego), jak również takie, które mogą być dla tłumacza wyzwaniem (warianty narodowe i stałe związki frazeologiczne z tzw. komponentami unikalnymi czy też nazwami geograficznymi lub etnicznymi). Autor mówi o nieprzetłumaczalności kulturowej, gdyż język wyjściowy i docelowy należą do języków z różnego kręgu społeczno-kulturowego, przez co utrwalają się w nich realia obyczajowo-społeczne, ludzkie przekonania i poglądy na świat.Bibliografia
Bałuk-Ulewiczowa, T. 2003, Stereotyp a nieprzekładalność bezwzględna, [w:] Między oryginałem a przekładem, red. U. Kropiwiec, U. Filipowicz-Rudek, J. Konieczna-Twardzikowska, t. VIII: Stereotyp a przekład, Kraków, s. 35–44.
Bartmiński, J. 1999, Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata, [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 103–120.
Basaj, M. 1982, Ekwiwalencja tłumaczeń frazeologizmów (na przykładzie języka czeskiego i polskiego), [w:] Z problemów frazeologii polskiej i słowiańskiej, red. M. Basaj, D. Rytel, Wrocław.
Burger, H. 1973, Idiomatik des Deutschen, Tübingen.
Eismann, W. 1995, Pragmatik und kulturelle Spezifik als Problem der Äquivalenz von Phraseologismen, [w:] Von der Einwortmetapher zur Satzmetapher, red. R. S. Baur, Ch. Chloster, Bochum, s. 95–119.
Földes, C. 1996, Deutsche Phraseologie kontrastiv. Intra- und interlinguale Zugänge, Heidelberg.
Kaniuka, W. 1980, Analiza idiomatyczności języka niemieckiego w aspekcie konfrontatywnym, Łódź.
Koller, W. 1972, Grundprobleme der Übersetzungstheorie, Bern.
Koller, W. 1994, Phraseologismen als Übersetzungsproblem, [w:] Europhras 92. Tendenzen der Phraseologieforschung, red. B. Sandig, Bochum, s. 351–373.
Koller, W. 1998, Das Problem der Übersetzbarkeit – sprachliche, textuelle und kulturelle Aspekte, [w:] Kontrast und Äquivalenz, red. W. Börner, K. Vogel, Tübingen, s. 118–134.
Laskowski, M. 2003, Semantische und pragmatische Aspekte der deutschen und polnischen Phraseologie, Zielona Góra.
Lewicki, A. M., Pajdzińska, A. 2001, Frazeologia, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 315–333.
Pajdzińska, A. 2001, O znaczeniu związku frazeologicznego (raz jeszcze), [w:] Problemy Frazeologii Europejskiej IV, red. A. M. Lewicki, Lublin, s. 11–18.
Szczerbowski, T. 2003, Stereotypy i przekłady, czyli „kłamstwa” motywowane kulturowo, [w:] Między oryginałem a przekładem, red. U. Kropiwiec, U. Filipowicz-Rudek, J. Konieczna-Twardzikowska, t. VIII: Stereotyp a przekład, Kraków, s. 23–34.
Szczęk, J. 2002, Problem przekładu na język polski stereotypów kulturowych utrwalonych w wybranych związkach frazeologicznych języka niemieckiego, [w:] Język – Stereotyp –Przekład, red. E. Skibińska, M. Cieński, Wrocław, s. 231–240.
Zalewski, R. 2003, Tłumacz wobec frazeologicznych porównań kolorystycznych. [w:] Między oryginałem a przekładem, red. U. Kropiwiec, U. Filipowicz-Rudek, J. Konieczna-Twardzikowska, t. VIII: Stereotyp a przekład, Kraków, s. 331–342.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 3002
Liczba cytowań: 0