Trauma i „owocność” procesów uczenia się dorosłych
DOI:
https://doi.org/10.12775/RA.2025.001Słowa kluczowe
owocne uczenie się, refleksja, trauma, Peter JarvisAbstrakt
Artykuł ma charakter analityczny, a postawiona teza jest udowadniana za pomocą celowo dobranej literatury i takiej rekonstrukcji jej treści, która pozwala na doprowadzenie do zaplanowanych wniosków. Celem artykułu jest analiza zjawiska traumy w kontekście trajektorii uczenia się zawartych w koncepcji refleksyjnego uczenia się Petera Jarvisa. Analiza pokazuje, że trauma uniemożliwia człowiekowi autorefleksję, w związku z czym wykluczone jest jego owocne uczenie się i wzrost osobisty bez pomocy z zewnątrz. Owocne trajektorie, które charakteryzuje w swojej teorii Jarvis, są możliwe do realizacji w trudnych sytuacjach życiowych, ale nie w przypadku traumy. Artykuł wieńczy krótka recenzja podręcznika traumy autorstwa Lydii Hantke i Hansa-Joachima Görgesa z 2023 r.
Bibliografia
Aleksander, T. (2012). Etapy i uwarunkowania całożyciowego uczenia się [Stages and determinants of lifelong learning]. In J. Aksman & S. Nieciuński (Eds.), Proces uczenia się przez całe życie [The process of life-long learning]. Kraków.
Brameld, T. (1956). Toward a reconstructed philosophy of education. New York.
Brzezińska, A. (2002). Dorosłość. Szanse i zagrożenia dla rozwoju [Adulthood: Opportunities and threats for development]. In K. Appelt, A. Brzezińska, & J. Wojciechowska (Eds.), Szanse i zagrożenia rozwoju w okresie dorosłości [Opportunities and threats to development in adulthood]. Poznań.
Czerkawska, O. (2012). O transgresji w edukacji dorosłych i poradnictwie [On transgression in adult education and counselling]. Edukacja Dorosłych [Adult Education], 2.
Dubas, E. (2023). Biograficzność w oświacie dorosłych – wybrane stanowiska [Biographicity in adult education – selected perspectives]. Rocznik Andragogiczny [The Andragogy Yearbook], 30.
Faure, E. (1975). Uczyć się, aby być [Learning to be]. Warszawa.
Garland, C. (Ed.). (2009). Czym jest trauma. Podejście psychoanalityczne [What is trauma? A psychoanalytic approach]. Warszawa.
Hantke, L., & Görges, H.-J. (2023). Handbuch Traumakompetenz. Basiswissen für Therapie,Beratung und Pädagogik [Trauma competence handbook: Basic knowledge in therapy, Counselling, and Education] (2nd ed., updated). Paderborn.
Illeris, K. (2006). Trzy wymiary uczenia się [Three dimensions of learning]. Wrocław.
Jarvis, P. (2006). Towards Comprehensive Theory of Human Learning. Routledge. London–New York.
Jarvis, P. (2012). Adult Learning in the Social Context. Routledge. London–New York–Sydney.
Jarvis, P. (2012). Transformatywny potencjał uczenia się w sytuacjach kryzysowych [The transformative potential of learning in situations of crisis]. (A. Nizińska, Trans.). Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja [The present – human – education], 3(59).
Kozielecki, J. (2001). Psychotransgresjonizm [Psychotransgressionism]. Warszawa.
Kwieciński, Z. (1995). Socjopatologia edukacji [Sociopathology of education]. Olecko.
Kwieciński, Z. (2012). Pedagogie postu. Preteksty. Konteksty. Podteksty [Pedagogies of the post. Pretexts. Contexts. Subtexts]. Kraków.
Levine, P. A. (2017). Trauma i pamięć. Mózg i ciało w poszukiwaniu autentycznej przeszłości [Trauma and memory: Brain and body in a search for the living past]. Warszawa.
Levine, P. A. (2017). Uleczyć traumę. 12-stopniowy program wychodzenia z traumy [Healing trauma]. Warszawa.
Lis-Turlejska, M. (2012). Stres potraumatyczny. Występowanie, następstwa, terapia [Post-traumatic stress: Occurrence, consequences, and therapy]. Warszawa.
Malec, M. (2004). Doświadczenie krytycznego wydarzenia – „prowokacją” uczenia się dorosłych [The experience of a critical event as a “provocation” for adult learning]. In R. Góralska & J. Półturzycki (Eds.), Edukacja ustawiczna w szkołach wyższych – od idei do praktyki [Lifelong education in higher education – from idea to practice]. Płock–Toruń.
Malewski, M. (2010). Od nauczania do uczenia się. O pragmatycznej zmianie w andragogice [From teaching to learning: On the pragmatic shift in andragogy]. Wrocław.
Miller, A. (2007). Dramat udanego dziecka. W poszukiwaniu siebie [The drama of the gifted child: The search for the true self]. Warszawa.
Miller, M. (2014). Prawdziwy „dramat udanego dziecka”: tragedia Alice Miller – jak ukryty uraz wojenny oddziałuje na rodzinę [The true drama of the gifted child]. Kraków.
Oleś, P. (2015). Psychologia człowieka dorosłego. Ciągłość – zmiana – integracja [Psychology of the adult: Continuity – change – integration]. Warszawa.
Pawlak, J. (2009). Autokreacja. Psychologiczna analiza zjawiska i jego znaczenie dla rozwoju człowieka [Self-creation: A psychological analysis of the phenomenon and its significance for human development]. Kraków.
Perkowska-Klejman, A. (2019). Poszukiwanie refleksyjności w edukacji. Studium teoretyczno-empiryczne [The search for reflectivity in education: A theoretical and empirical study]. Warszawa.
Przetacznik-Gierowska, M., & Tyszkowa, M. (Eds.). (2000). Psychologia rozwoju człowieka [Psychology of human development]. Warszawa.
Shankarnarayan, S. (2009). Procesy identyfikacyjne w przypadku traumy [Identificatory processes in trauma]. In C. Garland (Ed.), Czym jest trauma. Podejście psychoanalityczne [What is trauma? A psychoanalytical approach] (pp. 152–164). Warszawa.
Shiraldi, G. R. (2019). Siła rezyliencji: jak poradzić sobie ze stresem, traumą i przeciwnościami losu? [The resilience workbook: essential skills to recover from stress, trauma, and adversity]. Sopot.
Solarczyk-Szwec, H. (2014). Uczenie się przez całe życie jako metakompetencja [Life-long learning as a meta-competence]. In J. Grzesiak (Ed.), Ewaluacja poprawy jakości kształcenia [Evaluation of quality improvement in education]. Kalisz–Konin.
Solarczyk-Szwec, H. (2015). Cztery ćwiartki biograficznego uczenia się [Four quarters of biographical learning]. Rocznik Andragogiczny [The Andragogy Yearbook], 22.
Sztompka, P. (2000). Trauma wielkiej zmiany [The trauma of great change]. Warszawa.
Wolynn, M. (2017). Nie zaczęło się od ciebie: jak dziedziczona trauma wpływa na to, kim jesteśmy i jak zakończyć ten proces [It did not start with you: how inherited trauma affects who we are and how to end the cycle]. Warszawa.
Zielińska-Kostyło, H. (2010). Uniwersalność przesłania “Pedagogii uciśnionych” Paula Freire’go [The universality of the message of Paulo Freire’s “Pedagogy of the oppressed”]. Rocznik Andragogiczny [The Andragogy Yearbook], 17.
Pobrania
Opublikowane
Wersje
- 2025-06-03 - (3)
- 2025-06-03 - (2)
- 2025-05-20 - (1)
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Hanna (Zielińska) Stawiarska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 32
Liczba cytowań: 0
