Pedagogika personalistyczna a transcendencja
Słowa kluczowe
personalizm, personalizm historyczny, personalizm metafizyczny, pedag, pedagogika personalistyczna, transcendencja, wymiar cielesny i duchowy, osoba, natura, kultura, życie biologiczne i życie duchoweAbstrakt
W artykule koncentruję uwagę na personalistycznej pedagogice i na jej relacji do transcendencji, określanej przez Karola Wojtyłę jako „inne określenie osoby” z racji ścisłego związku z urzeczywistnieniem się człowieka jako osoby (Wojtyła, 1993, s. 230). W tym względzie koncentruję uwagę na odniesieniach do transcendencji w opracowaniach wybranych personalistów, wskazujących m.in. na duchowy i transcendujący wymiar cielesny – charakter osoby ludzkiej. Artykuł w swojej strukturze proponuje podjęcie refleksji nad następującymi zagadnieniami: 1) duchowy i transcendujący wymiar cielesny – charakter osoby ludzkiej;
2) transcendencja osoby ludzkiej i jej dążenie do wartości w wielorakości personalizmów;
3) „naturalizacja” kategorii „osoba” a otwarcie na transcendencję; 4) transcendencja w personalizmie historycznym oraz personalizmie metafizycznym i teologicznym; 5) wychowanie jako proces między naturą, kulturą a transcendencją. Według Karola Wojtyły, gdy mówimy o transcendencji w relacji do osoby ludzkiej, powinniśmy uwzględnić trzy jej wymiary: 1) transcendencja w czynie; 2) transcendencja wobec drugiego „Ja”; 3) transcendencja wobec Boga. Życie biologiczne nigdy nie jest w stanie wytłumaczyć życia duchowego i to właśnie życie duchowe nadaje sens życiu biologicznemu, gdyż jedynie sfera ducha objawia nam wartość życia osobowego i sens ludzkiej egzystencji. Prowadzi to w konsekwencji do konieczności rozdzielenia refleksji nad światem i nad człowiekiem. W tym znaczeniu zarówno w refleksji teoretycznej, jak i w praktycznym działaniu podkreśla się i wskazuje na respektowanie „tajemnicy dziecka”, tym bardziej możliwe do przyjęcia w klimacie wiary i przy otwarciu się na transcendencję. Proces wychowania i nauczania można ujmować powierzchownie, w sensie płytkim, w którym można pozostawać zamkniętym na możliwości i potencjał rozwoju człowieka. Epistemologiczne rozróżnienia związane z Maritainowskimi poziomami poznania pozwalają zauważyć przynajmniej dwa rodzaje nauczania i wychowania (płytkie i głębokie). Osoba ludzka może zatrzymać się (z różnych względów) na niższym poziomie egzystencji i porzucić wszelkie aspiracje do wyższych wartości i do transcendencji. Tutaj możemy upatrywać pomoc w zrozumieniu roli pozostawania otwartymi na transcendencję w pedagogice personalistycznej.
Bibliografia
Blondel, M. (1935). L’étre et les êtres. Paris: Félix Alcan Éditeur.
Böhm, W., Flores d’Arcais G. (Eds.). (1978). Il dibattito pedagogico in Germania. Brescia: La Scuola.
Catalfamo, G. (1966). I fondamenti del personalismo pedagogico [The Foundations of Pedagogical Personalism]. Roma: Armando.
Catalfamo, G. (1971). Personalismo senza dogmi [Personalism without dogmas]. Roma: Armando.
Catalfamo, G. (1980). L’ideologia e l’educazione [Ideology and education]. Lecce: Milella.
Catalfamo, G. (1981). Der historische Personalismus und seine Pädagogik. Rassegna di Pedagogia. Pädagogische Umschau, 39, 3–16.
Flores d’Arcais, G. (1987). Le ‘ragioni’ di una teoria personalistica della educazione [The ‘reasons’ for the personalistic theory of education]. Brescia: La Scuola.
Frabboni, F., Pinto Minerva, F. (2002). Manuale di pedagogia generale. Roma-Bari: Editori Laterza.
Granat, W. (1961). Osoba ludzka. Próba definicji [The human person. An attempt at a definition]. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne.
Groome, Th. H. (1999). Christian Religious Education. Sharing our story and vision. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
Guardini, R. (1950). Das Ende der Neuzeit. Würzburg: Werkbund-Verlag.
Guardini, R. (1991). Podstawy pedagogiki (1928) [Foundations of the pedagogy]. In R. Guardini (Ed.), Bóg daleki – Bóg bliski [God far – God close] (pp. 264–278). Transl. J. Koźbiał. Poznań: W drodze.
John Paul II. (2006). Man and Woman He created Them: A Theology of the Body. Boston: Pauline Books & Media.
Kosche, M. (2019). The person as being called to triple transcendence in the light of the personalism by Karol Wojtyła/John Paul II. Seminare, 40(4), 57–68.
Kot, S. (1934). Historia wychowania [The history of education]. Lwów: Księgarnia H. Altenberga.
Kowalczyk, S. (2010). Nurty personalizmu. Od Augustyna do Wojtyły [Trends of Personalism. From Saint Augustine to Wojtyła]. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Kukulski, Z. (1923). Główne momenty myśli i badań pedagogicznych [The main moments of pedagogical thought and investigations]. Lublin: Uniwersytet Lubelski.
Kunowski, S. (1946). Proces wychowawczy i jego struktury. Lublin: Instytut Pracy Nauczycielskiej.
Kunowski, S. (1981). Podstawy współczesnej pedagogiki [The fundamentals of modern pedagogy]. Łódź: Wydawnictwo Salezjańskie.
Manno, M. (1981). Collocazione filosofica e implicanze pedagogiche del personalismo critico. Rassegna di Pedagogia. Pädagogische Umschau, 39(1), 28–45.
Maritain, J. (1947). L’éducation à la croisée des chemin [Education at the Crossroads]. Fribourg-Paris: Egloff.
Maritain, J. (1948). Distinguer pour unir, où Les Degrés du Savoir. Paris: Desclée de Brouver.
Maritain, J. (1959). Pour une philosophie de l’éducation [Towards a Philosophy of Education]. Paris: Librairie Arthème Fayard.
Mounier, E. (1947). Qu’est ce que le personnalisme?. Paris: Editions du Seuil (Polish transl.: (1960). Co to jest personalizm? [What is personalism?] Kraków: Znak).
Mounier, E. (1953). Le personnalisme. Paris: PUF, 1953.
Nowak, M. (1993). Wychowanie w personalizmie [The education in personalisme]. Chrześcijanin w świecie, 195, 59–67.
Nowak, M. (2019). Pedagogika personalistyczna [Personalistic pedagogy]. In Z. Kwieciński & B. Śliwerski (Eds.), Pedagogika. Podręcznik akademicki [Pedagogy. Academical Textbook] (pp. 487–508). Warszawa: PWN.
Rigobello, A. (1975). Il personalismo. Roma: Città Nuova Editrice.
Santomauro, G. (1968). Prospettive dell’educazione morale oggi. Lecce: Milella.
Śliwerski, B. (2003). Współczesne teorie i nurty wychowania [Present theories and currents of education]. Kraków: Impuls.
Śliwerski, B. (2009). Współczesne myśl pedagogiczna. Znaczenia, klasyfikacje, badania [The present pedahgogical thought. Meanings, classifications, investigations]. Kraków: Impuls.
Stefanini, L. (1955). Personalismo educativo. Roma: Fratelli Bocca.
Stefanini, L. (1969). Persona. In Enciclopedia filosofica (col. 1504–1511). Firenze: G.C. Sansoni.
Szewczyk, W. (2009). Kim jest człowiek? Zarys antropologii filozoficznej [Who is human? An outline of philosophical anthropology]. Tarnów: Biblos.
Whitehead, A. N. (1929). The Aims of Education and Other Essays. New York: The Free Press.
Wojtyła, K. (1978). Educazione all’Amore. Transl. E. Cywiak, W. Kujawski. Roma: Logos.
Wojtyła, K. (1979). The Acting Person. Transl. A. Potocki. London: D. Reidel Publishing Company.
Wojtyła, K. (1993). The Person: Subject and Community. In Person and Community: Selected Essays (pp. 219–261). Transl. T. Sandok. New York: Peter Lang.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by-nd/4.0/88x31.png)
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 240
Liczba cytowań: 0