Wartości witalne w hierarchii wartości a styl życia studentów kierunków nauczycielskich
DOI:
https://doi.org/10.12775/PBE.2017.002Słowa kluczowe
hierarchia wartości, wartości życiowe, zachowania prozdrowotne, edukacja zdrowotnaAbstrakt
Wartości witalne, obejmujące zdrowie, kondycję fizyczną i dobre samopoczucie, przyczyniają się do aktywnego podejmowania działań, których celem jest utrzymanie, ochrona i doskonalenie potencjału psychofizycznego człowieka. Szczególną rolę w tym zakresie, obok rodziny, pełni szkoła, która ma obowiązek zapewnienia swoim wychowankom edukacji zdrowotnej oraz stworzenia odpowiednich warunków dla kształtowania postaw prozdrowotnych i realizacji zachowań sprzyjających zdrowiu. Należy podkreślić, że edukacja zdrowotna dzieci i młodzieży została doceniona i włączona w systemy edukacyjne wszystkich krajów europejskich. W Polsce rola nauczyciela jako edukatora zdrowia nabiera szczególnego znaczenia dzięki docenieniu rangi edukacji zdrowotnej uczniów w kluczowych dla kształcenia i wychowania dokumentach: podstawie programowej kształcenia ogólnego oraz standardach kształcenia przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela. Celem badań jest ocena miejsca wartości witalnych w systemie wartości oraz analiza zależności pomiędzy pozycją wartości witalnych a zachowaniami prozdrowotnymi studentów kierunków nauczycielskich. Badania przeprowadzono w losowo wybranej grupie 486 osób, w tym 416 kobiet (85,60%) i 70 mężczyzn (14,40%), w wieku 22-28 lat. Na podstawie Inwentarza Zachowań Zdrowotnych (IZZ) Z. Juczyńskiego (2009) oceniono cztery kategorie zachowań zdrowotnych: prawidłowe nawyki żywieniowe, zachowania profilaktyczne, praktyki zdrowotne i pozytywne nastawienie psychiczne. Do oceny pozycji wartości witalnych w hierarchii wartości studentów zastosowano Skalę Wartości Schelerowskich SWS (polska adaptacja: Brzozowski, 1995).
Niska pozycja wartości witalnych i jej dwóch podskal (Sprawności i Siły Fizycznej oraz Wytrzymałości) w systemie wartości studentów – przyszłych nauczycieli oraz dominujący w ich stylu życia niski i przeciętny poziom zachowań prozdrowotnych dowodzą, że przyszli nauczyciele nie wykazują należytej gotowości, aby własnym przykładem propagować prozdrowotny styl życia wśród dzieci i młodzieży szkolnej.
Bibliografia
Basiaga-Pasternak J., Mirek W. (2005), Hierarchia wartości studentów Akademii Wychowania Fizycznego, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin, sectio D, vol. LX, suppl. XVI, 15, s. 56–62.
Bergier B., Stępień E., Niźnikowska E., Bergier J. (2014), Aktywność fizyczna kobiet i mężczyzn studiujących w Państwowej Szkole Wyższej w Białej Podlaskiej, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, 20(2), s. 166–170.
Binkowska-Bury M., Marć M., Januszewicz P. (2010), Wiedza o zdrowiu a zachowania ryzykowne w środowisku młodzieży akademickiej, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, 45(1), s. 100–112.
Brzozowski P. (1995), Skala Wartości Schelerowskich – SWS. Podręcznik, Pracownia Testów Psychologicznych PTP, Warszawa.
Chin M.K., Edginton C.R. (2014), Physical Education and Health. Global Perspectives and Best Practice, Sagamore Publishing LLC.
Dakowicz L.A. (2006), Świat wartości przyszłych nauczycieli: studium socjologiczne na podstawie badań studentów specjalizacji nauczycielskiej Uniwersytetu w Białymstoku, Trans Humana, Białystok.
Deasy C., Coughlan B., Pironom J., Jourdan D., Mcnamara P.M. (2015), Psychological Distress and Lifestyle of Students: Implications for Health Promotion, “Health Promotion International”, 30(1), s. 77–87, DOI: 10.1093/heapro/dau086.
Drabik J. (2009), Styl życia na drodze ku zdrowiu, w: J. Drabik, M. Resiak (red.), Nauczyciel jako pedagog i promotor zdrowia, AWFiS, Gdańsk, s. 108–118.
Duda-Zalewska A. (2012), Zachowania zdrowotne nauczycieli a staż pracy w zawodzie, „Hygeia Public Health”, 47(2), s. 183–187.
Fedyn B. (2001), Gotowość zawodowa nauczyciela do udziału w edukacji zdrowotnej, w: B. Woynarowska, M. Kapica (red.), Teoretyczne podstawy edukacji zdrowotnej. Stan i oczekiwania, KOWEZ, Warszawa, s. 186–190.
Gaweł A. (2007), Zdrowie w perspektywie pedagogicznej. Indywidualne wybory i społeczne interesy, w: M. Kowalski, A. Gaweł (red.), Zdrowie – Wartość – Edukacja, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, s. 15–105.
Gromadecka-Sutkiewicz M. (1999), Elementy stylu życia wpływające na zdrowie młodzieży szkół ponadpodstawowych, Wydawnictwo Uczelniane AM, Poznań.
Juczyński Z. (2009), Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia, Pracownia Testów Psychologicznych, Warszawa.
Jurczak A. (2015), Wartości wyznawane przez pracowników naukowych vs wartości studentów, „Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna”, 3(6), s. 81–88.
Kalinina I.A. (2015), Information Awareness of Students – Future Technology for Healthy Lifestyle Teachers and Training in their Educational Activities in Area of Human Health Preservation, „Gigiena i Sanitariia”, 94(9), s. 16–18.
Kardjalik K., Bryła M., Maniecka-Bryła I. (2012), Zachowania zdrowotne związane z odżywianiem oraz występowanie nadwagi i otyłości w grupie studentów, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, 93(1), s. 71–79.
Karski J.B. (2011), Praktyka i teoria promocji zdrowia, CeDeWu, Warszawa.
Kleszczewska E., Kleszczewski T., Łogwiniuk K., Szpakow A., Boyko O. (2014), Stosunek do badań profilaktycznych studentów z wybranych uczelni Suwałk, Grodna i Lwowa, „Hygeia Public Health”, 49(3), s. 466–471.
Kłosiewicz-Latoszek L. (2009), Zalecenia żywieniowe w prewencji chorób przewlekłych, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 90(4), s. 447–450.
Kosiba G., Gacek M., Wojtowicz A., Bogacz-Walancik A. (2016), The Lifestyle of Students – Future Teachers, „Antropomotoryka. Journal of Kinesiology and Exercise Sciences”, 74(26), s. 83–94, DOI: 10.5604/01.3001.0009.5616.
Kowalski M. (2007), Zdrowie i kultura zdrowotna – różne perspektywy poznawcze, w: M. Kowalski, A. Gaweł (red.), Zdrowie – Wartość – Edukacja, Oficyna Wydawnicza Impuls,
Kropornicka B., Baczewska B., Dragan W., Krzyżanowska E., Olszak C., Szymczuk E. (2015), Zachowania zdrowotne studentów Uniwersytetu Medycznego w Lublinie w zależności od miejsca zamieszkania, „Rozprawy Społeczne”, 9(2), s. 58–64.
Laudańska-Krzemińska I. (2014), Health Behaviours and their Determinants among Physical Education and Pedagogy Students as well as School Teachers – a Comparison Study, „Acta Universitatis Carolinae Kinanthropologica”, 50(2), s. 69–78.
Łaszek M., Nowacka E., Gawron-Skarbek A., Szatko F. (2011), Negatywne wzorce zachowań zdrowotnych studentów. Aktywność ruchowa i nawyki żywieniowe, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, nr 92(3), s. 461–465.
Łączek T. (2008), Wartość zdrowia w procesie kształcenia nauczycieli, Zdrowie – Kultura Zdrowotna – Edukacja, AWFiS, Gdańsk, t. 1, s. 69–74.
McKenzie T., Lounsbery M.A. (2013), Physical Education Teacher Effectiveness in a Public Health Context, „Research Quarterly for Exercise and Sport”, nr 84(4), s. 419–430.
Mędrela-Kuder E. (2011), Ocena stylu życia studentów fizjoterapii i edukacji techniczno-informatycznej na podstawie żywienia i aktywności fizycznej, „Roczniki Państwowego Zakładu Higieny”, nr 62(3), s. 315–318.
Monhollen C. (2015), Sedentary Behaviors and Physical Activity in Relation to Class Standing in University Students, Online Theses and Dissertations. Paper 295, http://encompass.eku.edu/etd/295.
Myszkowska-Ryciak J., Kraśniewska A., Harton A., Gajewska D. (2011), Porównanie wybranych zachowań żywieniowych studentek Akademii Wychowania Fizycznego i Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, nr 92(4), s. 931–934.
Naszydłowska E., Krawczyńska J., Kozieł D., Czerwiak G., Trawczyńska M. (2005), Wartościowanie zdrowia a zachowania promujące zdrowie studentów, Annales Universitatis Maria Curie-Skłodowska, Lublin, sectio D, vol. LX, suppl. XVI, 349, s. 62–66.
Nitecka-Walerych A. (2005), Zachowania prozdrowotne studentów pedagogiki wczesnoszkolnej, w: T. Lisicki, B. Wilk, A. Walentukiewicz (red.), Prozdrowotny styl życia, AWFiS, Gdańsk.
Palacz J. (2014), Zachowania zdrowotne studentów w świetle wybranych uwarunkowań, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, 20(3), s. 301–306.
Parchomiuk M. (2015), Value Preferences of Teachers and their Attitudes towards Individuals with Disabilities, „International Journal of Disability, Development and Education”, 62(3), s. 276–287, DOI.org/10.1080/1034912X.2015.1020919.
Patok J. (2008), Antyzdrowotne zachowania studentów Uniwersytetu Gdańskiego, Zdrowie –Kultura Zdrowotna – Edukacja, AWFiS, Gdańsk, t. 2, s. 111–115. Kraków, s. 15–105.
Pawełczyk A., Pawełczyk T., Bielecki J. (2007), Differences in Medical Specialty Choise and in Personality Factors among Female and Male Medical Students, „Polski Merkuriusz Lekarski”, nr 23(137), s. 363–366.
Pawełczyk A., Pawełczyk T., Rabe-Jabłońska J. (2012), Medical Students Hierarchy of Values and Sense of Responsibility, „Teaching and Learning in Medicine”, 24(3), s. 211–214, DOI: 10.1080/10401334.2012.692264.
Pawłucki A. (1992), Wychowanie jako kulturowa rzeczywistość. Na przykładzie wychowania do wartości ciała, AWF, Gdańsk.
Podstawski R., Górnik K., Romańczuk A. (2012), Styl życia przyszłych nauczycielek wczesnej edukacji kształcących się na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie, „Hygeia Public Health”, 47(1), s. 95–99.
Prażmowska B., Dziubak M., Morawska S., Stach J. (2011), Wybrane zachowania zdrowotne nauczycieli szkół średnich, „Problemy Pielęgniarstwa”, 19(2), s. 210–218.
Rasińska R. (2012), Nawyki żywieniowe studentów w zależności od płci, „Nowiny Lekarskie”, 81(4), s. 354–359.
Roman E. (1995), Zdrowie jako wartość socjalizowana, w: T. Frąckowiak, J. Modrzewski (red.), Socjalizacja a wartości, Eruditus, Poznań, s. 76–88.
Romanowska-Tołłoczko A. (2011), Styl życia studentów oceniany w kontekście zachowań zdrowotnych, „Hygeia Public Health”, 46(1), s. 89–93.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2009 r., Nr 4, poz. 17).
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz.U. 2012, poz. 131).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły i stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. 2017, poz. 356).
Sęk H. (2004), Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Uwarunkowania i możliwości zapobiegania, w: H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie, PWN, Warszawa, s. 149–167.
Sokolova N.V., Popov V.I., Kartysheva S.I., Koroleva A.O. (2014), Some Aspects of Preven-tion Activity of the Teacher, Directed to the Improvement of the Health of Schoolchildren, „Gigiena Sanitariia”, nr 1, s. 90–91.
Stefańska E., Ostrowska L., Radziejewska I., Kardasz M. (2010), Sposób żywienia studentów Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku w zależności od miejsca zamieszkania w trakcie studiów, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, nr 91(4), s. 585–590.
Storey K.E., Montemurro G., Flynn J., Schwartz M., Wright E., Osler J., Veugelers P.J., Roberts E. (2016), Essential Conditions for the Implementation of Comprehensive School Health to Achieve Changes in School Culture and Improvements in Health Behaviours of Students, BMC Public Health, 16(1), s. 1133. DOI:10.1186/s12889-016-3787-1.
Sygit-Kowalkowska E. (2014), Radzenie sobie ze stresem jako zachowanie zdrowotne człowieka – perspektywa psychologiczna, „Hygeia Public Health”, 49(2), s. 202–208.
Szczepański S. (2005), Zdrowie w systemie wartości studentów wychowania fizycznego, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin, sectio D, vol. LX, suppl. XVI, 526, s. 74–78.
Szulc M., Parchem K. (2014), Struktura wartości i poczucie koherencji wolontariuszy medycznych, „Medycyna Paliatywna”, 6(2), s. 89–94.
Tucholska S. (2003), Wypalenie zawodowe nauczycieli. Psychologiczna analiza zjawiska i jego osobowościowych uwarunkowań, Wydawnictwo KUL, Lublin.
Walentukiewicz A., Łysak A., Wilk B. (2013a), Zachowania zdrowotne studentek pielęgniarstwa, „Problemy Pielęgniarstwa”, 21(4), s. 484–488.
Walentukiewicz A., Łysak A., Wilk B. (2013b), Styl życia studentek kierunków medycznych, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, 94(2), s. 247–252.
Walentukiewicz A., Łysak A., Wilk B. (2014), Ocena sposobu żywienia studentów w kontekście profilaktyki chorób cywilizacyjnych, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, 95(3), s. 772–777.
Włostowska K., Brojek A. (2002), Zdrowie w systemie wartości studentów, w: W. Wrona-Wolny, B. Makowska, B. Jawień (red.), Nauczyciel w edukacji zdrowotnej, AWF, Kraków, t. 1, s. 134–137.
Wnuk M., Marcinkowski J.T., Kalisz Z. (2010), Hierarchia wartości studentów zdrowia publicznego i fizjoterapii, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, 91(1), s. 169–171.
Woynarowska B. (2012), Edukacja zdrowotna w nowych standardach kształcenia nauczycieli, „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne”, 5, s. 4–10.
Woynarowska-Sołdan M., Tabak I. (2013), Zachowania prozdrowotne nauczycieli i innych pracowników szkoły, „Medycyna Pracy”, 64(5), s. 659–670.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1722
Liczba cytowań: 0