Problematyka academic resilience – teoria, badania i praktyczne zastosowanie
DOI:
https://doi.org/10.12775/PBE.2016.078Słowa kluczowe
resilience, academic resilience, academic buoyancy, osiągnięcia szkolne, status społeczno – ekonomicznyAbstrakt
Psychologiczny konstrukt resilience jest definiowany jako zdolność osoby do skutecznego dostosowania się do zadań życiowych w obliczu niekorzystnej sytuacji społecznej lub bardzo niekorzystnych warunków (Masten, 2001). Academic resilience to jeden z wymiarów resilience odnoszący się dla uczniów, którzy mimo doświadczania trudności, wykazują wysoki poziom osiągnięć szkolnych W artykule przedstawiono teoretyczne ustalenia dotyczące zjawiska academic resilience, łącząc je z przeglądem badań empirycznych. Zaprezentowano również stan wiedzy nad praktycznymi aspektami wzmacniania resilience u uczniów.
Bibliografia
Alva, S. A. (1991), Academic invulnerability among Mexican-American students. The importance of protective resources and appraisals, “Hispanic Journal of Behavioral Sciences”, 13, 18–34.
Bader, D., Fibbi R. (2012), Les enfants de migrants, un veritable potenciel. Neuchâtel 2012, Forum Suisse pour l’Étude des Migrations et de la Population, www.migration-population.ch, dostęp: 12.01.2013.
Bandura, A. (1997), Self-efficacy. The exercise of control, New York, Freeman.
Borman, G., Overman, L. (2004), Academic resilience in mathematics among poor and minority students, “Elementary School Journal”, 104, s. 177–195.
Borucka, A. (2011), Koncepcja resilience. Podstawowe założenia i nurty badań, W. Junik (red.). Resilience, Warszawa, Wydawnictwo Edukacyjne Parpamedia, s. 11–28.
Borucka, A., Ostaszewski, K. (2008), Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia, „Medycyna Wieku Rozwojowego”, 12(2), s. 587–597.
Brooks, J.E. (2006), Strengthening resilience in children and youths, Maximizing opportunities in the schools, “Children and Schools”, 28(2), s. 69–76.
Bronfenbrenner, U. (1979), The Ecology of Human Development, Harvard University Press, Cambridge.
Covington, M.V. Omelich, C.L. (1979), Effort, The double-edged sword in school achievement, “Journal of Educational Psychology”, 71(2), s. 169–182, DOI, 10.1037/0022-0663.71.2.169.
Doll, B., Lyon, M,A. (1998), Risk and resilience: Implications for the delivery of educational and mental health services in schools, “School Psychology Review”, 27, s. 348–363.
Dweck, C.S.; Wortman, C.B. (1982), Learned helplessness, anxiety, and achievement motivation: Neglected parallels in cognitive, affective, and coping responses, „Series in Clinical & Community Psychology: Achievement, Stress, & Anxiety, s. 93–125.
Erberber, E., Stephens, M., Mamedova, S., Ferguson, S., Kroeger, T. (2015), Socioeconomically disadvantaged students who are academically successful: Examining academic resilience crossnationally, “IEA’s Policy Brief Series, No. 5”, Amsterdam, IEA, http://www.iea.nl/policy_briefs.html
Fergus, S., Zimmerman, M.A. (2005), Adolescent resilience, A framework for understanding healthy development in the face of risk, “Annual Review of Public Health”, 26, s. 399–419, DOI, 10.1146/annurev.publichealth.26.021304.144357.
Finn, J.D., Rock, D.A. (1997), Academic success among students at risk for school failure, “Journal of Applied Psychology”, 82(2), s. 221–234.
Fredrickson, B.L. (2001), The role of positive emotions in positive psychology, The broaden and build theory of positive emotions, “American Psychologist”, 56, s. 218–226, DOI, 10.1037//0003-066X.56.3.218.
Garmezy, N. (1991), Resilience in children’s adaptation to negative life events and stressed environments, “Pediatrics”, 20, s. 459–466.
Greenberg, M.T. (2006), Promoting Resilience in Children and Youth, “Annals of the New York Academy of Sciences”, 1094, s. 139–150.
Hattie, J. (2009), Visible learning. A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement, Rultedge, New York.
Henderson, N., Milstein, M. (2003), Resiliency in Schools: Making it Happen for Students and Educators, Thousand Oaks, Corwin Press, CA.
Junik, W. (2011), Zjawisko rezyliencji – wybrane problemy metodologiczne, w: W. Junik (red.). Resilience, Wydawnictwo Edukacyjne PARPAMEDIA, Warszawa, s. 47–66.
Junik, W. (2012), Zapobieganie wykluczeniu społecznemu uczniów przez wzmacnianie ich rezyliencji, „Chowanna”, 1(38), s. 207–222.
Kołodziejczyk, A. (1993), Spójrz inaczej, Educatio, Starachowice.
Król-Fijewska, M. Fijewski, P. (1994), Przewodnik do realizacji zajęć psychologicznych „Nasze spotkania”, PARPA, Warszawa.
Locke, E.A., Latham, G.P. (2002), Building practically useful theory of goal setting and task motivation, “American Psychologist”, 57, s. 705–717.
Luthar, S.S, Zigler, E. (1991), Vulnerability and competence, A review of research on resilience in childhood, “American Journal of Orthopsychiatry”, 61, s. 6–22.
Luthar, S., Cicchetti, D., Becker, B. (2000), The construct of resilience: critical evaluation and guidelines for future work, “Child Development”, 71, s. 43–562. DOI: 10.1111/1467-8624.00164.
Marks, G.N. (2014), Education, Social Background and Cognitive Ability, The Decline of the Social, Routledge, London and New York.
Martin A.J., Marsh H.W. (2006), Academic resilience and its psychological and educational correlates, a construct validity approach, “Psychology in the Schools”, 43(3), s. 267–281.
Masten, A.S. (2001), Ordinary magic, Resilience processes in development, “American Psychologist”, 56(3), s. 227–238.
Masten, A.S. (2007), Resilience in developing system, Progress and promise as the fourth waves rises, “Development and Psychopathology”, 19, s. 921–930.
Masten, A.S. (2011), Resilience in children threatened by extreme adversity, Frameworkfor research, practice, and translational synergy, “Development and Psychopathology”, 23, s. 493–506.
Masten, A.S., Coatsworth, J.D. (1998), The development of competence in favorable and unfavorable environments. Lessons from research on successful children, American Psychologist, 53(2), s. 205–220.
MEN (2010), Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów OECD PISA. Wyniki badania 2009 w Polsce, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa.
Michel, M. (2014), Wzmacnianie czynników chroniących w tworzeniu bezpiecznej przestrzeni szkoły w programach liderów rówieśniczych w kontekście koncepcji resilience, „Resocjalizacja Polska”, 6, s. 101–120.
Mullis, I.V.S., Martin, M.O., Ruddock, G.J., O’Sullivan, C.Y., Preuschoff, C. (2009), TIMSS 2011 Assessment Frameworks, Chestnut Hill, Boston.
Noam, G.G., Hermann, C.A. (2002), Where education and mental health meet, Developmental prevention and early intervention in schools, “Development and Psychopathology”, 14, s. 861–875.
Norris, F.H., Stevens, S.P., Pfefferbaum, B., Wyche, K.F., Pfefferbaum, R.L. (2008), Community resilience as a metaphor, theory, set of capacities, and strategy for disaster readiness, “American Journal of Community Psychology”, 41(1–2), s. 127–150. DOI:10.1007/s10464-007-9156-6.
OECD (2011), Against the Odds. Disadvantaged Students Who Succeed in School, OECD Publishing, Paris.
OECD (2013), PISA 2012 Results: Excellence Through Equity: Giving Every Student the Chance to Succeed, (Volume II), OECD Publishing, Paris.
Ogińska-Bulik, N. (2010), Szkoła jako środowisko kształtowania psychologicznych zasobów jednostki chroniących przed podejmowaniem zachowań ryzykownych – rola prężności, w: D. Bilski (red.), Szkoła jako środowisko edukacji zdrowotnej, Wydawnictwo WSEZiNS, Łódź, s. 21–34.
Ogińska-Bulik, N., Juczyński Z. (2008), Osobowość, stres a zdrowie, Difin, Warszawa.
Ogińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2011), Prężność u dzieci i młodzieży, charakterystyka i pomiar – polska skala SPP-18, „Polskie Forum Psychologiczne”, 16, s. 7–28.
Ogińska-Bulik, N., Zadworna-Cieślak, M. (2014), Rola prężności psychicznej w radzeniu sobie ze stresem związanym z egzaminem maturalnym, „Przegląd Badań Edukacyjnych” 19(2), s. 7–24, DOI, 10.12775/PBE.2014.019.
Oleś, P. (2000), Psychologia przełomu połowy życia, Wydawnictwo KUL, Lublin.
Oshio, Ch.A., Kaneko, H., Nagamine, S., Nakaya, M. (2003), Construct validity of the Adolescent Resilience Scale, “Psychological Reports”, 93, s. 1217–1222, DOI. 10.2466/PR0.93.8.1217–1222.
Ostaszewski, K. (2008), Czynniki ryzyka i czynniki chroniące w zachowaniach ryzykownych dzieci i młodzieży, w: J. Mazur (red.), Czynniki chroniące młodzież 15-letnią przed podejmowaniem zachowań ryzykownych. Raport z badań HBSC, 2006, Wydawnictwo IPiN, Warszawa, s. 19–45.
Ostaszewski, K. (2014), Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie mechanizmów resilience, Wydawnictwo IPiN, Warszawa.
Qin, Z., Johnson, D.W., Johnson, R.T. (1995), Cooperative versus competitive efforts and problem solving, “Review of Educational Research”, 65(2), s. 129–143.
Rabczuk, W. (2013), Czynniki niesprzyjające i chroniące w przebiegu kariery szkolnej uczniów imigrantów, „Edukacja Międzykulturowa”, 3, s. 38–56.
Rouse, K.A. (2001), Resilient students’ goals and motivation, “Journal of Adolescence”, 24 (2001), s. 461–472.
Rustecka–Krawczyk, A. (2012), W poszukiwaniu czynników chroniących młodzież z grupy ryzyka, „Dziecko Krzywdzone”, 3(40), s. 46–61.
Rutter, M. (2000), Resilience Reconsidered, Conceptual Considerations, Empirical Findings, and Policy Implications, w: J.P. Shonkoff, S.J. Meisels, E.F. Zigler (red.), Handbook of Early Childhood Intervention, Cambridge University Press, Cambridge, s. 651–682.
Sandoval-Hernandez, A., Cortes, D. (2012), Factors and conditions that promote academic resilience, A cross-country perspective, Paper presented at the annual meeting of the 56th Annual Conference of the Comparative and International Education Society, Caribe Hilton, San Juan, Puerto Rico, http,//citation.allacademic.com/meta/p553009_index.html, dostęp: 11.06.2015.
Schunk, D.H., Miller, S.D. (2002), Self-efficacy and adolescents’ motivation, w: F. Pajares, T. Urdan (red.), Academic motivation of adolescents, Information Age Greenwich, CT, s. 29–52.
Silas Casillas, J.C. (2008), Por qué Miriam sí va a la escuela?, “Revista Mexicana de Investigación Educativa”, 13(39), s. 1255–1279.
Skuza, A., Pierścińska-Maruszewska, A. (2014), Klimat społeczny szkoły jako jeden z czynników chroniących – wzmacniających oddziaływania profilaktyczne (w kontekście koncepcji resilience), „Resocjalizacja Polska”, 6, s. 89–100.
Smulczyk, M. (2016), Magia w polskiej szkole, „Głos Nauczycielski”, s. 44–45, 12.
Smulczyk, M., Jakubowski, M. (2016), Złe warunki, dobre efekty, „Głos Nauczycielski”, 42, s. 10.
Smulczyk, M., Pokropek, A. (2016), Academic resilience and school to work transition, Referat wygłoszony na 31st International Conference of Psychology, 24–29.07.2016. Yokohama, Japonia. Dostęp: www.researchgate.net/publication/305639326_Academic_resilience_and_school_to_work_transition.
Torgersen, S., Vollrath, M. (2006), Personality types, personality traits, and risky health behavior, w: M. Vollrath (red.). Handbook of Personality and Health, London, Wiley, DOI. 10.1002/9780470713860.ch10.
Turkiewicz-Maligranda, A. (2014), Prężność osobowa jako osobowościowy zasób zdrowotny, „Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne”, 4(2), s. 173–176.
Uchnast, Z. (1997), Prężność osobowa, Empiryczna typologia i metoda pomiar, „Roczniki Filozoficzne”, XLV(4), s. 27–49.
Urdan, T.C., Midgley, C., Anderman, E.M. (1998), The role of classroom goal structure in students’ use of selfhandicapping strategies, “American Educational Research Journal”, 35, s. 101–122.
Wang, M.C., Haertal, G.D., Walberg, H.J. (1994), Educational resilience in inner cities, w: M.C. Wang, E.W. Gordon (red.), Educational resilience in inner-city America, Challenges and prospects, Erlbaum, Hillsdale, NJ, s. 45–72.
Waxman, H.C., Huang, S.L. (1996), Motivation and learning environment differences between resilient and non-resilient inner-city middle school students, “Journal of Educational Research”, 90, s. 93–102.
Yates, T.M., Egelang, B.L., Sroufe, A. (2003), Rethinking resilience, A developmental process perspective, w: S.S. Luthar (red.), Resilience and vulnerability, Adaptation in the context of childhood adversities, Cambridge University Press, New York, s. 243–266.
Zimmerman, B.J. (2002), Becoming a self-regulated learner.An overview, “Theory Into Practice”, 41(2), s. 64–70. http,//dx.doi.org/10.1207/s15430421tip4102_2.
Zolkolski, S.M., Bullock, L.M. (2012), Resilience in children and youth. A review, “Children and Youth Services Review”, 34, s. 2295–2303.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1481
Liczba cytowań: 0
