O dobrodziejstwie starej, dobrej szkoły specjalnej w perspektywie realizacji obowiązku szkolnego przez uczniów niepełnosprawnych – napięcia między ideą integracji a rzeczywistością

Abstrakt

Od lat 90. XX wieku obserwujemy poszerzające się otwieranie przestrzeni szkół ogólnodostępnych dla uczniów z niepełnosprawnością, a toczący się dyskurs o niesegregacyjnym kształceniu coraz wyraźniej umacnia negatywne przekonanie o znaczeniu tradycyjnych form kształcenia. W tym kontekście w artykule rozważono wartości szkół specjalnych. Kierunek prowadzonych analiz ukierunkowany został na zasilenie namysłu nad tym, co polityczne, co możliwe, a co codzienne w rzeczywistości szkolnej. Punktem wyjścia analiz uczyniono spojrzenie na typowe ścieżki edukacyjne uczniów z niepełnosprawnością, w których wyraźnie obecne jest zjawisko „wydaleń” czy „powrotów” z integracji. W kolejnej odsłonie, w odwołaniu do przestrzeni różnorodnych badań, ukazane zostały doświadczenia uczniów z niepełnosprawnością w niesegregacyjnych formach oraz znaczenie szkoły specjalnej w budowaniu/odbudowywaniu ich poczucia kompetencji, poczucia własnej wartości, dobrych relacji z nauczycielami, koleżankami i kolegami. Doświadczenia w szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych są świadectwem tego, że ukryte wzory kultury szkół nierzadko stoją w sprzeczności z wzorami kultury jawnej.