O dobrodziejstwie starej, dobrej szkoły specjalnej w perspektywie realizacji obowiązku szkolnego przez uczniów niepełnosprawnych – napięcia między ideą integracji a rzeczywistością
DOI:
https://doi.org/10.12775/PBE.2015.052Słowa kluczowe
szkoła specjalna, integracja, wspólnota edukacyjna, niepełnosprawnośćAbstrakt
Od lat 90. XX wieku obserwujemy poszerzające się otwieranie przestrzeni szkół ogólnodostępnych dla uczniów z niepełnosprawnością, a toczący się dyskurs o niesegregacyjnym kształceniu coraz wyraźniej umacnia negatywne przekonanie o znaczeniu tradycyjnych form kształcenia. W tym kontekście w artykule rozważono wartości szkół specjalnych. Kierunek prowadzonych analiz ukierunkowany został na zasilenie namysłu nad tym, co polityczne, co możliwe, a co codzienne w rzeczywistości szkolnej. Punktem wyjścia analiz uczyniono spojrzenie na typowe ścieżki edukacyjne uczniów z niepełnosprawnością, w których wyraźnie obecne jest zjawisko „wydaleń” czy „powrotów” z integracji. W kolejnej odsłonie, w odwołaniu do przestrzeni różnorodnych badań, ukazane zostały doświadczenia uczniów z niepełnosprawnością w niesegregacyjnych formach oraz znaczenie szkoły specjalnej w budowaniu/odbudowywaniu ich poczucia kompetencji, poczucia własnej wartości, dobrych relacji z nauczycielami, koleżankami i kolegami. Doświadczenia w szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych są świadectwem tego, że ukryte wzory kultury szkół nierzadko stoją w sprzeczności z wzorami kultury jawnej.
Bibliografia
Bartnikowska U., Żyta A. (2007), Integracja szkolna we wspomnieniach dorosłych z niepełnosprawnością – koncepcja a rzeczywistość, w: T. Żółkowska (red.), Pedagogika specjalna – koncepcje i rzeczywistość, t. 2: Konteksty pedagogiki specjalnej, Uniwersytet
Szczeciński, Szczecin.
Bąbka J. (2003), Psychospołeczne aspekty efektywności edukacji w systemie integracyjnym, w: Z. Kazanowski, D. Osik-Chudowolska (red.), Integracja osób niepełnosprawnych w edukacji i interakcjach społecznych, Wyd. UMCS, Lublin.
Bieniada-Krakiewicz T. (1987), Postawy rodziców dzieci i młodzieży niepełnosprawnej wobec integracyjnego systemu kształcenia i wychowania, w: Integracja społeczna ludzi niepełnosprawnych – zadania pedagoga, Studia Pedagogiczne, t. 51, Zakład Narodowy
im Ossolińskich, Wrocław.
Buchnat M. (2012), Sytuacja dzieci z lekką niepełnosprawnością intelektualną w klasach
integracyjnych, w: A. Krause, J. Belzyt, S. Sadowska (red.), Dyskursy pedagogiki specjalnej, nr 10. Szkoła dla osób z niepełnosprawnością. Wzory – Codzienność – Wyzwania, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Chrzanowska I. (2009), Zaniedbane obszary edukacji – pomiędzy pedagogiką a pedagogiką specjalna. Wybrane zagadnienia, OW „Impuls”, Kraków.
Ćwirynkało K. (2003), Pozycja socjometryczna uczniów niepełnosprawnych a postawa nauczycieli wobec integracji, w: Z. Kazanowski, D. Osik-Chudowolska (red.), Integracja osób niepełnosprawnych w edukacji i interakcjach społecznych, Wyd. UMCS, Lublin.
Dyduch E. (1999), Izolacja społeczna uczniów z obniżoną sprawnością intelektualną w szkole publicznej, w: J. Pańczyk, W. Dykcik (red.), Pedagogika specjalna wobec zagrożeń i wyzwań XXI wieku. Materiały z obrad XVI sekcji III Zjazdu Pedagogicznego w Poznaniu (21–23 wrzesień 1998), Wyd. UAM, Poznań.
Gabryś K. (2005), Kategorie personalistyczne w myśleniu o osobach niepełnosprawnych intelektualnie, w: A. Klinik, J. Rottermund, Z. Gajdzica (red.), Edukacja – socjalizacja
– autonomia w życiu osoby niepełnosprawnej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Grzelak P., Kubicki P., Orłowska M. (2014), Realizacja badania ścieżek edukacyjnych niepełnosprawnych
dzieci, uczniów i absolwentów – raport końcowy, Wyd. Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
Grzyb B. (2013), Uwarunkowania związane z przenoszeniem uczniów niepełnosprawnych ze
szkół integracyjnych do specjalnych, OW „Impuls”, Kraków.
GUS (Główny Urząd Statystyczny), Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2013/2014, GUS, Warszawa 2014, http://www.stat.gov.p (dostęp: 12.01.2015).
Janiszewska-Nieścioruk Z. (2010), Problematyczna dostępność systemu edukacji dla osób z niepełnosprawnością, „Niepełnosprawność: półrocznik naukowy”, nr 3, s. 41–51.
Janiszewska-Nieścioruk Z., Herberger J., Grzegorzewska I. i in. (2015), Człowiek wobec wyzwań i zagrożeń współczesności. Rozwój – rodzina – edukacja, Oficyna Wydawnicza UZ, Zielona Góra.
Janowski A. (1980), Psychologia społeczna a zagadnienia wychowania, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, https://www.rpo.gov.pl/pl/konwencja-o-prawach-osob-niepelnosprawnych (dostęp: 20.02.2014).
Kossewska J. (2000), Uwarunkowania postaw. Nauczyciele i inne grupy zawodowe wobec integracji szkolnej dzieci niepełnosprawnych, Wyd. Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
Kowalik S. (2001), Pomiędzy dyskryminacją a integracją osób niepełnosprawnych, w: B. Kaja (red.), Wspomaganie rozwoju. Psychostymulacja i psychokorekcja, t. 3. Wyd. Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz.
Kozubska A. (2000), Opieka i wychowanie w rodzinie dziecka upośledzonego umysłowo w stopniu lekkim, Wyd. Uczelniane AB, Bydgoszcz.
rzemińska D. (2012), O edukacji (nie)integracyjnej kilka refleksji, w: A. Krause, J. Belzyt, S. Sadowska (red.), Dyskursy pedagogiki specjalnej, nr 10. Szkoła dla osób z niepełnosprawnością. Wzory – Codzienność – Wyzwania, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Maciarz A. (1987), Integracja społeczna dzieci niepełnosprawnych, WSiP, Warszawa.
Materny K. (2005), „Moje miejsce w świecie” – doświadczenia edukacyjne i społeczne młodzieży
z niepełnosprawnością intelektualną, w: Cz. Kosakowski, A. Krause (red.), Normalizacja środowisk życia osób niepełnosprawnych. Dyskursy pedagogiki specjalnej,
t. 4. Wyd. UWM, Olsztyn.
Materny K. (2012), Biografia miejsca – obraz szkoły specjalnej w narracjach uczniów, w: A. Krause, J. Belzyt, S. Sadowska (red.), Dyskursy pedagogiki specjalnej, nr 10.
Szkoła dla osób z niepełnosprawnością. Wzory – Codzienność – Wyzwania, Wydawnictwo
Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
inczakiewicz E. M. (2003), Młodzież niepełnosprawna i jej rodzice wobec integracji edukacyjnej, w: Z. Kazanowski, D. Osik-Chudowolska (red.), Integracja osób niepełnosprawnych w edukacji i interakcjach społecznych, Wyd. UMCS, Lublin.
Parys K., Olszewski S. (2003), Dla kogo integracja?, w: E. Górniewicz, A. Krause (red.), Konteksty teoretyczne. Dyskursy pedagogiki specjalnej, Wyd. UWM, Olsztyn.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym
(Dz.U. 2015 r., poz. 1113).
Sadownik A. (2011), Na rozstajnych drogach. Studium etnopedagogiczne kontrastowych karier szkolnych młodzieży, Wyd. Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław.
Sadowska S. (2005), Ku edukacji zorientowanej na zmianę społecznego obrazu osób niepełnosprawnych,
Wyd. Edukacyjne „AKAPIT”, Toruń.
Sadowska S. (2006), Jakość życia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu
lekkim, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Sadowska S. (2006a), Szkolne stosunki interpersonalne w ocenach zadowolenia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, „Szkoła Specjalna”, nr 4.
Sadowska S., (2006b), Ścieżka edukacyjna ucznia z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim – aspekty trajektorii społecznej, „Szkoła Specjalna”, nr 5.
System Informacji Oświatowej (SIO): Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w roku szkolnym 2014/2015 wg SIO stan na 30.09.2014 r. v 6, http://www.cie.men.gov.pl/index.php/dane-statystyczne/139.html (dostęp: 12.01.2015).
Szumski G. współpraca A. Firkowska-Mankiewicz (2010), Wokół edukacji włączającej. Efekty kształcenia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim
w klasach specjalnych, integracyjnych i ogólnodostępnych, Wyd. APS, Warszawa.
Żółkowska T. (1994), Rodzina a funkcjonowanie w klasie szkolnej ucznia upośledzonego umysłowo w stopniu lekkim, Wyd. US, Szczecin.
Żuraw H. (2013), Taka zwykła codzienność. Jakość życia niepełnosprawnych intelektualnie absolwentów zawodowych szkół specjalnych, Wyd. Akademickie Żak, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1013
Liczba cytowań: 0