Analiza psychometryczna Kwestionariusza Asertywności Nauczyciela (Obszar A – Przejawianie asertywności w kontakcie z uczniami)
DOI:
https://doi.org/10.12775/PBE.2021.017Abstrakt
Celem opracowania jest zaprezentowanie efektów prac nad budową Kwestionariusza Asertywności Nauczyciela (KAN) do badania asertywności nauczycieli (obszar A – w kontakcie z uczniami). Docelowy kwestionariusz KAN ma strukturę modułową, umożliwiającą korzystanie z poszczególnych jego części lub wykorzystanie go w całości. Kolejne części narzędzia, przeznaczone do badania asertywności nauczycieli w kontakcie: z rodzicami uczniów (obszar B), innymi nauczycielami (obszar C), przełożonymi (obszar D), są w przygotowaniu. Za teoretyczną podstawę opracowanego narzędzia przyjęto behawioralno-kognitywno-fenomenologiczną koncepcję asertywności, traktując ją jako dyspozycję osobowościową. Badania przeprowadzono w grupie 754 nauczycieli. Dokonane analizy dotyczące oceny rzetelności i trafności narzędzia, w tym analiza związków z innymi narzędziami (COPE – C. S. Carver, M. S. Scheier, J. K. Weintraub; INTE – N. S. Schutte, J. M. Malauff, L. E. Hall, D. J. Haggerty, J. T. Cooper, C. J. Golden, I. Dornheim; SOC-29 – A. Antonowsky; NEO-FFI – P. T. Costa, R. R. McCrae; oraz SES – M. Rosenberg), pozwoliły uznać KAN (obszar A) za narzędzie trafne kryterialnie.
Bibliografia
Alberti, R. E., Emmons, M. L. (1975). Stand up, Speak out, Talk Back. New York: Pocket Books.
Alberti, R. E., Emmons, M. L. (1988). Your Perfect Right. A Guide to Assertive Living. San Luis Obispo, California: Impact Publishers. American Psychological Association. APA Dictionary of Psychology. Pobrano 19.05.2020 z: https://dictionary.apa.org.
Antonovsky, A. (1995). Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować. Warszawa: Fundacja IPN.
Antonovsky, A. (1997). Poczucie koherencji jako determinanta zdrowia. W: I. Heszen-Niejodek, H. Sęk (red.), Psychologia zdrowia (s. 209–231). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Arrindell, W. A., Sanderman, R., Hageman, W. J., Pickersgill, M. J., Kwee, M. G., Van der Molen, H. T., Lingsma M. M. (1990). Correlates of Assertiveness in Normal and Clinical Samples: A Multidimensional Approach. Advances in Behaviour Research and Therapy, 12, 153–282.
Bartkowicz, Z. (1996). Pomoc terapeutyczna nieletnim agresorom i ofiarom agresji w zakładach resocjalizacyjnych. Lublin: UMCS.
Bigo, B. (1980). Behawioralna terapia grupowa. W: H. Wardaszko-Łysakowska (red.), Terapia grupowa w psychiatrii. Warszawa: PZWL.
Bishop, G. D. (2007). Psychologia zdrowia. Wrocław: Wydawnictwo ASTRUM.
Brackett, M. A., Salovey, P. (2008). Pomiar inteligencji emocjonalnej skalą Mayer-Salovey-Coruso Emotional Intelligence Test. W: M. Śmieja, J. Orzechowski (red.), Inteligencja emocjonalna. Fakty, mity, kontrowersje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Branden N. (1998). 6 filarów poczucia własnej wartości. Łódź: Ravi.
Braun-Gałkowska, M. (1994). W tę samą stronę. Warszawa: Wydawnictwo Krupski i S-ka.
Costa, P. T. Jr., McCrae, R. R. (1985). The NEO Personality Inventory Manual. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
Costa, P. T. Jr., McCrae, R. R. (1992). Revised NEO Personality Inventory (NEO-PI-R) and NEO Five-Factor Inventory (NEO-FFI) professional manual. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
Cote, S., Miners, C. T. H. (2006). Emotional Intelligence, Cognitive Intelligence, and Job Performance. Administrative Science Quarterly, 51, 1–28.
Dziewiecki, M. (2000). Psychologia porozumiewania się. Kielce: Wydawnictwo „Jedność”.
Ellis, A. (1973). Humanistic Psychotherapy: the Rational-Emotive Approach. New York: McGraw-Hill Book Company.
Ellis, A., MacLaren, C. (2017). Terapia racjonalno-emotywna. Podręcznik. Gliwice: Wydawnictwo Sensus.
Ellis, B. H., Miller, K. I. (1993). The Role of Assertiveness, Personal Control, and Participation in the Prediction of Nurse Burnout. Journal of Applied Communication Research, 21, 4, 327–342.
Fenstrheim, H., Baer J. (1999). Nie mów „Tak”, gdy chcesz powiedzieć „Nie”. Jak nauczyć się asertywności. Warszawa: Książka i Wiedza.
Ferguson, J. (1999). Asertywność doskonała. Poznań: REBIS.
Furnham, A., Rawles R. (1994). Interpersonal Influence and Coping Strategies. Personality and Individual Differences, 16, 2, 357–361.
Gebert, K. (1979). Trening asertywności. W: M. Lis-Turlejska (red.), Nowe kierunki w psychoterapii. Problemy psychoterapii i diagnozy psychologicznej. Zeszyty Naukowe Instytutu Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, 13, 81–93.
Gilbert, P., Allan, S. (1994). Assertiveness, Submissive Behaviour and Social Comparison. British Journal of Clinical Psychology, 33, 295–306.
Gillen, T. (1999). Asertywność. Warszawa: PETIT.
Gordon, T. (1995). Wychowanie bez porażek w szkole. Warszawa: PAX.
Grzegołowska-Klarkowska, H. J. (1989). Determinanty mechanizmów obronnych osobowości: studium empiryczne z perspektywy psychologii poznawczej. Wrocław: Wydawnictwo PAN.
Hammen, C., Jacobs, M., Mayol, A., Cochran, S. D. (1980). Dysfunctional Cognitions and the Effectiveness of Skills and Cognitive-Behavioral Assertion Training. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 48, 685–695.
Harwas-Napierała, B. (1989). Próba zastosowania podejścia poznawczego w terapii lękliwości społecznej u dzieci i młodzieży. Psychologia Wychowawcza, 3, 251–261.
Heszen-Niejodek, I. (1994). Coping Style and Coping with Somatic Illness. Polish Psychological Bulletin, 25, 1, 3–13.
Heszen-Niejodek, I. (1997). Styl radzenia sobie ze stresem: fakty i kontrowersje. Czasopismo Psychologiczne, 3, 1, 7–22.
Holahan, C. J., Moos, R. H. (1990). Life Stressors, Resistance Factors, and Improved Psychological Functioning: An Extension of the Stress Resistance Paradigm. Journal of Personality and Social Psychology, 58, 909–917.
Jakubowski-Spector, P. (1973). Facilitating the Growth of Women through Assertive Training. The Counseling Psychologist, 4, 75–86.
Jedliński, K. (1998). Jak wyjść z dołka. Charaktery, 12, 33–34.
Kaplan, D. (1982). Behavioral, Cognitive, and Behavioral-Cognitive Approaches to Group Assertion Training. Cognitive Therapy and Research, 3, 301–314.
Krawulska-Ptaszyńska, A. (1992). Analiza czynników wypalenia zawodowego u nauczycieli szkół średnich. Przegląd Psychologiczny, 35, 403–410.
Król-Fijewska, M. (1990). Zastosowanie treningu asertywności w pomaganiu osobom z problemami alkoholowymi. Nowiny Psychologiczne, 1–2, 164–205.
Król-Fijewska, M. (1992). Trening asertywności. Warszawa: IPZiT, PTP.
Król-Fijewska, M., Fijewski, P. (2000). Asertywność menedżera. Warszawa: PWE.
Lange, A. J., Jakubowski, P. (1976). Responsible Assertive Behavior: Cognitive/Behavioral Procedures for Trainers. Champaign: Research Press.
Lange, A. J., Jakubowski, P. (1977). A Cognitive – Behavioral Approach to Assertiveness Training. Champaign: Research Press.
Lazarus, A. A., Fay, A. (1975). I Can if I Want to. New York: William Morrow.
Lindenfield, G. (1996). Poczucie własnej wartości. Łódź: RAVI.
Linehan, M. M., Goldfried, M. R., Goldfried, A. P. (1979). Assertion Therapy: Skill Training or Cognitive Restructuring. Behavior Therapy, 10, 372–388.
Lorr, M., More, W. W. (1980). Four Dimensions of Assertiveness. Multivariate Behavioral Research, 2, 127–138.
Majewicz, P. (1998). „Ja i Inni” – skala do badania zachowań asertywnych. Psychologia Wychowawcza, 5, 448–454.
Makarowski, R. (2008). Granice ryzyka – paradygmat psychologiczny. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Makowska, H., Poprawa, R. (2001). Radzenie sobie ze stresem w procesie budowania zdrowia. W: G. Dolińska-Zygmunt (red.), Podstawy psychologii zdrowia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Mansfield, P. (1995). Jak być asertywnym. Naucz się mówić „nie”. Poznań: Zysk i S-ka.
Mayer, J. D., Salovey, P. (1997). What is Emotional Intelligence?. W: P. Salovey, D. J. Sluyter (Eds.), Emotional Development and Emotional Intelligence. New York: Basic Books.
Mączyński, J. (1991). Behawioralny, kognitywny i behawioralno-kognitywny trening asertywności. Przegląd Psychologiczny, 34, 4, 619–629.
Mączyński, J. (1993). Behawioralny i kognitywny trening asertywności. Prace Psychologiczne, 34, 41–56.
McCroskey, J. C., Richmond, V. P. (1987). Willingness to Communicate. W: J. C. Mc-Croskey, J. A. Daly (Eds.), Personality and interpersonal communication. London: Sage Publications.
McKay, M., Davis, M., Fanning, P. (2001). Sztuka skutecznego porozumiewania się. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Mika, S. (1987). Jak modyfikować własne zachowania. Warszawa: PWN.
Moos, R. H., Schaefer, J. (1993). Coping Resources and Processes: Current Concepts and Measures. W: L. Goldberger, S. Breznitz (Eds.), Handbook of Stress: Theoretical and Clinical Aspects. New York: The Free Press.
Neidhardt, E. J., Weinstein, M. S., Conry, R. F. (1998). Jak opanować stres. Poradnik bez trików. Skuteczny poradnik dla każdego. Lublin: Wydawnictwo Książki Pomóż Sam Sobie.
Ogińska-Bulik, N. (2006). Stres zawodowy w zawodach usług społecznych. Źródła – konsekwencje – zapobieganie. Warszawa: Centrum Doradztwa i Informacji Difin.
Oleś, M. (1998). Asertywność u dzieci w okresie wczesnej adolescencji. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Pervin, L. A. (2002). Psychologia osobowości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwa Psychologiczne.
Pervin, L. A., John, O. P. (2002). Psychologia osobowości: teoria i badania. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Petrie, K., Rotheram, M. J. (1982). Insulators Against Stress: Self-Esteem and Assertiveness. Psychological Reports, 50, 3, 963–966.
Pogorzelski, W. (1999). Od asertywności do dojrzałości. Inspiracja optymalnym. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu.
Poprawa, R. (1998). Jak rozumieć asertywność? Zarys behawioralno-kognitywno-fenomenologicznej koncepcji asertywności. Przegląd Psychologiczny, 41, 3/4, 217–238.
Poprawa, R. (2000). Co znaczy być asertywnym? W: B. Kaja (red.), Wspomaganie rozwoju. Psychostymulacja i psychokorekcja, t. 2. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy.
Poprawa, R. (2001a). Asertywność wobec aktywności zawodowej człowieka. W: B. Wojtasik (red.), Podejmowanie decyzji zawodowych przez młodzież i osoby dorosłe w nowej rzeczywistości społeczno-politycznej (s. 109–123). Wrocław: Instytut Technologii Eksploatacji.
Poprawa, R. (2001b). Asertywność – osobisty zasób w zmaganiu się ze stresem w relacjach interpersonalnych. W: G. Dolińska-Zygmunt (red.), Podstawy psychologii zdrowia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Poznaniak, W. (1993). Trening asertywności i umiejętności społecznych. W: H. Sęk (red.), Społeczna psychologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rees, S., Graham, R. S. (1999). Bądź sobą. Trening asertywności. Warszawa: Książka i Wiedza.
Rich, A. R., Schroeder, H. E. (1976). Research Issues in Assertiveness Training. Psychological Bulletin, 83, 6, 1081–1096.
Rimm, D. C., Masters, J. C. (1979). Behavior Therapy: Techniques and Empirical Findings. New York: Academic Press.
Salovey, P., Mayer, J. D. (1990). Emotional Intelligence. Imagination Cognition and Personality, 9, 185–211.
Salter, A. (1949). Conditioned Reflex Therapy. New York: Farrar Strauss.
Schwartz, R. M., Gottman, J. M. (1976). Toward a Task Analysis of Assertive Behavior. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 44(6), 910–920.
Sęk, H. (1988). Rola asertywności w kształtowaniu zdrowia psychicznego. Ustalenia terminologiczne i metodologiczne. Przegląd Psychologiczny, 31(3), 787–807.
Sęk, H. (1996). Specyfika wypalenia u nauczycieli. W: H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Psychologiczne mechanizmy i uwarunkowania. Poznań: Zakład Wydawniczy K. Domke.
Sęk, H. (2000). Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Uwarunkowania i możliwości zapobiegania. W: H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny. Mechanizmy. Zapobieganie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Siek, S. (1985). Autopsychoterapia. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Siuta, J. (2006). Inwentarz Osobowości NEO-PI-R Costy PT Jr i McCrae RR. Adaptacja polska. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Stojanowska, E. (1992). Ja-idealne oraz społeczne wzmocnienia a asertywność autoprezentacji. Przegląd Psychologiczny, 35, 2, 173–184.
Śmieja, M., Orzechowski, J. (2008). Inteligencja emocjonalna: fakty, mity, kontrowersje. W: M. Śmieja, J. Orzechowski (red.), Inteligencja emocjonalna. Fakty, mity, kontrowersje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Tedeschi, J. T., Norman, N. M. (1985). Social Power, Self-Presentation, and the Self. W: B. R. Schlenker (Ed.), The Self and Social Life. New York: McGraw Hill.
Terelak, J. F. (2008). Człowiek i stres. Bydgoszcz–Warszawa: Oficyna Wydawnicza Branta.
Tomaka, J., Palacios, R., Schneider, K. T., Colotla, M., Concha, J. B., Herrald, M. N. (1999). Assertiveness Predict Threat and Challenge Reactions of Potential Stress Among Women. Journal of Personality and Social Psychology, 76, 1008–1021.
Tucholska, S. (1999). Stres i satysfakcja w zawodzie nauczyciela. Roczniki Nauk Społecznych KUL, 27(2), 51–61.
Tucholska, S. (2009). Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Psychologiczna analiza zjawiska i jego osobowościowych uwarunkowań. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Wojciszke, B. (1986). Struktura „ja”, wartości osobiste i zachowanie. Warszawa: Wydawnictwo PAN.
Wolpe, J. (1958). Psychotherapy by Reciprocal Inhibition. Stanford: Stanford University Press.
Wolpe, J. (1969). The Practice of Behavior Therapy. New York: Pergamon Press.
Wolpe, J., Lazarus, A. A.(1966). Behavior Therapy Techniques: A Guide to the Treatment of Neurosis. New York: Pergamon Press.
Zabłocka, M., Niedźwiecki, J. (1995). Gotowość do komunikowania się i lęk w komunikacji interpersonalnej. Nowiny Psychologiczne, 3, 21–32.
Zawadzki, B., Strelau, J., Szczepaniak, P., Śliwińska, M. (1998). Inwentarz osobowości NEO-FFI Costy i McCrae. Adaptacja polska. Podręcznik. Warszawa: PTP.
Zubrzycka-Maciąg, T. (2011). Trening asertywności w kształceniu pedagogicznym. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
Zubrzycka-Maciąg, T. (2013a). Psychospołeczne uwarunkowania stresu nauczycielek szkół podstawowych i gimnazjów. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
Zubrzycka-Maciąg, T. (2013b). Skuteczność warsztatu antystresowego dla nauczycieli. Studia z Teorii Wychowania, 1(6), 80–94.
Zubrzycka-Maciąg, T. (2013c). Asertywność i samoocena nauczycieli a ich stres zawodowy. Studium Vilnense A, 10, 89–93.
Zubrzycka-Maciąg, T., Kirenko, J. (2015). Asertywność nauczycieli. Badania empiryczne. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
Zubrzycka-Maciąg, T., Maciąg, M. (2012). Stres w pracy a wypalenie zawodowe nauczycieli. Studium Vilnense A, 9, 187–190.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Przegląd Badań Edukacyjnych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 823
Liczba cytowań: 0
