Die Johanniter und die weiblichen Orden in Schlesien im Mittelalter
DOI:
https://doi.org/10.12775/OM.2022.006Keywords
history, the Middle Ages, military orders, Silesia, the Knights Hospitaller, female orders, nuns, BenedictinesAbstract
The Hospitallers of St. John and the female orders in Silesia in the Middle Ages
The networks of the houses of the Hospitallers and of the female monastic orders in Silesia were similar (about 14 houses of the Hospitallers and 13 monasteries of nuns). There were many differences between these groups of clergy, too. The monasteries of nuns belong to various orders (e.g., Benedictines, Cistercian Nuns, Poor Clares, Dominican sisters, Sisters of St. Mary Magdalene, and the Canons of St. Augustine). Moreover, some houses of Beguines were active in medieval Silesia, too. The number of nuns is estimated to have been about 600, as opposed to the number of Hospitallers, which is estimated to have been about 200. The nuns were enclosed, while the Hospitallers were active in the pastoral care. The relations betwee both groups were not very intense. The priests from the Order of St. John were the chaplains and confessors of the nuns, or they coudl serve as the protectors of the property of the female monesteries (e.g., the Benedictines in Strzegom and the Beguines in Głubczyce). The Hospitallers, in return, asked the nuns for intercessory prayers in the time of the crisises, especially on the Isle of Rhodes. They also had contacts with the individual nuns, who were in some cases their relatives or neighbors. These relations were a sign of the absorption the Order of St. John by the local society.
References
Primary sources:
Praha, Národní archiv, Maltézští rytíři ‒ české velkopřevorství, inw. 74, kn. 3 (alte Signatur 2/3 nr 496).
Wrocław, Archiwum Państwowe, Rep. 56, Nr. 25; Rep. 63, Nr. 468; Rep. 111, Nr. 7; Rep.123, Nrn. 57, 76, 77, 78, 108, 121, 165.
Regesten zur schlesischen Geschichte 1316‒1326. Herausgegeben von Colmar Grünhagen und Konrad Wutke. Codex diplomaticus Silesiae 18. Breslau: E. Morgensterns Buchhandlung (E. Wohlfahrt), 1898.
Regesty śląskie. Bd. 2. Bearbeitet von Kazimierz Bobowski, Marek Cetwiński, Janina Gilewska-Dubis, Anna Skowrońska, und Bronisław Turoń. Wrocław–Warszawa‒Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich / Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1983.
Urkunden der Stadt Brieg. Heraugegeben von Colmar Grünhagen. Codex diplomaticus Silesiae 9. Breslau: Josef Max & Comp., 1870.
Secondary sources:
Barciak, Antoni. “Skład osobowy klasztoru Dominikanek raciborskich w średniowieczu.” In Sanctimoniales. Zakony żeńskie w Polsce i Europie Środkowej (do przełomu XVIII i XIX wieku), herausgegeben von Andrzej Radzimiński, Dariusz Karczewski, und Zbigniew Zyglewski, 333–341. Bydgoszcz–Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego / Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2010.
Bochnak, Władysław. Dzieje zakonu magdalenek od pokuty na Dolnym Śląsku i Łużycach. Wrocław: Papieski Fakultet Teologiczny, 1996.
Bom, Myra Miranda. Women in the Military Orders of the Crusades. New York: Palgrave Macmillan, 2012.
Czachorowska, Irena. “Klaryski śląskie wobec dynastii piastowskiej.” In Święta Klara z Asyżu. W 800-lecie urodzin, herausgegeben von Stanisław Celestyn Napiórkowski und Wiesław Koc, 184–198. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, 1995.
Derwich, Marek. “Zarys dziejów benedyktynów i benedyktynek na Śląsku.” Śląski Kwartalnik Historyczny „Sobótka” 53, Nr. 3–4 (1998): 435–456.
Dola, Kazimierz. Dzieje Kościoła na Śląsku. Tl. 1 Średniowiecze. Opole: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego, 1996.
Forey, Alan. “Women and the Military Orders in the Twelth and Thirteen Centuries.” Studia Monastica 29 (1987): 63–92.
Gąsiorowska, Patrycja. “Klaryski z dynastii Piastów.” Nasza Przeszłość 94 (2000): 119–134.
Grüger, Heinrich. “Der Konvent von Trebnitz (Trzebnica) bis zum Ende der habsburgischen Gegenreformation.” In Księga jadwiżańska, herausgegeben von Michał Kaczmarek und Marek L. Wójcik, 82–98. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1995.
Grüger, Heinrich. “Striegau. Benediktinerinnenkloster.” Jahrbuch der schlesischen Friedrich-Wilhelms Universität zu Breslau 26 (1985): 9–20.
Halmer, Damian. “Między pobożnością, sympatią i polityką. Mikołaj II Przemyślida wobec raciborskiego zgromadzenia dominikanek.” In Zrozumieć Śląsk, herausgegeben von Dawid Keller und Bogdan Kloch, 305–324. Rybnik: Muzeum w Rybniku / Stowarzyszenie Humanistyczne Europa, Śląsk, Świat Najmniejszy: 2012.
Heś, Robert. Joannici na Śląsku w średniowieczu. Kraków: Avalon, 2007.
Jan, Libor. “Die Entwicklung des böhmischen Priorats der Johanniter.” In Die geistlichen Ritterorden in Mitteleuropa Mittelalter, herausgegeben von Karl Borchard und Libor Jan, 79–98. Brno: Matice moravská, 2011.
Jurek, Tomasz. Obce rycerstwo na Śląsku do połowy XIV wieku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 1996.
Kaczmarek, Krzysztof. “Przyczynek do badań nad prozopografią konwentu dominikanek wrocławskich w średniowieczu.” In Sanctimoniales. Zakony żeńskie w Polsce i Europie Środkowej (do przełomu XVIII i XIX wieku), herausgegeben von Andrzej Radzimiński, Dariusz Karczewski, und Zbigniew Zyglewski, 342–352. Bydgoszcz–Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego / Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2010.
Konopnicka-Szatarska, Małgorzata. “Klaryski głogowskie.” Studia Zachodnie 6 (2002): 91–100.
Kras, Paweł. “Mulieres Capuciatae, filiae Udyllindis: pochodzenie i organizacja świdnickiej wspólnoty sióstr w kapturach.” In Proces beginek świdnickich w 1332 roku. Studia historyczne i edycja łacińsko-polska, bearbeitet von Paweł Kras, Tomasz Gałuszka, und Adam Poznański, 87–113. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2018.
Manikowska, Halina. “Klasztor żeński w mieście średniowiecznym.” Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych 62 (2002): 7–48.
Minsberg, Ferdinand. Geschichte der Stadt Leobschütz. Neisse: Wangenfieldsche Buchdrückerei, 1828.
Nicholson, Helen J. “The Military Orders and their Relations with Women.” In The Crusades and the Military Orders. Expanding the Frontiers of Medieval Latin Christianity, herausgegeben von Zsolt Hunyadi und József Laszlovsky, 407–415. Budapest: Departament od Medieval Studies. Central European University, 2001.
Ogórek, Magdalena. Beginki i waldensi na Śląsku i Morawach do końca XIV wieku. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW Grzegorz Wawoczny, 2012.
Pobóg-Lenartowicz, Anna. “Benedyktyni i benedyktynki na Śląsku w okresie średniowiecza.” In „Spem suam Deo committere” – szkice benedyktyńskie – historia – duchowość – kultura, herausgegeben von Wacław Szetelnicki, 9–27. Legnica: Diecezjalne Centrum Edukacyjne / Biblioteka im. Jana Pawła II Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Legnickiej, 2014.
Pobóg-Lenartowicz, Anna. “Kanoniczki na wrocławskim Piasku. Perspektywy badawcze.” In Sanctimoniales. Zakony żeńskie w Polsce i Europie Środkowej (do przełomu XVIII i XIX wieku), herausgegeben von Andrzej Radzimiński, Dariusz Karczewski, und Zbigniew Zyglewski, 183–194. Bydgoszcz–Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego / Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2010.
Przybyłowicz, Olga Miriam. “ʻPro remedio animaeʼ? Fundacja klarysek w Głogowie.” Śląski Kwartalnik Historyczny „Sobótka” 64 (2009): 655–684.
Rajman, Jerzy. “Średniowieczne klasztory na Górnym Śląsku. Problem rekrutacji i zasięg społecznego oddziaływania.” In Klasztor w społeczeństwie średniowiecznym i nowożytnym, herausgegeben von Marek Derwich und Anna Pobóg-Lenartowicz, 67–73. Opole–Wrocław: Pracownia Badań nad Dziejami Zakonów i Kongregacji Kościelnych (LARHCOR), 1996.
Schade, Aloysius. Geschichte der ritterlichen Johanniter – Kirche und Comthurei von St. Peter und Paul in Striegau und ihrer vier Nebenkirchen daselbst: ein Beitrag zur Diöcesan und Kunstgeschichte. Breslau: Robert Nischkowsky, 1864.
Starnawska, Maria. “Der Johanniterorden und Schlesien im Mittelalter.” Übersetzt von Maja Gąssowska. Würzburger medizinhistorische Mitteilungen 22 (2003): 405–418.
Starnawska, Maria. “Duszpasterstwo parafialne joannitów w miastach Śląska i Wielkopolski w późnym średniowieczu.” In Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski, herausgegeben von Marek Derwich und Anna Pobóg-Lenartowicz, 115–126. Opole: Wydawnictwo św. Krzyża, 1995.
Starnawska, Maria. Między Jerozolimą a Łukowem. Zakony krzyżowe na ziemiach polskich w średniowieczu. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 1999.
Starnawska, Maria. “The Hospitallers in medieval Poland.” In The Orders of St. John and their ties with Polish territories, herausgegeben von Przemysław Deles und Przemysław Mrozowski, übersetzt von Marcin Turski, 113–148. Warszawa: The Royal Castle in Warsaw – Museum, 2014.
Stefaniak, Piotr. “Z dziejów klasztoru Świętego Ducha mniszek dominikańskich w Raciborzu (1299–1810).” Nasza Przeszłość 112 (2009): 181–206.
Sutowicz, Anna. “Klasztor żeński i miasto jako przestrzenie realizacji ambicji społecznych i religijnych na przykładzie dominikanek wrocławskich w XIV i XV wieku.” Świdnickie Studia Teologiczne 15 (2018): 177–200.
Sutowicz, Anna. Kultura religijna mniszek śląskich w okresie średniowiecza. Legnica: Diecezjalne Centrum Edukacyjne / Biblioteka im. Jana Pawła II Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Legnickiej, 2016.
Szymański, Jarosław. Ruchy heretyckie na Śląsku w XIII i XIV wieku. Katowice: Fundacja „Zamek Chudów”, 2007.
Waldstein-Wartenberg, Berthold. Rechtsgeschichte des Malteserordens. Wien–München: Verlag Herold, 1969.
Warzecha, Magdalena. “Księżniczki z domu Piastów górnośląskich w klasztorze trzebnickim.” In Cysterki w dziejach i kulturze ziem polskich, dawnej Rzeczypospolitej i Europy Środkowej, herausgegeben von Andrzej M. Wyrwa, Antoni Kiełbasa, und Józef Swastek, 489–496. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2004.
Wiszewski, Przemysław. “Legnickie opactwo benedyktynek Bożego Ciała w społeczeństwie śląskim (1348–1538).” In Klasztor w społeczeństwie średniowiecznym i nowożytnym, herausgegeben von Marek Derwich und Anna Pobóg-Lenartowicz, 75–90. Opole–Wrocław: Pracownia Badań nad Dziejami Zakonów i Kongregacji Kościelnych (LARHCOR), 1996.
Wiszewski, Przemysław. “Mniszki benedyktyńskie i ich rodziny w średniowieczu na przykładzie opactw śląskich od drugiej połowy XIII do połowy XVI w. (Legnica, Lubomierz, Strzegom).” In Kobieta i rodzina w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych, herausgegeben von Zenon Hubert Nowak und Andrzej Radzimiński, 69–90. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1998.
Wiszewski, Przemysław. “Nonnenklöster in Schlesien bis 1810. Forschungsstand und Forschungsperspektiven.” In Geschichte des christlichen Lebens im schlesischen Raum, herausgegeben von Joachim Köhler und Rainer Bendel, 327–336. Religions- und Kulturgeschichte in Ostmittel- und Südosteuropa, 1. Münster–Hamburg–London: LIT Verlag, 2002.
Wiszewski, Przemysław. Opactwo benedyktynek w Legnicy (1348/1349–1810). Struktura, funkcjonowanie, miejsce w społeczeństwie. Poznań–Wrocław: Wydawnictwo Historyczne, 2003.
Wiszewski, Przemysław. Zakony z terenów dawnego księstwa świdnicko-jaworskiego. Życie klasztorne w XIII – pierwszej ćwierci XVI w. Świdnica–Jawor: Muzeum Dawnego Kupiectwa w Świdnicy / Muzeum Regionalne w Jaworze, 2002.
Wiszewski, Przemysław. “Związki fundatorów z klasztorami żeńskimi na Śląsku (XIII–poł. XIV w.). Wybrane aspekty.” In Genealogia. Władza i społeczeństwo w Polsce średniowiecznej, herausgegeben von Andrzej Radzimiński und Jan Wroniszewski, 303–331.Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1999.
Wójcik, Marek L. “Beginki głubczyckie.” In Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym, herausgegeben von Marek Derwich und Anna Pobóg-Lenartowicz, 583–590. Wrocław–Opole: Pracownia Badań nad Dziejami Zakonów i Kongregacji Kościelnych (LARHCOR) w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego und Silesia s. c., 2000.
Wyrozumski, Jerzy. “Beginki i begardzi w Polsce.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 261, Prace Historyczne 35 (1971): 7–22.
Zonenberg, Sławomir. “Cura monialium w polskich klasztorach Dominikanek na tle ogólnozakonnym.” In Sanctimoniales. Zakony żeńskie w Polsce i Europie Środkowej (do przełomu XVIII i XIX wieku), herausgegeben von Andrzej Radzimiński, Dariusz Karczewski, und Zbigniew Zyglewski, 32–55. Bydgoszcz–Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego / Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2010.
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Maria Starnawska
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
CC BY ND 4.0. The Creator/Contributor is the Licensor, who grants the Licensee a non-exclusive license to use the Work on the fields indicated in the License Agreement.
Stats
Number of views and downloads: 420
Number of citations: 0