Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Français (France)
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Français (France)
  • Język Polski

Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym

Naukowy wymiar nowożytnych teorii medycznych i ich postrzeganie przez pryzmat racjonalności badacza jako problem poznawczy
  • Strona domowa
  • /
  • Naukowy wymiar nowożytnych teorii medycznych i ich postrzeganie przez pryzmat racjonalności badacza jako problem poznawczy
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 53 Nr 2 (2020) /
  4. Artykuły

Naukowy wymiar nowożytnych teorii medycznych i ich postrzeganie przez pryzmat racjonalności badacza jako problem poznawczy

Autor

  • Jakub Węglorz Instytut Historyczny, Uniwersytet Wrocławski https://orcid.org/0000-0002-1186-5777

DOI:

https://doi.org/10.12775/KLIO.2020.017

Słowa kluczowe

teorie medyczne, historia medycyny, historia nauki, epoka nowożytna, religia, racjonalizm

Abstrakt

Doktryna humoralna nie stanowiła w pełni jednolitej i spójnej teorii. Składała się z wielu elementów i poglądów, z których znaczna część została zweryfikowana jako błędna. Skokowy rozwój medycyny, który nastąpił w XIX w., oraz gwałtowny rozkwit nauki w ciągu ostatnich dwóch stuleci pozwoliły na obalenie wielu założeń i twierdzeń będących podstawą założeń humoralizmu. Nieprzystawalność niektórych z nich do aktualnego paradygmatu naukowego sprawiła, że obecnie są często postrzegane nie jako element dawnej wiedzy, a raczej jako przejaw działań i poglądów o charakterze magicznym. Percepcja takich elementów dawnej nauki jak astrologia czy teorie sygnatur i sympatyczności przez pryzmat magii utrudniają właściwe zrozumienie ówczesnego lecznictwa i stwarzają mylne wrażenie odnośnie do jego charakteru. Artykuł przedstawia ten aspekt badań nad dawną medycyną jako potencjalną przeszkodę badawczą i interpretacyjną.

Bibliografia

Ahmad F. et al., A link between lunar phase and medically unexplained stroke symptoms: An unearthly influence?, „Journal of Psychosomatic Research” 2008, vol. 65, no. 2.

Bieńkowski T., Polscy przedstawiciele „scientia curiosa”, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1987, t. 30.

Burke W., Leung J., Davey D. F., Lunar and solar influences on human visual disease: The relevance of oedema?, „Biological Rhythm Research” 2012, vol. 43, no. 3.

Chrapowicki J. A., Diariusz. Część druga: lata 1665–1669, oprac. A. Rachuba, T. Wasilewski, Warszawa 1988.

Chrapowicki J. A., Diariusz. Część druga: lata 1665–1669, Warszawa 1988.

Formika A., Cnoty y używanie proszku puryfikującego albo czyszczącego, który się znajduje w Warszawie u Fizyki Doktora Antoniego Formiki.

Gadocha M., Sztuka zielarska w kalendarzach epoki staropolskiej, w: Leki roślinne w terapii od czasów starożytnych po współczesne. Zagadnienia teoretyczne i praktyczne, red. B. Płonka-Syroka, A. Syroka, K. Sudoł, Wrocław 2013.

Gajewska M., Epidemia dżumy w Rzeczpospolitej w świetle XVI–XVII-wiecznych traktatów medycznych i zielników. Profilaktyka indywidualna, w: Wśród córek eskulapa. Szkice z dziejów medycyny i higieny w Rzeczpospolitej XVI–XVIII wieku, red. A. Karpiński, Warszawa 2009.

Historia nauki polskiej, t. 1, red. P. Suchodolski, Warszawa 1970.

Jabłonowski S. W., Pamiętnik, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, rps 437/II.

Jagla J., Boska medycyna i niebiescy uzdrowiciele wobec kalectwa i chorób człowieka, Warszawa 2004.

Jeszke J., Historyk i lekarz jako badacz dziejów nauk medycznych, „Medycyna Nowożytna. Studia nad Historią Medycyny” 1997, t. 4, z. 1/2.

Jeszke J., Znaczenie polskiej historiografii medycznej dla medycyny i historii, w: Przełomy w historii . XVI Powszechny Zjazd Historyków Polskich , Wrocław 15–18 września 1999 roku, t. 3, cz. 4, Wrocław 1999.

Kalemba Z., Wpływ koncepcji makro- i mikrokosmosu na pojmowanie choroby i człowieka chorego, „Medycyna Nowożytna. Studia nad Historią Medycyny” 1998, t. 5, z. 1.

Kalendarz polski i ruski na rok panski 1748. […] przez M. Stanisława z Łazow Dunczewskiego, […] wyrachowany, Zamość, k. nlb. 13v–14.

Kazemi-Bajestani S. M. R. et al., Lunar phase cycle and psychiatric hospital emergency visits, inpatient admissions and aggressive behavior, „Asian Journal of Psychiatry” 2001, vol. 4, no. 1.

Kohlmünzer S., Farmakognozja, Cieszyn 1998.

Kowalski P., Leksykon znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa–Wrocław 1998.

Kowalski P., Theatrum świata wszystkiego i poćciwy gospodarz. O wizji świata pewnego siedemnastowiecznego pisarza ziemiańskiego, Kraków 2000.

Król T., Kosmetyki radioaktywne, „Polish Journal of Cosmetology” 2017, t. 20, nr 1.

Lebrun F., Jak dawniej leczono. Lekarze, święci i czarodzieje w XVII i XVIII wieku, tłum. Z. Podgórska-Klawe, Warszawa 1997.

Menceliusz J. K., Vade mecum medicum. To iest Apteczka domowa y podróżna, Leszno 1734.

Pasek J. Ch., Pamiętniki, oprac. W. Czapliński, Wrocław 2003.

Pękacka-Falkowska K., Spory kompetencyjne między łaziebnikami i chirurgami toruńskimi w XVIII w. Przypadek Johanna Zandera, „Medycyna Nowożytna” 2015, t. 21, z. 2.

Przebendowski J. J., Listy Jana Jerzego Przebendowskiego podskarbiego wielkiego koronnego do Jana Szembeka podkanclerzego i kanclerza wielkiego koronnego z lat 1711–1728, oprac. A. Perłakowski, Kraków 2010.

Przepisy dyetetyczne czyli reguły zachowania się w czerstwym zdrowiu y przedłużenia życia, Warszawa 1785, k. nlb. 9–9v.

Radziwiłł S., Pamiętnik o dziejach w Polsce. Tom 3 1647–1656, tłum. i oprac. A. Przyboś, R. Żelewski, Warszawa 1980.

Rok B., Zagadnienie śmierci w kulturze Rzeczypospolitej czasów saskich, Wrocław 1991.

Rudomicz B., Efemeros, czyli Diariusz prywatny pisany w Zamościu w latach 1656–1672, cz. 1: 1656–1664, cz. 2: 1664–1672, tłum. W. Froch, oprac. M. L. Klementowski, W. Froch, Lublin 2002.

Schott H., Der sympathetische Arzt, München 1998.

Stomp W., Ten Duis H.-J., Nijsten M. W., The impact of the lunar cycle on the incidence of trauma, „Trauma” 2011, vol. 13, no. 2.

Syroka A., Problematyka medyczna w śląskich kalendarzach z XVII i XVIII wieku, „Medycyna Nowożytna. Studia nad Historią Medycyny” 1995, t. 2, z. 1.

Turányi Z. et al., Association between lunar phase and sleep characteristics, „Sleep Medicine” 2014, t. 15, nr 11.

Vorwahl H., Geschichte der Medizin unter Berücksichtigung der Volksmedizin, „Medizinisch-Biologische Schriftenreihe” 1928, Bd. 9.

Węglorz J., Współpraca interdyscyplinarna i wprowadzenie podstaw metodologicznych oraz warsztatowych jako konieczność w badaniach nad historią medycyny, „Czasy Nowożytne” 2017, t. 30.

Węglorz J., Zdrowie, choroba i lecznictwo w społeczeństwie Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, Toruń 2015.

Węglorz J., Znaczenie i postrzeganie kwalifikacji do uprawiania sztuki lekarskiej w Rzeczypospolitej, w: „Sapientia ars vivendi putanda est”: wokół kultury i polityki: studia z dziejów nowożytnych ofiarowane Profesorowi Marianowi Chachajowi, red. A. Perłakowski, B. Rok, F. Wolański, Kraków 2019.

Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2020-09-17

Jak cytować

1.
WĘGLORZ, Jakub. Naukowy wymiar nowożytnych teorii medycznych i ich postrzeganie przez pryzmat racjonalności badacza jako problem poznawczy. Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym [online]. 17 wrzesień 2020, T. 53, nr 2, s. 3–18. [udostępniono 3.7.2025]. DOI 10.12775/KLIO.2020.017.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 53 Nr 2 (2020)

Dział

Artykuły

Licencja

Prawa autorskie (c) 2020 Jakub Węglorz

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 1525
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Français (France)
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

teorie medyczne, historia medycyny, historia nauki, epoka nowożytna, religia, racjonalizm
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa