Pedagogiczna recepcja kołowego modelu sposobów wierzenia (Circumplex of faith Modes)
DOI:
https://doi.org/10.12775/TiCz.2025.026Słowa kluczowe
edukacja religijna, religijność, kołowy model sposobów wierzenia, maieutyka osoby, CFM, KMSWAbstrakt
W procesie stawania się osobą dużą rolę odgrywa religijność. Na płaszczyźnie humanistycznej ukonstytuowały się różne koncepcje człowieka, które w ostatnim czasie znacząco wzbogacił zaproponowany przez Piotra Szydłowskiego i Jana Cieciucha kołowy model sposobów wierzenia (KMSW) – the Circumplex of Faith Modes. Model został opracowany z perspektywy emicznej, opisując różne formy religijności chrześcijańskiej, rozumianej jako relacja między człowiekiem a Bogiem we wspólnocie Kościoła. Sposób wierzenia odbywa się w dwóch domenach: relacji z Bogiem (Transcendencją) oraz na płaszczyźnie psychospołecznej (rola Kościoła, wspólnoty). Skoro model pozwala człowieka postrzegać jako byt integrujący warstwę materialną, psychologiczną i duchową, warto zapytać, na ile może stać się kluczowym w obszarze edukacji religijnej na każdym etapie jego życia? Zaproponowane w artykule pozycjonowanie osoby w kontekście jej indywidualnego potencjału rozwojowego daje możliwość przechodzenia pomiędzy poszczególnymi poziomami postaw religijnych. Dokonać się to może jedynie przy uprzedniej afirmacji osoby i jej teleologicznej perspektywy (szczęście, spełnienie i samorealizacja). Fundamentem tego procesu warto uczynić wiarę i nadzieję, a optymalną realizację osoby ludzkiej w perspektywie wieczności (maieutyka, miłość) swoistym portem przeznaczenia.
Bibliografia
Allport, Gordon W. “Behavioral Science, Religion, and Mental Health.” Journal of Religion and Health 2 (1963): 187-197. DOI: https://doi.org/10.1007/BF01533333.
Allport, Gordon W. “The Religious Context of Prejudice.” Journal for the Scientific Study of Religion 5, no 3 (1966): 447-457. DOI: https://doi.org/10.2307/1384172.
Allport, Gordon W. The Individual and His Religion: A Psychological Interpretation. New York: Macmillan, 1950.
Allport, Gordon W., and Michael J. Ross. “Personal Religious Orientation and Prejudice.” Journal of Personality and Social Psychology 5, no. 4 (1967): 432-443. DOI: https://doi.org/10.1037/h0021212.
Cichosz, Wojciech, Anna Zellma, and Roman Buchta. “Developing intercultural competences of Polish religion teachers in the context of refugees from Ukraine: in theory and prac-tice.” British Journal of Religious Education 2024: 1-15. DOI: https://doi.org/10.1080/01416200.2024.2304202.
Cichosz, Wojciech, Jarosław Lisica, Roman Buchta, and Stanisław Dziekoński, „Religious Education as the Foundation of Holistic Youth Development. The Perspective of the Pedagogy of Hope and Trust,” Forum Pedagogiczne 14, nr 2.1 (2024): 229-241. DOI: https://doi.org/10.21697/fp.2024.2.1.17.
Cichosz, Wojciech. “Anthropological determinants of religious education.” In Religious Ped-agogy, ed. Zbigniew Marek, and Anna Walulik, 345-365. Kraków: Ignatianum Uni-versity Press, 2020.
Cichosz, Wojciech. „Edukacyjno-apostolska akomodacja psychologii transgresyjnej [Educa-tional and apostolic accommodation of transgressive psychology].” Paedagogia Chris-tiana 2, nr 22 (2008): 93-104. OnLine. https://apcz.umk.pl/PCh/article/view/PCh.2008.021/6427.
Cichosz, Wojciech. „Pedagogiczny dekalog formacji chrześcijańskiej w epoce globalizmu.” W Veritas cum caritate – intellegentia cum amore, red. Czesław Rychlicki, Ireneusz Wer-biński, 725-745. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2011.
Cichosz, Wojciech. Pedagogia wiary we współczesnej szkole katolickiej. Warszawa: Wydaw-nictwo Typo2, 2010.
Cichosz, Wojciech. Wychowanie integralne. Praktyczna recepcja gimnazjum w Zespole Szkół Katolickich im. św. Jana Pawła II w Gdyni. 1992-2019. Pelplin: Wydawnictwo Ber-nardinum, 2019.
Cieciuch, Jan. „Model osobowości dla pozytywnej psychologii klinicznej.” Journal of Psy-chiatry and Clinical Psychology 25, nr 1 (2025): 1-11. OnLine. https://www.psychiatria.com.pl/assets/pdf/artykuly/1-11-pipk-1-2025-cieciuch-pl-pdf.pdf.
Jurczyk, Marcin. „O istotności wychowania kompensacyjno-opiekuńczego.” Archive of Social Sciences and Humanities 2, nr 1 (2022): 49-57. OnLine. https://passhlondyn.eu/wp-content/uploads/2022/09/Download-the-PDF-10.pdf.
Kozielecki, Józef. Transgresja i kultura. Warszawa: Wydawnictwo Żak, 2002.
Partyka, Wiesław, Katarzyna Uzar-Szcześniak, Adam Maj, Andrzej Łuczyński, Anna Len-dzion, and Elżbieta Jasińska. „Wychowanie.” W Encyklopedia Katolicka, red. Edward Gigilewicz, t. 20: 1039-1045. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2014.
Pilarz, Krzysztof. „Religia i nauka – współczesne relacje psychologiczno-duchowościowe.” Teologia i Człowiek 64, nr 4 (2023): 89-103. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/TiCz.2023.027).
Piotrowski, Paweł (red.). Pedagogika w świecie niepewności. Aspekty. Olsztyn: Wyd. Uniwer-sytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2022.
Poleszak, Wiesław, Robert Porzak, Grzegorz Kata, and Aldona Kopik. Diagnoza i wspoma-ganie w rozwoju dzieci uzdolnionych. Test Uzdolnień Wielorakich i materiały dydak-tyczne. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji, 2014. OnLine. https://ore.edu.pl/wp-content/uploads/phocadownload/POKL_IP2/podrecznik-tuw-i-materialy-pomocniczne.pdf.
Pope Francis. Apostolic exhortation “C’est la confiance”. OnLine. https://www.vatican.va/content/francesco/en/apost_exhortations/documents/20231015-santateresa-delbambinogesu.html.
Radziewicz-Winnicki, Andrzej. Pedagogika społeczna w obliczu realiów codzienności. War-szawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2012.
Śliwerski, Bogusław, and Andrzej Rozmus (red.). Alternatywy w edukacji, Kraków – Rze-szów: Oficyna Wydawnicza Impuls, 2018.
Śliwerski, Bogusław, and Zbyszko Melosik. Edukacja alternatywna w XXI wieku. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, 2010.
Śliwerski, Bogusław. Metody aktywizujące w kształceniu i doskonaleniu pedagogów. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, 2022.
Szydłowski, Piotr, and Jan Cieciuch. “The Circumplex of Faith Modes: The Proposal of an Integrative Model in the Allportian Approach.” Journal for the Academic Study of Religion 36, no. 2 (2023): 210-241. DOI: https://doi.org/10.1558/jasr.25571.
Szydłowski, Piotr, Ewa Topolewska-Siedzik, and Jan Cieciuch. “Religiousness Measured by the Four Basic Dimensions of Religiousness Scale (4-BDRS) among Polish Believers: Measurement Quality, Personality and Well-being Correlates.” Journal of Religion and Health (2025). DOI: https://doi.org/10.1007/s10943-025-02450-z.
Zellma, Anna, Roman Buchta, and Wojciech Cichosz. „The (non)transgressive character of religious education for children and young people in Polish schools.” British Journal of Religious Education 44, no. 3 (2022): 223-237. DOI: https://doi.org/10.1080/01416200.2021.1887082.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Wojciech Cichosz

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 33
Liczba cytowań: 0