https://apcz.umk.pl/TiCz/issue/feedTeologia i Człowiek2023-12-31T11:44:02+01:00Mirosława Buczyńskateologiaiczlowiek@umk.plOpen Journal Systems<p>Czasopismo afiliowane przez Wydział Teologiczny Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawane od 2003 roku. Przez 10 pierwszych lat istnienia ukazywało się jako półrocznik, a od 2013 roku publikowane jest jako kwartalnik. Redagowane we współpracy z międzynarodową radą naukową teologów. Teksty w kolejnych zeszytach są klasyfikowane do czterech działów: Teologia, Rodzina, Ekumenia, Orient. </p> <p>Czasopismo jest indeksowane w następujących bazach: ERIH Plus, PBN/POL-Index, ICI Journals Master List, Google Scholar, DOAJ – Directory of Open Access Journals.</p> <p>Punktacja Ministerstwa Edukacji i Nauki (Komunikat z dn. 05.01.2024): 70 punktów. (Punktacja artykułów za rok 2023 na podstawie Komunikatu z dn. 17.07.2023 r. wynosi 100 punktów).</p>https://apcz.umk.pl/TiCz/article/view/47374Ks. prof. dr hab. Czesław Rychlicki (1939-2022). Życie i działalność naukowo-dydaktyczna2023-12-13T12:27:05+01:00Daniel Brzezińskidanbr@op.pl<p>W opracowaniu przypomniano sylwetkę oraz działalność naukowo-dydaktyczną ks. prałata prof. Czesława Rychlickiego (1939–2022), emerytowanego profesora Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zmarły 17 grudnia 2022 r. prezbiter Diecezji Płockiej był znanym i cenionym – nie tylko w Polsce – uczonym i nauczycielem akademickim, wychowawcą wielu pokoleń kapłanów i osób świeckich, organizatorem życia naukowego oraz popularyzatorem nauki i promotorem nowych kadr naukowych. Przedstawione w artykule <em>curriculum vitae</em> i zaprezentowane kierunki naukowych poszukiwań oraz praca wychowawczo-organizacyjna ks. prof. Czesława Rychlickiego pozwalają na uświadomienie sobie ich zasięgu, różnorodności, znaczenia i bogactwa. Mogą również stać się przyczynkiem do kompleksowych i pogłębionych badań nad pozostawioną przez niego spuścizną duchową i intelektualną.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Daniel Brzezińskihttps://apcz.umk.pl/TiCz/article/view/46751„Ci, którzy strzegą przykazań Boga i mają świadectwo Jezusa”. O dojrzałości chrześcijańskiej w świetle Ap 12,17; 14,122023-10-29T18:26:01+01:00Dariusz Koteckidkotecki@umk.pl<p>Autor artykułu zadaje pytanie, co znaczy być dojrzałym chrześcijaninem. Jest to pytanie fundamentalne w obliczu galopującej sekularyzacji i dechrystianizacji w świecie zachodnim, w tym także w Polsce. W odpowiedzi na to pytanie autor analizuje teksty Ap 12,17 i 14,12, które określają tożsamość chrześcijan: „ci którzy strzegą przykazań Boga i mają świadectwo Jezusa” (12,17); „ci, którzy strzegą przykazań Boga i wiary Jezusa” (14,12). W oparciu o przeprowadzone analizy autor dochodzi do wniosku, że pomiędzy syntagmami „strzec przykazań Boga” a „mieć świadectwo Jezusa” i „strzec wiary Jezusa” zachodzi paralelizm synonimiczny progresywny, w którym drugi człon uzupełni, dopowiada czy precyzuje znaczenie pierwszego członu. Wszystkie trzy syntagmy odnoszą się do życia, egzystencji Jezusa, całego dzieła Jezusa, które osiąga swój punkt kulminacyjny w Jego misterium paschalnym. W tej perspektywie dojrzały chrześcijanin oznacza tego, który sposób egzystowania Jezusa, logikę Jego życia przyjmuje za swoją. Autor w kluczu aktualizacji tekstu biblijnego dochodzi do wniosku, że przyjęcie przez chrześcijan przesłania Ap 12,17 i 14,10 w codziennym życiu domaga się powrotu do inicjacji chrześcijańskiej, która w starożytności przyjmowała formę katechumenatu. Jak dwa przykłady jego realizacji podaje formację w ramach Ruchu „Światło – Życie” oraz Drogi Neokatechumenatu.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Dariusz Koteckihttps://apcz.umk.pl/TiCz/article/view/45505 The Sacraments at the Service of Communion in Unity with the Eucharist2023-08-04T11:32:54+02:00Dariusz Kwiatkowskidarkwt63@amu.edu.pl<p class="TiCzAbstractKeywords"><span lang="EN-US">Sakramenty w służbie komunii w jedności z Eucharystią</span></p> <p class="TiCzAbstractKeywords"><span lang="EN-US">Artykuł ukazuje jedność teologiczną i celebracyjną Eucharystii z sakramentami w służbie Komunii, czyli z sakramentem święceń i sakramentem małżeństwa. Sprawowanie tych sakramentów w jednej celebracji liturgicznej wynika nie tyle z przepisów rubrycystycznych ale z ich ontologicznej jedności. Jest to bardzo czytelne w przypadku sakramentu święceń, gdyż został on ustanowiony wspólnie z Eucharystią. Źródłem łaczącym oba sakramenty jest Jezus Chrystus – Najwyższy Kapłan i jednocześnie Ofiara złożona przez Niego na krzyżu. Nie może być Eucharystii bez kapłaństwa i kapłaństwa bez Eucharystii. Sakrament małżeństwa będący znakiem Nowego Przymierza również prowadzi do Eucharystii, która to przymierze celebruje i uobecnia w sakramentalnych znakach. Miłość Chrystusa uobecniająca się w Eucharystii, umacnia i uświęca miłość nowożeńców, wyznawaną w sakramencie małżeństwa. Oznacza to, że nigdy nie powinno się traktować mszy świętej jako specjalnego dodatku do celebracji sakramentu małżeństwa. Komunia eucharystyczna bowiem tworzy i buduje komunię małżeńską.</span></p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Dariusz Kwiatkowskihttps://apcz.umk.pl/TiCz/article/view/46731New Spirituality: A Viable Alternative?2023-10-27T15:04:45+02:00Jan Perszonpershing@umk.pl<p class="TiCzAbstractKeywords"><span lang="EN-US">Nowa duchowość – realna alternatywa?</span></p> <p class="TiCzAbstractKeywords"><span lang="EN-US">W opinii wielu myślicieli kultura Zachodu (czyli tzw. cywilizacja chrześcijańska) od dziesięcioleci przeżywa głęboki kryzys. Jednym z symptomów tej transformacji jest szybkie (i jak się wydaje – nieodwracalne) słabnięcie chrześcijaństwa, zwłaszcza w jego warstwie religijnej, czyli zorganizowanej w Kościołach. Niniejszy tekst jest próbą ukazania (m.in. w nauczaniu Jana Pawła II i Benedykta XVI) przyczyn tych zmian. Następnie zaś podejmuje kwestię nowej duchowości, która – co jest widoczne zwłaszcza w badaniach socjologicznych – zajmuje przestrzeń, „opróżnioną” z żywej wiary i praktyk religijnych. Odejście większości społeczeństwa od zorganizowanej religii nie oznacza powszechnej rezygnacji z życia duchowego. To w „nowej duchowości” coraz liczniejsi Europejczycy i Amerykanie „realizują” nieodpartą potrzebę egzystowania w sferze sacrum, doświadczania Absolutu bądź też zanurzenia się w różnie pojmowanej (i rytualnie celebrowanej) boskości. Upowszechnianie się alternatywnej duchowości jest wyzwaniem dla Kościoła i jego zbawczej misji. Każe też postawić pytanie, czy jest ona rzeczywistą (konkurencyjną) alternatywą dla bogatej i przez wieki sprawdzonej tradycji duchowości chrześcijańskiej.</span></p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Jan Perszonhttps://apcz.umk.pl/TiCz/article/view/47112Religia i nauka – współczesne relacje psychologiczno-duchowościowe2023-11-28T02:02:57+01:00Krzysztof Pilarzpilarz@umk.pl<p>Obserwacja tendencji zachodzących w ramach praktyk religijnych wskazuje na zauważalną tendencję do przechodzenia od zainteresowania tradycyjnym uczestnictwem w życiu religijnym, związanym z postrzeganiem religii jako zjawiska obejmującego trzy podstawowe elementy: doktrynę, kult i instytucję (kościół, związek wyznaniowy), w stronę religijności zindywidualizowanej, a nawet – idąc za nomenklaturą zaproponowaną przez P. Vitza – selfistycznej. Taka religijność nie tylko będzie unikała tradycyjnego odniesienia do transcendentnego sacrum, ale swojego źródła i poczucia odniesienia będzie szukać bezpośrednio w samym człowieku, stając się emanacją jego życia duchowego. Takie życie duchowe już na etapie deskryptywnym charakteryzuje się dużą relatywnością i subiektywnością, stąd też zasadne jest pytanie o kształt współczesnej relacji pomiędzy religią a nauką, zwłaszcza psychologią, która do zagadnień religijnych z założenia podchodzi w sposób niekonfesyjny i zobiektywizowany. Niniejszy artykuł poświęcony będzie temu właśnie zagadnieniu.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Krzysztof Juliusz Pilarzhttps://apcz.umk.pl/TiCz/article/view/46643Hagioterapia jako sposób uzdrawiania zranień osobowych2023-10-20T08:26:56+02:00Ireneusz WerbińskiIreneusz.Werbinski@umk.pl<p>Samo sformułowanie tytułu artykułu i postawienie problemu badawczego wynikają z interdyscyplinarnych zainteresowań badawczych z dziedziny teologii duchowości i psychologii oraz podjętej praktyki już od lat studenckich, kiedy autor zauważył niewystarczalność metod psychologicznych w uzdrawianiu i leczeniu zranień osobowych. Próbując odkryć przyczynę owej niewystarczalności, autor zauważył, że jednak główne nurty współczesnej psychoterapii przejawiają duże zainteresowanie duchowością, choć – trzeba przyznać – niekoniecznie w wymiarze chrześcijańskim. Artykuł ma strukturę panoramiczną i otwartą i ze względu na ograniczoną objętość tekstu dotyka tylko w sposób skrótowy powyższego zagadnienia. Podjęty problem autor próbuje nakreślić w sposób syntetyczny, oparty na fachowej literaturze, nie dając gotowych rozwiązań, lecz wskazując propozycje wyjścia z sytuacji kryzysowej.</p> <p> Artykuł składa się z 13 punktów. W punkcie pierwszym autor syntetycznie wyjaśnia terminy, którymi posługuje się w artykule. Kolejny punkt, głównie oparty na wiedzy współczesnej psychologii, przedstawia rozumienie zaburzeń osobowościowych. Następne zagadnienie przedstawia rodzaje zaburzeń osobowościowych, aby w punkcie czwartym podać przyczyny tychże zaburzeń. Ponieważ artykuł uwzględnia również zaburzenia osobowości na poziomie duchowym, więc w punkcie piątym autor omawia zaburzenia osobowości, które są znane z lektury Pisma Świętego. W punkcie szóstym zamieszczony wykres przedstawia sfery uzdrowień. W następnym punkcie są wyliczone czynniki wspomagające leczenie zaburzeń osobowych. W kolejnych punktach artykułu wskazano najpierw na etapy procesu uzdrowienia, a potem na warunki uzdrawiania oraz na istotę uzdrawiania duszy. Końcowe punkty wyjaśniają, na czym polega proces zarówno uzdrawiania i wyleczenia, jak i uzdrawiania i przebaczenia. W punkcie zaś ostatnim zasygnalizowano temat istoty przebaczenia i istoty pojednania.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Ireneusz Werbińskihttps://apcz.umk.pl/TiCz/article/view/47128Małe wspólnoty religijne w służbie misji ewangelizacyjnej Kościoła2023-11-29T17:14:31+01:00Zbigniew Zarembskizzaremb@umk.pl<p>Istnienie małych grup w Kościele nie jest zjawiskiem nowym. Od wieków działały w nim bractwa, sodalicje, stowarzyszenia i towarzystwa. Po Soborze Watykańskim II nastąpił gwałtowny rozwój nowych grup, ruchów i wspólnot religijnych. Spowodowany on był soborową odnową eklezjologii, działaniem Ducha Świętego jak również promocją laikatu oraz dążeniem ludzi świeckich do zrzeszania się. Jednocześnie obecność małych wspólnot religijnych doskonale wpisuje się w misję ewangelizacyjną Kościoła, który powołany został do głoszenia Dobrej Nowiny. Zadanie to spoczywa na całym Ludzie Bożym, a więc hierarchii i świeckich. Przyjęty sakrament chrztu świętego zobowiązuje wszystkich ochrzczonych do zaangażowania się w dzieło ewangelizacji, głoszenia Chrystusa słowem i życiem. W niniejszym artykule przedstawiono w trzech odsłonach znaczenie i wkład małych wspólnot religijnych w służbie misji ewangelizacyjnej Kościoła.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Zbigniew Zarembskihttps://apcz.umk.pl/TiCz/article/view/47695Od redakcji2023-12-31T11:44:02+01:00Daniel Brzezińskidanbr@op.pl<p>Ostatni w 2023 roku numer kwartalnika „Teologia i Człowiek” otwiera i zamyka opracowanie poświęcone księdzu profesorowi Czesławowi Rychlickiemu, zmarłemu przed rokiem emerytowanemu profesorowi zwyczajnemu Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W pierwszym z opracowań ks. Daniel Brzeziński przypomina sylwetkę oraz dokonuje podsumowania działalności naukowo-dydaktycznej tego znanego i cenionego – nie tylko w Polsce – uczonego i nauczyciela akademickiego, organizatora życia naukowego oraz popularyzatora nauki i promotora nowych kadr naukowych. Natomiast ks. Wojciech Kućko przedstawia – <em>in memoriam</em> – jeden z ważnych kierunków teologicznych zainteresowań Księdza Profesora, jakim była dogmatyczna i pastoralna problematyka małżeństwa i rodziny.</p> <p>(Fragm. <em>Od redakcji</em>)</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://apcz.umk.pl/TiCz/article/view/46973Edukacja regionalna w polskiej szkole. Ścieżka kaszubska – studium przypadku2023-11-17T12:09:19+01:00Wojciech Cichoszcichosz@umk.pl<p>Tradycja i kultura są spoiwem, które łączy kolejne pokolenia zamieszkujące dane terytorium. Ta prawda wyraźnie objawia się w przypadku Kaszub, regionu leżącego w północnej Polsce. Zamieszkującą go społeczność jednoczy ponadto własny język, którym posługuje się w relacjach rodzinnych, sąsiedzkich, a nawet urzędowych. Z uznaniem należy stwierdzić, że miejscowa ludność docenia fakt oficjalnego przyznania etnogwarze statusu języka regionalnego. Przemiany społeczno-polityczne końca XX wieku dały Kaszubom możliwość jawnego pielęgnowania tożsamości kulturowej i przyczyniły się do promocji wielowymiarowego bogactwa tego regionu. Wyrazem wspomnianych przemian jest możliwość nauczania języka kaszubskiego w szkole. Obowiązujące w polskim szkolnictwie normy prawa, jak również ustawa o mniejszościach narodowych z 2005 roku oraz Europejska karta języków regionalnych lub mniejszościowych dają młodym Kaszubom możliwość uczenia się w szkole języka kaszubskiego, własnej historii i kultury. Realizację tego pragnienia zapewniają zarówno środki finansowe przekazywane z budżetu państwa na ten cel organom prowadzącym szkoły, jak też dobrze przygotowana na etnofilologii kaszubskiej Uniwersytetu Gdańskiego kadra. Przykładem szkoły, w której z sukcesem naucza się języka kaszubskiego, jest Katolicka Szkoła Podstawowa im. św. Jana Pawła II w Gdyni. Dzieci uczą się języka podczas zajęć w budynku szkoły, poznają też kulturę, historię i specyfikę życia podczas wyjazdów terenowych. W edukację regionalną realizowaną w ramach tzw. ścieżki kaszubskiej angażują się również rodzice. Uczniowie z dumą reprezentują szkołę i region podczas oficjalnych uroczystości w placówce i poza nią.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Wojciech Cichoszhttps://apcz.umk.pl/TiCz/article/view/47201Wychowanie chrześcijańskie jako integralna część (nowej) ewangelizacji w ujęciu Benedykta XVI2023-12-04T16:00:43+01:00Grzegorz Kaczorowskineoprez@wp.pl<p>Według Benedykta XVI wychowanie młodzieży jest integralną częścią ewangelizacji. W obliczu wielu problemów współczesności istotna jest odpowiedzialność za wychowanie młodzieży.<em> W nową ewangelizację wpisują się: nawrócenie jako rewizja własnego życia; głoszenie Królestwa Bożego, które przypomina, że Bóg istnieje i żyje; osoba Jezusa Chrystusa, który jest drogą człowieka; życie wieczne, które nie pozbawia znaczenia życia ziemskiego. </em></p> <p><em>Chrześcijańska wizja wychowania </em>w swej integralności i szerokości odpowiada idealizmowi młodych ludzi, którzy mają prawo, aby spotkać wiarę w całym jej pięknie, bogactwie intelektualnym i radykalnych wymaganiach. Można więc powiedzieć, że funkcja wychowawcza, o której w swoim nauczaniu mówił papież Benedykt XVI, koncentruje się przede wszystkim na wychowaniu w wierze, które jest ważnym elementem procesu ewangelizacji. Nowa ewangelizacja ma prowadzić do przyjęcia daru wiary i wyznania Jezusa jako Pana i Zbawcy.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Grzegorz Kaczorowskihttps://apcz.umk.pl/TiCz/article/view/47000Teologiczno-dogmatyczne ujęcie sakramentu małżeństwa w twórczości ks. Czesława Rychlickiego2023-11-19T21:06:50+01:00Wojciech Kućko w.kucko@uksw.edu.pl<p>Głównym celem artykułu jest próba syntetycznego ujęcia sakramentu małżeństwa w pismach ks. Czesława Rychlickiego (1939–2022), profesora teologii dogmatycznej. Jego poszukiwania w tej kwestii skoncentrowane były wokół zgłębiania kwestii sakramentalności przymierza małżeńskiego i jego implikacji teologiczno-duszpasterskich. W artykule omówiono również kwestię miłości małżeńskiej jako fundamentu relacji rodzinnych oraz innych tematów dotyczących małżeństwa, które rozważał Dogmatyk z Płocka.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Wojciech Kućko