O włoskiej „fantastyczności”: między leksykografią a historią literatury

Abstrakt

Fantastyczność w literaturze została omówiona tak gruntownie, że każda nowa praca na ten temat może budzić podejrzenie, że przetwarza jedynie wcześniejsze poglądy. Celem niniejszego artykułu jest jednak wypełnienie luki w badaniach nad literaturą fantastyczną, zwłaszcza włoską, i podjęcie problemu, któremu nie poświęcono do tej pory należytej uwagi. Mianowicie, w dotychczasowych badaniach nad fantastycznością w literaturze prawie zawsze pomijano etymologię słowa „fantastyczny”, koncentrując się jedynie na XIX-wiecznej literackiej genezie tego terminu. Niniejsza praca zawiera natomiast analizę jego współczesnych definicji słownikowych, ukazuje historyczny rozwój jego znaczeń od najwcześniejszego odnotowanego wystąpienia tego słowa w języku włoskim, a na koniec analizuje dokładnie grecką etymologię, zestawiając ją z najnowszym znaczeniem, jakie omawiany termin uzyskał w XIX wieku, czyli „fantastyczny” jako termin literacki. Skrupulatna analiza etymologiczna pozwala rzucić światło na zaskakujące denotacje i konotacje słowa „fantastyczny”, które, choć pomijane w słownikach włoskich, pozostają do dziś ukryte w roli i cechach charakterystycznych tej literatury we Włoszech. Artykuł stanowi wkład w badania autorki nad współczesną włoską powieścią fantastyczną. Przedstawione w artykule argumenty potwierdzają tezę autorki, że literatura fantastyczna, w szczególności włoska, służy często jako narzędzie komentowania i interpretowania rzeczywistości.