Anonimowy krakowski druk O widzeniu komety poświęcony Wielkiej Komecie z 1577 r. Studium i edycja
DOI :
https://doi.org/10.12775/SZ.2025.09Mots-clés
Wielka Kometa 1577 r., historia astrologii – XVI w., literatura popularna – XVI w., historia drukarstwa – XVI w., przekłady z języka niemieckiego na język polski – XVI w.Résumé
Artykuł dotyczy anonimowego druku O widzeniu komety wydanego w Krakowie w 1578 r., będącego przekładem niemieckiego tekstu poświęconego Wielkiej Komecie z 1577 r. Jako najbardziej prawdopodobne źródło wskazano zaginiony dziś lipski druk Beschreibung des Cometen. Tekst Widzenia umieszczono na tle XVI-wiecznej literatury kometograficznej i chronologicznej. Poruszono kwestię interpolacji dokonanych przez tłumacza, a także niejednoznaczności atrybucji oficyny odpowiedzialnej za wydanie tego druku oraz źródeł materiału ikonograficznego.
Références
Źródła
Anonim, Ein schöne Lere, mit kurczen sinnen Begriffen, Deutsch und Polnisch beider Sprach zu reden. Nauka cudna a krótko wypisana, ku uczeniu się Niemcowi polskiego, a Polakowi niemieckiego, Stanisław Szarffenberg, Kraków 1584
Anonim, O widzeniu komety w tym niniejszym i przeszłym roku Pańskim 1577 miesiąca listopada i grudnia od wiela ludzi widziane, b.dr., [Kraków 1578]
Aretius B., Brevis cometarum explicatio, Samuel Apiarius, Bern 1556
Bernard z Krakowa, Rozsądek według dekretu i zdania astrologów o komecie abo miotle, na powietrzu gorającej, która się pojawiła była roku Pańskiego 1596, b.dr. [Kraków? 1596?]
Boaistuau P., Histoires prodigieuses, Vincent Sertenas, Paris 1560
Busch G., Die andere Beschreibung von dem Cometen welcher in dem vergangenen 1572. Jar erschienen und noch itziger zeit in diesem 73. Jar, Georg Baumann, Erfurt 1573
Busch G., Beschreibung von zugehoerigen Eigenschafften und natuerlicher Influentz des grossen und erschrecklichen Cometen welcher in diesem 1577. Jhare erschienen, Esaias Mechler, Erfurt 1577
Busch G., O komecie widzianej roku przeszłego 1572 w listopadu i grudniu, [Maciej Wirzbięta, Kraków 1573]
Busch G., Von dem Cometen der in diesem vergangnen 1572. Jahre im November unnd December ist gesehen worden, s.l. s.t. 1573
Busch G., Von dem Cometen Welcher in diesem 1572. Jar in dem Monat Novembris erschinen, Georg Baumann, Erfurt 1572
Caesius G., Catalogus, nunquam antea visa, omnium cometarum, Valentin Furmann, Nürnberg 1579
Crüger P., Krótka sprawa o wielkim jeszcze tego czasu pałającym komecie, prodromus subsecuturi tractatus plenioris, koncypowana dnia 18. grudnia 1618, na polskie przełożona, Augustyn Ferber, Toruń 1619
Crüger P., Kurtzer Bericht von dem grossen noch zur Zeit scheinenden Cometen, Andreas Hünefeldt, [Danzig 1618? 1619?]
Erastus T., Dudithius A., Squarcialupi M., Grynaeus S., De cometis dissertationes novae, Leonard Ostenius, Basel 1580
Eusebius Caesariensis, Chronicon, Henri Estienne, Paris 1512
Garcaeus J., Meteorologia, Johann Scwertel, Wittenberg 1568
Graminaeus T., Erklerung oder Außlegung eines Cometen…, Theodor Gras, Köln 1573
Herlitz D., Prodromus, albo wprzód pisanie, to jest krótki a prosty wykład komety albo ogoniastej gwiazdy, która miesiąca listopada roku 1618 widziana była, na częste a gęste żądania spisany, Augustyn Ferber, Toruń 1619
Herlitz D., Prodromus und erster Vortrab, oder kurtze und einfältige Erklärung des Cometen oder Geschwäntzten Sterns so sich im November deß 1618. Jahres hat sehen lassen, Rhetische Druckerei, Stettin 1618
Januszowski J., Wróżki Jana Podworzeckiego, Drukarnia Łazarzowa, Kraków 1589
Krentzheim L., Chronologia, das ist, Gründtliche und fleissige JahrRechnung, Ambrosius Fritsch, Görlitz 1577
Krentzheim L., Coniecturae piae et eruditae, Ambrosius Fritsch, Görlitz 1578
Lavater L., Cometarum omnium fere catalogus ab Augusto usque 1556, Andreas Gessner, Jacob Gessner, Zürich 1556
Lykosthenes K., Prodigiorum ac ostentorum chronicon, Heinrich Petri, Basel 1557
Meine M., Von aller geschlecht der Cometen jeder Zeit wan die erscheinẽ zugebrauchen und von dessen wirkungen der uns zu Dantzigk den 12. Novembris dieses 1577. Jar erschienen ist, Jacob Rhode, Danzig 1578
Misocacus W., Onservationes astronomicae pertinentes ad novam cometam qui visus est iam anno 1577, Jacob Rhode, Danzig 1578
Mizauld A., Cometographia, Christian Wechel, Paris 1549
Peucer C., Commentarius de praecipuis generibus divinationum, Johann Lufft, Wittenberg 1572
Praetorius J., De cometis, qui antea visi sunt, et de eo, qui novissime mense Novembri apparuit, narratio, Catherina Gerlach, Nürnberg 1578
Scultetus B., Diarium humanitatis Domini Nostri Jesu Christi in terris, Andreas Eichorn, Frankfurt an der Oder 1600
Opracowania
Brosseder C., Im Bann der Sterne. Caspar Peucer, Philipp Melanchthon und andere Wittenberger Astrologen, Berlin 2004
Brosseder C., The Writing in the Wittenberg Sky. Astrology in Sixteenth-Century Germany, „Journal of the History of Ideas”, 66, 2005, nr 4, s. 557–576
Burbianka M., Produkcja typograficzna Scharffenbergów we Wrocławiu, Wrocław 1968
Corpus Paracelsisticum, t. 2: Dokumente frühneuzeitlicher Naturphilosophie in Deutschland, red. W. Kühlmann, J. Telle, Tübingen 2004
Farkas G.F., Zsoldos E., The New Star of 1572 and Hungary, „Journal of the History of Astronomy”, 38, 2007, s. 477–486
Gingerich O., Westman R.S., The Wittich Connection. Conflict and Priority in Late Sixteenth-Century Cosmology, „Transactions of the American Philosophical Society”, 78, 1988, cz. 7
Granada M.A., Michael Maestlin and the New Star of 1572, „Journal of the History of Astronomy”, 38, 2007, s. 99–124
Gruber D., Frühneuzeitlicher Wissenswandel. Kometenerscheinungen in der Druckpublizistik des Heiligen Römischen Reiches, Bremen 2020
Gruber D., Text, Bild und Intermaterialität. Die frühneuzeitliche Kometenpublizistik im Heiligen Römischen Reich, „Jahrbuch für Kommunikationsgeschichte” 21, 2019, s. 85–114
Hellman C.D., The Comet of 1577. Its Place in the History of Astronomy, wyd. 2 uzup., New York 1971
Jaglarz M., Księgarstwo krakowskie XVI wieku, Kraków 2004
Jasiński M., Stanisław Lubieniecki i astronomia kometarna XVII stulecia, Warszawa 2018
Juda M., Teodorowicz-Hellman E., Rundglen R., Polonika w Bibliotece Katedralnej w Strängnäs. The Polonica in the Library of Strängnäs Cathedral, Stockholm 2011
Kiliańczyk-Zięba J., Czcionką i piórem. Jan Januszowski w roli pisarza i tłumacza, Kraków 2007
Kordyzon W., O polskim wydaniu „Liberum Arbitrium” Franciszka Negriego i „zagranicznej” pochwale polskich pisarzy reformacyjnych, St. Źródł., 59, 2021, s. 77–105
Kronk G.W., Cometography. A Catalog of Comets, t. 1: Ancient – 1799, Cambridge–New York–Melbourne 1999
Methuen Ch., “This Comet or New Star”. Theology and Interpretation of the Nova of 1572, „Perspectives on Science”, 5, 1997, s. 499–515
Methuen Ch., The Role of the Heavens in the Thought of Philipp Melanchthon, „Journal of the History of Ideas”, 57, 1996, s. 385–403
Mosley A., Past Portents Predict. Cometary “Historiae” and Catalogues in the Sixteenth and Seventeenth Centuries, w: Celestial Novelties on the Eve of the Scientific Revolution 1540–1630, red. D. Tessicini, P.J. Boner, Firenze 2013, s. 1–32
Nouhuys T. van, The Age of Two-Faced Janus. The Comets of 1577 and 1618 and the Decline of the Aristotelian World View in the Netherlands, Leiden–Boston–Köln 1998
Olson R.J.M., Pasachoff J.M., Historical Comets Over Bavaria. The “Nuremberg Chronicle” and Broadsides, „International Astronomical Union Colloquium”, 116, 1991, nr 2, s. 1309–1341
Schechner Genuth S., Comets, Popular Culture, and the Birth of Modern Cosmology, Princeton 1997
Staniszewski A., Historyje krakowskie. Funkcjonowanie narracyjnych tekstów popularnych we wczesnonowożytnej aglomeracji krakowskiej, Kraków 2020
Staropolskie przepowiednie i mirabilia, oprac. J. Kroczak, Wrocław 2007
Tomaszewski A., Giserzy czcionek w Polsce. Poczet odlewaczy czcionek działających w dawnej Polsce oraz polskich za granicą, Warszawa 2009
Westman R.S., The Copernican Question. Prognostication, Scepticism, and Celestial Order, Los Angeles 2011
Yeomans D.K., Comets. A Chronological History of Observation, Science, and Myth, and Folklore, New York 1991
Zinner E., Geschichte und Bibliographie der astronomischen Literatur in Deutschland zur Zeit der Renaissance, Stuttgart 1964
Téléchargements
Publié-e
Comment citer
Numéro
Rubrique
Licence
Cette œuvre est sous licence Creative Commons Attribution - Pas de Modification 4.0 International.
Stats
Number of views and downloads: 19
Number of citations: 0
