Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Français (Canada)
    • Hrvatski
    • Italiano
    • Język Polski
    • Srpski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski

Studia Źródłoznawcze. Commentationes

Dlaczego Gryf stał się herbem Księstwa Pomorskiego? Książęta zachodniopomorscy pomiędzy orłem a lwem
  • Strona domowa
  • /
  • Dlaczego Gryf stał się herbem Księstwa Pomorskiego? Książęta zachodniopomorscy pomiędzy orłem a lwem
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 63 (2025) /
  4. Rozprawy

Dlaczego Gryf stał się herbem Księstwa Pomorskiego? Książęta zachodniopomorscy pomiędzy orłem a lwem

Autor

  • Agnieszka Gut Instytut Historyczny Uniwersytetu Szczecińskiego https://orcid.org/0000-0003-0393-2543

DOI:

https://doi.org/10.12775/SZ.2025.01

Słowa kluczowe

Pomorze, gryf, heraldyka książęca, heraldyka zachodniopomorska, herb

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest analizie przyczyn politycznych, które mogły doprowadzić do wyboru gryfa jako zwierzęcia herbowego zachodniopomorskiej dynastii książęcej. Autorka rozwija ustalenia Ralfa-Gunnara Werlicha, który uważał, że Gryf został przyjęty w latach 90. XII w. jako symbol niezależności dynastii zachodniopomorskiej od cesarzy rzymskich i królów duńskich. Zgadza się z tezą, że Gryf rzeczywiście został przyjęty jako symbol niezależności od władców pieczętujących się orłem i lwem, uważa jednak, że stało się to dopiero w latach 30. XIII w. Autorka ukazuje sytuację polityczną w tym okresie i uznaje, że książęta zachodniopomorscy poprzez wybór Gryfa jako swego herbu chcieli pokazać swą niezależność od margrabiów brandenburskich, których herbem w początkach XIII w. stał się orzeł, i od królów duńskich, których herbem w tym samym mniej więcej czasie stał się lew.

Biogram autora

Agnieszka Gut - Instytut Historyczny Uniwersytetu Szczecińskiego

Agnieszka Gut – dr hab., prof. US, pracuje w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Szczecińskiego. Prowadzi badania z zakresu dyplomatyki oraz sfragistyki i heraldyki dla obszaru historycznego Księstwa Pomorskiego oraz brandenbursko-pruskiej prowincji Pomorze, ze szczególnym uwzględnieniem społecznego i prawnego wymiaru wykorzystywania tych źródeł w przeszłości jako środków społecznej komunikacji.

 

Instytut Historyczny

Uniwersytet Szczeciński

ul. Krakowska 71–79

71-017 Szczecin

e-mail: agnieszka.gut@usz.edu.pl

Bibliografia

Źródła drukowane

Codex Pommeraniae Diplomaticus, t. 1, wyd. K.F.W. Hasselbach, J.G.L. Kosegarten, F v. Medem, Greifswald 1843

Pommersches Urkundenbuch, t. 1, wyd. K. Conrad, wyd. 2, Köln–Wien 1970

Opracowania

Bartholdy N.G., Das Löwenwappen der Waldemarer. Eine Hypothese der politischen Motivations des Dänenkönigs für Annahme der Löwenfigur in 12. Jahrhundert, w: Les Origines des Armoiries. IIe Colloque international d’héraldique, Bressanone/Brixen, 5–9.X.1981, red. H. Pinoteau, M. Pastoureau, M. Popoff, Paris 1983, s. 15–21

Beck L.F., Wappen, Siegel und Wappensiegel. Vom Weg der Wappen in die Siegel weltlicher Landesherren (an ausgewählten Beispielen), „Kleeblatt. Zeitschrift für Heraldik und verwandte Wissenschaften”, 2013, z. 1, s. 76–94

Biewer L., Die Geschichte des pommerschen Greifenwappens. Ein Beitrag zur Staatssymbolik in den neuen Bundeslӓndern, „Baltische Studien” NF, 79, 1993, s. 44–57

Bleisteiner C.D., Der Doppeladler von Kaiser und Reich im Mittelalter. Imagination und Realität, „Mitteilungen des Instituts für Österreichische Geschichtsforschung”, 109, 2001, s. 4–52

Brzustowicz G., Heraldyka książąt zachodniopomorskich, „Przegląd Zachodniopomorski”, 6 (35), 1991, z. 2, s. 109–117

Buske N., Wappen, Farben und Hymnen des Landes Mecklenburg-Vorpommern, Bremen 1993

Giese M., Der Adler als kaiserliches Symbol in staufischer Zeit, w: Staufisches Kaisertum im 12. Jahrhundert. Konzepte, Netzwerke, politische Praxis, red. S. Burkhardt, T. Metz, B. Schneidmüller, S. Weinfurter, Regensburg 2010, s. 323–360

Gut A., Formularz dokumentów książąt zachodniopomorskich do połowy XIV wieku, Szczecin 2002

Hauziński J., Rywalizacja polityczno-gospodarcza w zachodniej strefie Bałtyku w X–XIV w., w: Pomorze Słowiańskie i jego sąsiedzi X–XV w., red. J. Hauziński, Gdańsk 1995, s. 75–92

Klössel-Luckhardt B., Mittelalterliche Siegel des Urkundenfonds Walkenried bis zum Ende der Klosterzeit (um 1578), Göttingen 2017

Kobielus S., Bestiarium chrześcijańskie. Zwierzęta w symbolice i interpretacji. Starożytność i średniowiecze, Warszawa 2002

Kryśkiewicz H., Recepcja symbolu gryfa na Pomorzu Zachodnim, „Przegląd Zachodniopomorski”, 29 (58), 2014, z. 4, s. 33–67

Piech Z., Uwagi o genezie i symbolice herbu książąt kujawskich, St. Hist., 30, 1987, z. 2, s. 175–190

Rusakiewicz A., Najdawniejsze godła książąt wschodniopomorskich: lilia i gryf, w: Biskupi, lennicy, żeglarze, red. B. Śliwiński, Gdańskie Studia z Dziejów Średniowiecza, t. 9, Gdańsk 2003, s. 147–187

Rymar E., Barnim I. Książę Słowian na Pomorzu (ok. 1220/21–1278), Kraków 2022

Rymar E., Biskupi, sufragani, wikariusze generalni kamieńscy z XII–XVII wieku. Rodowody, drogi kariery, chronologia, w: tenże, Biskupi – mnisi – reformatorzy. Studia z dziejów diecezji kamieńskiej, Szczecin 2002, s. 11–67

Rymar E., Księstwa zachodniopomorskie, zwłaszcza ich połać zaodrzańska u schyłku dominacji duńskiej (1215–1223/28), w: Scriptura, diploma, sigillum. Prace ofiarowane Profesorowi Kazimierzowi Bobowskiemu, red. J. Zdrenka, J. Karczewska, Zielona Góra 2009, s. 323–340

Rymar E., Rodowód książąt pomorskich, t. 1, Szczecin 1995

Rymar E., Wojny na Pomorzu Zachodnim i wojenne czyny Pomorzan poza Pomorzem XII – początek XVII wieku, w: Pomorze militarne XII–XXI wiek. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej 27 listopada 2003 r. w Zamku Książąt Pomorskich, red. K. Kozłowski, E. Rymar, Szczecin 2004, s. 133–174

Scheibelreiter G., Tiernamen und Wappenwesen, Wien 1992

Smoliński M., Mirosława – księżna pomorska, regentka i dyplomatka, w: Kobiety i władza w czasach dawnych, red. B. Czwojdrak, A.A. Kluczek, Katowice 2015, s. 135–162

Smoliński M., Wends/Slavs/Pomeranians as Allies of the Margraves of Brandenburg in 1229. Voice in the Discussion on Political Alliances of the Rulers of West Pomerania in the 1220’s, „Studia Maritima”, 35, 2022, s. 5–39

Spors J., Geneza i początki brandenburskiego zwierzchnictwa lennego nad Pomorzem Zachodnim na tle rywalizacji o ziemie nad środkową Odrą i dolną Wartą w latach 1234–1261, w: tenże, Studia nad wczesnośredniowiecznymi dziejami Pomorza Zachodniego: XII – pierwsza połowa XIII wieku, Słupsk 1988, s. 287–330

Swane E., Det danske rigsvåben og kongevåben: udvikling og anvendelse, Odense 1994

Tuczay C., Drache und Greif – Symbole der Ambivalenz, „Mediaevistik. Internationale Zeitschrift für Interdisziplinäre Mittelalterforschung”, 19, 2006, s. 169–211

Werlich R.-G., Początki pomorskiego herbu Gryfitów w ówczesnym kontekście politycznym i heraldycznym. Z okazji 800-lecia najstarszego przedstawienia obrazowego, w: Pod skrzydłami gryfa, Szczecin 2014, s. 10–37

Werlich R.-G., „…welches den Greifen führt…“ – Das Geschlecht der Herzöge von Pommern und seine heraldischen Herschaftssymbole, w: Die Herzöge von Pommern. Zeugnisse der Herrschaft des Greifenhauses. Zum 100-jährigen Jubiläum der Historischen Kommision für Pommern, red. N. Buske, J. Krüger, R.-G. Werlich, Wien–Köln–Weimar 2012, s. 163–254

Studia Źródłoznawcze. Commentationes

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2025-12-09

Jak cytować

1.
GUT, Agnieszka. Dlaczego Gryf stał się herbem Księstwa Pomorskiego? Książęta zachodniopomorscy pomiędzy orłem a lwem. Studia Źródłoznawcze. Commentationes [online]. 9 grudzień 2025, T. 63, s. 11–28. [udostępniono 12.12.2025]. DOI 10.12775/SZ.2025.01.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 63 (2025)

Dział

Rozprawy

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 26
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

Pomorze, gryf, heraldyka książęca, heraldyka zachodniopomorska, herb
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa