Księgi gromadzkie we wsiach Ordynacji Zamojskiej oraz na terytoriach sąsiednich w drugiej połowie XVII i w XVIII w.
DOI:
https://doi.org/10.12775/SZ.2022.05Klíčová slova
wieś, chłopi, księgi gromadzkie, Ordynacja Zamojska, województwo lubelskie, ziemia chełmskaAbstrakt
W artykule przedstawiono dyskusję dotyczącą genezy, istoty i funkcji ksiąg gromadzkich w okresie staropolskim, którą Stanisław Grodziski i Ludwik Łysiak toczyli w latach 60. ubiegłego stulecia. W dalszej części tekstu dokonano charakterystyki organizacji Ordynacji Zamojskiej i jej sądownictwa, a także opisano nieznane badaczom przypadki używania ksiąg gromadzkich w należących do niej dobrach wiejskich. Przeanalizowano również nieliczne informacje o tego rodzaju księgach funkcjonujących w ziemi lubelskiej. Dokonano też próby wyjaśnienia powodów niewykorzystywania ksiąg gromadzkich w ziemi chełmskiej (poza terenem Ordynacji). Nieliczne wzmianki o istnieniu ksiąg gromadzkich na tych terenach stanowią dowód słuszności tezy L. Łysiaka o ich rzadkim występowaniu w Rzeczypospolitej poza południową Małopolską i zachodnią częścią województwa ruskiego.
Reference
Źródła drukowane
Księga sądowa podlubelskiej wsi Konopnicy 1521–1555, oprac. G. Jawor, M. Kołacz-Chmiel, Lublin 2009
Mazurkiewicz J., Zabytek prawa bartnego w Wierzchowiskach z ostatnich lat Rzeczypospolitej szlacheckiej, Czas. Pr. Hist., 10, 1958, z. 2, s. 291–302
Opracowania
Bondyra W., Słownik historyczny miejscowości województwa zamojskiego, Lublin–Zamość 1993
Ćwik W., Jurysdykcja Rady Ekonomicznej Ordynacji Zamojskiej (1768–1772), „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, sectio G, 18, 1971, s. 147–169
Grodziski S., Jeszcze o księgach sądowych. Uwagi polemiczne na marginesie pracy L. Łysiaka, Czas. Pr. Hist., 15, 1963, z. 1, s. 287–292
Grodziski S., Księgi sądowe wiejskie (Zasięg terytorialny i geneza), Czas. Pr. Hist., 12, 1960, z. 1, s. 85–140
Hirsz Z.J., Położenie chłopów w kluczu janowskim w drugiej połowie XVIII wieku, Lublin 1962
Katalog małopolskich ksiąg sądowych wiejskich XV–XVIII wieku, oprac. T. Wiślicz, Warszawa 2007
Klementowski M.L., Sądownictwo wyższe Ordynacji Zamojskiej jako swoisty wizerunek styku różnorodnych kultur prawnych międzyrzecza Wisły i Bugu w XVI do XVIII wieku, w: Dzieje Lubelszczyzny, t. 6: Między Wschodem i Zachodem, cz. 1: Kultura umysłowa, red. J. Kłoczowski, Warszawa 1989, s. 283–303
Łosowski J., Kancelaria grodzka chełmska od XV do XVIII wieku. Studium o urzędzie, dokumentacji, jej formach oraz roli w życiu społeczeństwa staropolskiego, Lublin 2004
Łosowski J., Kancelarie miast szlacheckich województwa lubelskiego od XV do XVIII wieku, Lublin 1997
Łysiak L., W sprawie genezy ksiąg sądowych wiejskich, Czas. Pr. Hist., 14, 1960, z. 2, s. 175–194
Łysiak L., W sprawie genezy ksiąg sądowych wiejskich (po raz drugi), Czas. Pr. Hist., 15, 1963, z. 1, s. 293–297
Orłowski R., Położenie i walka klasowa chłopów w Ordynacji Zamojskiej w drugiej połowie XVIII w., Lublin 1963
Sochaniewicz K., Trybunał Zamojski, w: Szymon Szymonowic i jego czasy, red. S. Łempicki, Zamość 1920, s. 275–301
Stankowa M., Dawny powiat szczebrzeski XIV–XVIII w., Warszawa 1975
Stahování
Publikováno
Jak citovat
Číslo
Sekce
Licence
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by-nd/4.0/88x31.png)
Tato práce je licencována pod Mezinárodní licencí Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0.
Stats
Number of views and downloads: 186
Number of citations: 0