Scio Florentinam urbem z rękopisu nr 519 Biblioteki Jagiellońskiej. Analiza i edycja krytyczna
DOI:
https://doi.org/10.12775/SZ.2025.08Słowa kluczowe
rękopis BJ 519, Florencja, Rzym, humanizm, retoryka, cyceronianizmAbstrakt
Artykuł zawiera analizę i edycję krytyczną anonimowego listu kwestionującego prymat pisarzy florenckich nad antycznymi rzymskimi pod względem elokwencji i uczoności. Przedstawiony został krótki opis kodykologiczny mieszczącego ten utwór rękopisu BJ 519 i charakterystyka jego zawartości. Omówiono wykorzystane w tekście zwroty, toposy, odwołania do autorów antycznych i usytuowane na tle twórczości intelektualistów włoskich XIV i początków XV w.
Bibliografia
Primary sources
Acta graduum academicorum gymnasii patavini ab anno 1406 ad annum 1450, vol. 1: 1406–1436, eds G. Zonta, G. Brotto, Padova 1970
Gasparini Barzizii Bergomatis et Guiniforti filii opera, vol. 1, ed. G.A. Furietti, Roma 1723
Bruni L., De studiis et litteris, in: L. Bruni, Opere letterarie e politiche, ed. P. Viti, Torino 1996, pp. 248–279
Bruni L., Dialogi ad Petrum Paulum Histrum, in: L. Bruni, Opere letterarie e politiche, ed. P. Viti, Torino 1996, pp. 78–143
Bruni L., Laudatio florentine urbis, ed. S.U. Baldassarri, Firenze 2000
Bruni Aretino L., Humanistisch-philosophische Schriften mit einer Chronologie seiner Werke und Briefe, ed. H. Baron, Leipzig 1928
Cicero, De finibus bonorum et malorum, ed. A. Rackham, Cambridge–London 1983
Cicero, De inventione. De optimo genere oratorum. Topica, ed. H.M. Hubbel, Cambridge–London 1993
Loschi A., Invectiva in Florentinos, in: C. Salutati, Political writings, ed. S.U. Baldassarri, transl. R. Bagemihl, Cambridge–London 2014, pp. 144–167
Petrarca F., Rime, trionfi e poesie latine, eds F. Neri, G. Martellotti, E. Bianchi, N. Sapegno, Milano–Napoli 1951
Petrarca F., Secretum meum/Moja tajemnica, ed. M. Maślanka-Soro, transl. A.M. Wasyl, Kraków 2022
Pétrarque, Les remèdes aux deux fortunes, vol. 1: Texte et traduction, ed. C. Carraud, Grenoble 2002
Polenton S., Scriptorum illustrium latinae linguae libri XVIII, ed. B. Ullman, Roma 1928
Plutarch’s lives, ed. and transl. B. Perrin, vol. 9: Demetrius and Antony, Pyrrhus and Caius Marius, London–Cambridge 1959
Plutarch z Cheronei, Żywoty sławnych mężów, transl. and comment. M. Brożek, introd. T. Sinko, Wrocław 1955
Sallust, The war with Catiline, the war with Jugurtha, ed. J.C. Roefe, Cambridge 2013
Salutati C., Contra maledicum et obiurgatorem qui multa pungenter adversus inclitam civitatem Florentiae scripsit, in: C. Salutati, Political writings, ed. S.U. Baldassarri, transl. R. Bagemihl, Cambridge–London 2014, pp. 174–395
Salutati C., Epistolario, ed. F. Novati, vol. 4, part 1, Roma 1905
Sancti Aurelii Augustini De civitate Dei libri I–IX, Turnholti 1955
Select Letters of St. Jerome, ed. F.A. Wright, Cambridge 1954
Translations
Cyceron Tulliusz M., O mówcy, transl. and comment. B. Awianowicz, Kęty 2010
Valerius Maximus, Facta et dicta memorabilia libri IX, transl. and comment. I. Lewandowski, Poznań 2019.
Secondary literature
Anuszkiewicz Z., The communal ideology in Giovanni Villani’s Nuova cronica, “Acta Poloniae Historica”, 112, 2015, pp. 269–309
Awianowicz B., Urbes laudandi ratio. Antyczna teoria pochwały miast i jej recepcja w De inventione et amplificatione oratoria Gerarda Bucoldianusa oraz w Esercitii di Antonio Sofista Orazia Toscanelli, “Terminus”, 11, 2009, no. 1–2, pp. 15–32
Baldassarri S.U., La vipera e il giglio. Lo scontro tra Milano e Firenze nelle invettive di Antonio Loschi e Coluccio Salutati, Roma 2013
Baldassarri S.U., Like Fathers like Sons: Theories on the Origins of the City in Late Medieval Florence, “Modern Language Notes”, 124, 2009, no. 1, pp. 23–44
Baron H., The Crisis of the Early Italian Renaissance. Civic Humanism and Republican Liberty in an Age of Classicism and Tyranny. Revised onevolume edition with an epilogue, Princeton 1966
Catalogus codicum manuscriptorum medii aevi Latinorum qui in Bibliotheca Jagellonica Cracoviae asservantur, vol. 3: Numeros continens inde a 445 usque ad 563, eds S. Bartsch-Kabajowa, M. Kowalczyk, P. Czartoryski, transl. A. Kozłowska, Wratislaviae 1984
Eisner M., In the Labyrinth of the Library: Petrarch’s Cicero, Dante’s Virgil, and the Historiography of the Renaissance, “Renaissance Quarterly”, 67, 2014, no. 3, pp. 755–765
Fumaroli M., L’Âge de l’éloquence. Rhétorique et «res literaria» de la Renaissance au seuil de l’époque classique, 3rd edn, Geneva 2002
Ianziti G., Writing History in Renaissance Italy. Leonardo Bruni and the Uses of the Past, Cambridge–London 2012
Horeczy A., Recepcja włoskiej kultury intelektualnej w krakowskim środowisku uniwersyteckim w drugiej połowie XIV i w pierwszej połowie XV wieku, Warszawa 2021
Lausberg H., Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze, transl., ed. and introd. A. Gorzkowski, Bydgoszcz 2002.
Modigliani A., Letture e studi dei cittadini romani tra Medioevo e Rinascimento, in: Studieren im Rom der Renaissance, eds M. Matheus, R.C. Schwinges, Zürich 2014, pp. 203–215
Olszaniec W., O znaczeniu motywu syren w przedmowie do Roczników Jana Długosza, “Meander”, 68, 2013, pp. 114–117
Osmond P.J., Princeps Historiae Romanae. Sallust in Renaissance Political Thought, “Memoirs of the American Academy in Rome”, 40, 1995, pp. 101–143
Pade M., The Reception of Plutarch’s Lives in Fifteenthcentury Italy, vol. 1, Copenhagen 2007
Revest C., La naissance de l’humanisme comme mouvement au tournant du XVe siècle, “Annales. Histoire, Sciences Sociales”, 68, 2013, no. 3, pp. 665–696
Revest C., Naissance du cicéronianisme et émergence de l’humanisme comme culture dominante: réflexions pour une histoire de la rhétorique humaniste comme pratique sociale, “Mélanges de l’École française de Rome – Moyen Âge”, 125, 2013, no. 1, pp. 219–257
Revest C., Poggio’s Beginnings at the Papal Curia. The Florentine Brain Drain and the Fashioning of the Humanist, in: Florence in the Early Modern World. New Perspectives, eds B.J. Maxson, N. Scott Baker, Abingdon–New York 2020, pp. 189–212
Smalley B., Sallust in the Middle Ages, in: Classical Influences on European Culture A.D. 500–1500: Proceedings of an International Conference Held at King’s College, Cambridge, April 1969, ed. R. Bolgar, Cambridge–New York 1971
Ward J.O., Classical Rhetoric in the Middle Ages. The Medieval Rhetors and Their Art 400–1300, with Manuscript Survey to 1500 CE, International Studies in the History of Rhetoric, vol. 10, Leiden–Boston 2018
Witt R.G., Sulle tracce degli antichi: Padova, Firenze e le origini dell’umanesimo, transl. D. De Rosa, Roma 2005
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 17
Liczba cytowań: 0
