On the 90th anniversary of the signing of the Lateran Pacts. Their genesis, most important provisions, and significance
DOI:
https://doi.org/10.12775/SIT.2019.018Słowa kluczowe
Kościół, Stolica Apostolska, „kwestia rzymska”, traktaty laterańskie, Pius XI, Benito MussoliniAbstrakt
W ubiegłym roku minęła 90 rocznica podpisania traktatów laterańskich. Ich zawarcie doprowadziło do normalizacji stosunków między Włochami a papiestwem, powstania Państwa Miasta Watykan i zawarcia przez przedstawicieli Stolicy Apostolskiej oraz rządu włoskiego konkordatu kończącego blisko sześćdziesięcioletni konflikt między Królestwem Włoskim a Kościołem, określany często tzw. kwestią rzymską. Wielu badaczy uważa, że jej geneza sięga wydarzeń i skutków Wielkiej Rewolucji Francuskiej, a dalszy rozwój przypada na pierwsze dekady II połowy XIX w. Już od października 1926 r. prowadzone były rozmowy prawników reprezentujących rząd włoski i Stolicę Apostolską mające doprowadzić do pozytywnego rozwiązania spornych problemów i przygotowania warunków wzajemnego porozumienia. Nastąpiło ono dopiero na mocy aktów z 11 lutego 1929 r. podpisanych w pałacu w Lateranie między rządem Królestwa Włoch (Benito Mussolini) a Stolicą Apostolską (sekretarz stanu kardynał Pietro Gasparri), zwanych paktami albo układami (bądź traktatami) laterańskimi. Rezultatem układów laterańskich było zawarcie trzech traktatów. Na mocy pierwszego obie strony uznały trwający od tylu lat wrogi stosunek za zakończony. Nadto papież Pius XI uznawał istnienie Królestwa Włoch z Rzymem jako stolicą, a Włochy utworzenie samodzielnego i w pełni suwerennego w znaczeniu prawa międzynarodowego Państwa Miasta Watykan. Celem zawarcia ugodowej konwencji w sprawach finansowych (Convenzione finanziaria) było uregulowanie kwestii rekompensaty dla Stolicy Apostolskiej za straty poniesione w związku z likwidacją Państwa Kościelnego. Integralną częścią układów laterańskich było także podpisanie liczącego 45 artykułów konkordatu między Stolicą Apostolską a Królestwem Włoch.
Bibliografia
Clark M., Współczesne Włochy 1871–2006, Warszawa 2009.
Aubert R., Crunican P.E., Ellis J.T., Pike F.B., Bruls J., Hajjar J., Historia Kościoła, vol. 5: 1848 do czasów współczesnych, ed. L.J. R ogier, R. A ubert, M.D. Knowles, Warszawa 1985.
Banaszak M., Historia Kościoła Katolickiego, vol. 3 •: Czasy nowożytne. 1758–1914, Warszawa 1991.
Banaszak M., Historia Kościoła Katolickiego, vol. 4: Czasy najnowsze 1914– –1978, Warszawa 1992.
Bursche E., Historia konkordatów, Kraków 1996.
Czaja J., Prawnomiędzynarodowy status Watykanu, Warszawa 1983.
Gaca A., Witkowski Z., Podstawy ustroju konstytucyjnego Republiki Włoskiej, Toruń 2012.
Gaca A., Witkowski Z, Zjednoczenie Włoch. W 150. Rocznicę wydarzeń roku 1861, in: Toruńskie Studia Polsko-Włoskie, ed. Z. Witkowski, C. Bronowski, VII, Toruń 2011.
Gierowski J.A., Historia Włoch, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Gordziałowski J., Historia Państwa Kościelnego, Kraków 2007.
Górski K., Papiestwo w Rzymie, Kraków 1990. Halban L., Pakta Laterańskie, Warszawa 1931.
Jakubowski W., O Roma felix. Geneza i przeobrażenia instytucji politycznych Państwa Miasta Watykańskiego, Warszawa 2005.
Kamińska K., Gaca A., Historia powszechna ustrojów państwowych, Toruń 2011.
Kumor B., Historia Kościoła, part 6: Czasy nowożytne. Kościół w okresie absolutyzmu i oświecenia, Lublin 1985.
Kumor B., Historia Kościoła, part 7: Czasy najnowsze 1815–1914, Lublin 1991.
Kumor B., Historia Kościoła, part 7: Czasy współczesne 1914–1992. Kościół Katolicki w okresie systemów totalitarnych i odnowy soborowej. Zniewolenie Kościołów wschodnich. Sekularyzacja i rozdrobnienie Kościołów i wspólnot protestanckich, Lublin 1995.
Mercier J., Dwadzieścia wieków historii Watykanu, Warszawa 1986.
Nowicki A., Papiestwo w walce z francuską rewolucją burżuazyjną (1789), in: Szkice z dziejów papiestwa, ed. K. Piwarski, Warszawa 1961.
Paxton R.O., Anatomia faszyzmu, Poznań 2005. Procacci G., Historia Włochów, Warszawa 1983.
Sczaniecki M., Powszechna historia państwa i prawa, ed. K. Sójka-Zielińska, Warszawa 2016.
Seppelt F.K., Löffler K., Dzieje papieży. Od początków Kościoła do czasów dzisiejszych, Poznań 1936 (reprint – Wydawnictwo Gutenberg Print), Warszawa 1995.
Sierpowski S., Faszyzm we Włoszech 1919–1926, Wrocław–Warszawa– –Kraków–Gdańsk 1973.
Umiński J., Historia Kościoła, vol. 2, Opole 1960.
Villefranche J.M., Pius IX, Warszawa 2002. Włodarski S., Zarys dziejów papiestwa, Warszawa 1961.
Zieliński Z., Papiestwo i papieże dwóch ostatnich wieków, Warszawa 1999.
Żywczyński M., Kościół i rewolucja francuska, Warszawa 1951. Żywczyński M., Włochy nowożytne 1796–1945, Warszawa 1971.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 834
Liczba cytowań: 0
