Kontrola konstytucyjności prawa w państwach UE w świetle ewolucji sądownictwa konstytucyjnego w Europie
DOI:
https://doi.org/10.12775/SIT.2018.32Słowa kluczowe
sądy konstytucyjne, kontrola konstytucyjności prawa, integracja europejska, prawo Unii EuropejskiejAbstrakt
Artykuł przedstawia podstawowe zmiany, którym uległa kontrola konstytucyjności prawa w państwach europejskich. Wskazano, że w ramach tzw. kelsenowskiego modelu sądownictwa konstytucyjnego w wielu państwach, w tym w Austrii, dokonywano licznych modyfikacji dotyczących zakresu kompetencji sądów konstytucyjnych, rodzajów oraz skutków prawnych ich orzeczeń. Oprócz orzekania w sprawach kontroli konstytucyjności sądy konstytucyjne uzyskały szereg innych funkcji, takich jak kontrola konstytucyjności celów i działalności partii politycznych, rozstrzyganie sporów konstytucyjnych, orzekanie w sprawach odpowiedzialności konstytucyjnej polityków czy też rozstrzyganie o ważności wyborów. Ze względu na rosnące znaczenie skargi konstytucyjnej sądy konstytucyjne stały się swego rodzaju krajowymi trybunałami ochrony praw człowieka. W praktyce orzeczniczej rozwinięte zostały kwestie związane ze skutkami czasowymi orzeczeń, w tym skutkami tzw. odroczenia utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnego przepisu. We Francji – ostatnim bastionie kontynentalnej Europy negującym następczą kontrolę konstytucyjności – w 2008 r. zdecydowano się na wprowadzenie rewolucyjnej zmiany: instytucji pytań prejudycjalnych do Rady Konstytucyjnej.
Bibliografia
Banaszak B., Bernadczyk M., Aktywizm sędziowski we współczesnym państwie demokratycznym, Warszawa 2012.
Bernard V., Stéfanini M. F.-R., Reforma kontroli konstytucyjności prawa (refleksje na temat projektów artykułów 61–1 i 62 Konstytucji przedstawionych
przez Komitet Balladura), „Przegląd Sejmowy” 2008, nr 6.
Besselink L., Constitutional Adjudication in the Era of Globalisation: The Netherland in Comparative Perspective, “European Public Law” 2012, Vol. 8.
Bobek M., The Impact of the European mandate of ordinary Courts on the Position of Constitutional Courts, w: Constitutional Conversations in Europe, eds. M. de Visser, C. van de Heyning, Cambridge 2012.
Bosek L., Zaniechanie prawodawcze jako przedmiot kontroli sądowej (analiza porównawcza), ZOiS BTK, materiał powielony, Warszawa 2003.
Cappelletti M., The Judicial Process in Comparative Perspective, Oxford 1989.
Cappelletti M., Richterspach T., Die gerichtliche Kontrolle der Verfassungsmässigkeit der Gesetze im rechtvergleichender Betrachtug, JöR 1971, t. 20.
Chmielarz A., Rada konstytucyjna po zmianach konstytucyjnych z lipca 2008 r., „Przegląd Sejmowy” 2010, nr 1.
Claes M., The National Court’s Mandate in the European Constitution, Oxford–Portland 2006.
Comella V.F., The Consequences of Centralizing Constitutional Review in a Special Court – Some thoughts on Judicial Activist, “Texas Law Journal”
, Vol. 82.
Commela V.F., The European Model of Constitutional Review of legislation – Towards Decentralization?, “International Journal of Constitutional Law” 2004, Vol. 2.
Cortes A., Violante T., Concrete Control of Constitutionality in Portugal: A Means Towards Effective Protection of Fundamental Rights, „Pennsylvania State International Law Review” 2011, Vol. 29.
Czarny P., Federalny Trybunał Konstytucyjny i ewolucja jego polityczno-prawnego znaczenia w Niemczech i w Europie (1951–2009), „Przegląd Sejmowy” 2009, nr 6.
Czeszejko-Sochacki Z., Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, pojęcie, klasyfikacja i skutki prawne, „Państwo i Prawo” 2000, nr 12.
Czeszejko-Sochacki Z., Sąd Konstytucyjny w systemie ustrojowym Austrii, w: Sądy konstytucyjne w Europie, red. J. Trzciński, t. I, Warszawa 1996.
Fabbrini F., Il nuovo modello di giustizia constitutzionale francese, „Quaderni Constituzionale” 2008, nr 4.
Fabbrini F., Kelsen in Paris: France’s Constitutional Reform and the Introduction of a A Posteriori Constitutional Review of Legislation, “German Law Journal” 2008, Vol. 9, Issue 10.
Florczak-Wątor M., Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i ich skutki prawne, Poznań 2006.
Florczak-Wątor M, Skutki prawne odroczenia przez Trybunał Konstytucyjny terminu utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego, „Przegląd Sejmowy”
, nr 2.
Garlicki L., Nowe zjawiska kontroli konstytucyjności ustaw (przyczynek do dyskusji nad legitymacją sądownictwa konstytucyjnego), „Przegląd Sejmowy” 2009, nr 4.
Garlicki L., Sądownictwo konstytucyjne w Europie Zachodniej, Warszawa 1987.
Gentili G., A Comparison of European Systems of Direct Access to Constitutional Judges: Exploring Adentages for the Italia Constitutional Court, “Italia Journal of Public Law” 2012, Vol. 4, issue 1.
Gerhardt M., Problems of legislative Omission in the Federal Constitutional Court’s Case-Law. Report by the Federal Constitutional court for the XIV Congress of the European Constitutional Courts 2008, http://www.
confeuconstco.org/reports/repxiv/report_Germany_en.pdf. (dostęp: 18.03.2019 r.).
Gerontas A., Die Appeletnscheidungen, Sondervotumappelle und die bloßen Unvereinbarkeitsfeststellung als Ausdruck der funktionellen Grenzen der Verfassungsgerichtsbarkeit, Deutsches Verwaltungsblatt 1982.
Goldsworthy J., The Sovereignty of Parliament. History and Philosophy, Oxford 1999.
Gonera K., Łętowska E., Art. 190 Konstytucji i jego konsekwencje w praktyce sądowej, „Państwo i Prawo” 2003, nr 9.
Gonera K., Łętowska E., Odroczenie utraty mocy obowiązującej normy i wznowienie postępowania po wyroku Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2008, nr 6.
Grzybowski M., Zaniechanie prawodawcze w praktyce polskiego Trybunału Konstytucyjnego, https://wwww.confconconsteu.org/reparts/rep.xiv/
report_Poland_po.pdf. (dostęp: 21.03.2019 r.).
Haack V., Normenkontrolle und verfassungskonforme Gesetzauslegung des Richters, Bonn 1963.
Hautamäki V.-P., Reasons for Saying: No Thanks! Analizying the Disccusion about the Neccessity of Constitutional Court in Sweden and Finland, http://www.ejd.org/101/abs101-1.html. (dostęp: 20.03.2019 r.).
Heun W., Drei Wurzeln der deutschen Verfassungsgerichtsbarkeit, w: Rezeption und Paradigmenwechseln im öffentlichen Recht, red. W. Heun, Cj. Starck, Tsung-jen Tai, Baden Baden 2009.
Heußner H., Folgen der Verfassungswidrigkeit eines Gesetzes ohne Nichtigerklärung, “Neue Juristische Wochenschrift” 1982.
Jaśkowska M., Skutki orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego dla procesu
stosowania prawa, w: Instytucje współczesnego prawa administracyjnego Księga Jubileuszowa Profesora Józefa Filipka, red. I. Skrzydło-Niżyk, Kraków 2001.
Józefowicz A., Orzeczenia interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 1999, nr 11.
Kriele M., Recht und Polityk in der Verfassungsrechtsprechung. Zum problem
des judicial self-restraint, “Neue Juristische Wochenschrift” 1976, nr 18.
L’ommissione legislativa nella giurisprudenza constituzionale. Relazione italiana, http://www.confeuconstco.org/reports/rep-xiv/Legislative_Omission_Constitutional_Jurisprudence_it.pdf. (dostęp: 20.03.2019 r.).
Ludwikowska A.M., Sądownictwo konstytucyjne w Europie Środkowo-Wschodniej w okresie przekształceń demokratycznych. Studium porównawcze, Toruń 1997.
Mauer H., Zur Verfassungswidrigererklärung von Gesetzen, w: Im Dienst an Recht und Staat.: Festschrift für Werner Weber zum 70. Geburtstag, dargebracht
von Freunden, Schülern und Kollegen, red. H. Schneider, V. Götz, Berlin 1974.
Pestalozza Ch., „Noch verfassungsmässige” und „bloss verfassungswidrige” Rechtslagen, Bundesverfassungsgericht und Grundgesetz: Festgabe aus Anlass d. 25jähr. Bestehens d. Bundesverfassungsgerichts. 1. Band: Verfassungsgerichtsbarkeit, red. Ch. Starck, Tübingen, 1976.
Pietrzykowski K., O tak zwanych „interpretacyjnych” wyrokach Trybunału Konstytucyjnego”, „Przegląd Sądowy” 2004, nr 3.
Problems of legislative omissions in the constitutional jurisprudence tob the Questionnaire for the XIVthe Congress of the Conference of the European
Constitutional Courts drawn up by the Constitutional Court of the Republic of Lituania, http://www.confeuconstco.org/reports/rep-xiv/
report_Lithuania_en.pdf. (dostęp: 30.03 2019 r.).
Questionnaire for the XVIth Congress of the Conference of European Constitutional Courts, National Repourt, Constitutional Court of the Czech Republic, http://www.confeuconstco.org/reports/rep-xiv/report_Czech_en.pdf. (dostęp: 22.03.2019 r.).
Requejo J.L., The problems of legislative ommission in constitutional jurisprudence. Paper from the Consitutional Court of Spain, http://www. confeuconstco.org/reports/rep-xiv/report_Spain_en.pdf. (dostęp: 12.02.2019 r.).
Rousseau D., Sądownictwo konstytucyjne w Europie, Warszawa 1999.
Sadurski W., Prawo przed sądem. Studium sądownictwa konstytucyjnego w postkomunistycznych państwach Europy Środkowej i Wschodniej,Warszawa 2008.
Safjan M., Interpretacja a kontrola konstytucyjności, „Rzeczypospolita”z 29 XII 2003.
Safjan M., Nieporozumienia wokół wyroków interpretacyjnych, „Rzeczypospolita”z 9 XII 2002.
Sagan S., Serzhanova V., Kontrola konstytucyjności prawa w państwach nordyckich, w: Prawo w służbie państwu i społeczeństwu. Prace dedykowane
Profesorowi Kazimierzowi Działosze z okazji osiemdziesiątych urodzin, red. B. Banaszak, M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska, Wrocław 2012.
Saphiro M., Courts – Comparative and Political Analysis, Chicago–Londyn 1981.
Schulte M., Appellentscheidungen des Bundesverfassungsgericht, DVBl 1988.
Schwart H., The Struggle for Constitutional Justice in Post-Communist Europe, Chicago 2000.
Schwartz H., Eastern Europe’s Constitutional Courts, “Journal of Democracy” 1998, Vol. 9, No. 4.
Schyff G. van, Constitutional Review by Judiciary in the Netherlands: A Bridge Too Far?, http://www.germanlawjournal.com/pdfs/Vol11-No2/
PDF_Vol_11_No_02_275-290_Developments_Gerhard_van_der_Schyff.pdf. (dostęp: 21.03.2019 r.).
Scupin H.U., Iudex preceptor legis actoris? Gesetzgebungskontrole als Rechts- und Sachkontrolle, nich politische Verfasssungskontrolle, w: Demokratie
in Anfechtung in Bewährung. Festschrift für Johannes Broermann, Bermin 1982.
Spiliotopoulos E., Judicial Review of legislative Acts in Greece, „Temple Law Quarterly” 1983, Vol. 56.
Starck Ch., Weber A., Verfassungsgerichtsbarkeit im Europa, Teil I: Berichte, Baden Baden 1986.
Sweet Stone A., The Politics of Constitutional Review in France and Europe, „International Constitutional Law Journal” 2007, Vol. 5.
Trzciński J., Orzeczenia interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2002, nr 1.
Tuleja P., Zaniechanie ustawodawcze, w: Ustroje doktryny, instytucje polityczne. Księga jubileuszowa profesora zw. dra hab. Mariana Grzybowskiego,
red. J. Czajkowski et al., Kraków 2007.
Wojtyczek K., Sukces, który zadziwia: metamorfoza francuskiej Rady Konstytucyjnej, w: Prawa człowieka. Społeczeństwo obywatelskie. Państwo
demokratyczne. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Pawłowi Sarneckiemu, red. P. Tuleja, M. Florczak-Wątor, S. Kubas, Warszawa 2010.
Wronkowska S., O wadliwych aktach normatywnych w ujęciu wiedeńskiej teorii prawa, w: Studia z filozofii prawa, red. J. Stelmach, Kraków 2001.
Zagrebelsky G., La giustizia constituzionale, Bologna 1977.
Zeidler W., Die Verfassungsrechtsprechung in Rahmen der staatlichen Funktionen, „Europäische Grundrechten Zeitschrift” 1988, z. 2.
Ziółkowski M., Anonimowa konstytucja. Dyskretna europeizacja (uwagi na tle procedury zmian Konstytucji Królestwa Niderlandów), w: Europeizacja konstytucji państw Unii Europejskiej, red. K. Kubuj, J. Wawrzyniak, Warszawa 2011.
Zwierzchowski E., Zakres działania europejskich trybunałów konstytucyjnych, „Studia Iuridica Silesiana” 1981, t. 9.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1320
Liczba cytowań: 0
