Ochrona zabytkowego dziedzictwa kulturowego przed zagrożeniami wynikającymi z działalności terrorystycznej (część I)
DOI:
https://doi.org/10.12775/SIT.2017.004Słowa kluczowe
ochrona zabytków, dziedzictwo kulturowe, terroryzm, konfrontacja z terroryzmem, bezpieczeństwo i porządek publicznyAbstrakt
W przekazie medialnym oraz w dyskusjach o terroryzmie toczących się w wielu krajach (w tym w Polsce), w głównym nurcie rozważań o aktywności zorganizowanych ugrupowań terrorystycznych czy tzw. samotnych wilków zagrożenia dla dziedzictwa kulturowego, w tym dla ważnych zabytków, choć obecne, to wciąż nie są, jak się wydaje, należycie wyeksponowane. A przecież przypadki celowego i cynicznego unicestwiania zabytkowych dóbr dziedzictwa kultury o wyjątkowej wartości – czy to w warunkach konfiktów zbrojnych, czy to wskutek aktów terrorystycznych – zdarzały się w przeszłości, mają miejsce obecnie i niestety będą się powtarzać. O ile w sytuacji konNiktów zbrojnych w ujęciu prawa międzynarodowego publicznego istnieje wszak nadzieja, że będą one rozgrywać się w cywilizowany sposób, ze świadomością towarzyszącą stronom konfiktu, iż obowiązują i funkcjonują różne regulacje międzynarodowoprawne, które należy respektować, o tyle w przypadku działalności terrorystycznej – fanatycznej, nieobliczalnej i nieprzewidywalnej – nadzieja taka jest płonna. Wypada przyjrzeć się rozwiązaniom służącym ochronie dóbr kultury i przeciwdziałaniu terroryzmowi, aby zorientować się, jaka jest jakość i efektywność mechanizmów stworzonych po to, by chronić zabytkowe dziedzictwo kulturowe w kontekście wyzwania, które stanowi współczesny terroryzm. Opracowanie podzielone zostało na dwie części. W pierwszej z nich podjęto próbę charakterystyki współczesnej konfrontacji państw z terroryzmem w kontekście zagrożeń generowanych przez to zjawisko dla zabytkowych dóbr kultury, w tym zaprezentowano instrumenty prawa międzynarodowego publicznego i prawa europejskiego, które mogłyby być w tej konfrontacji wykorzystane. W drugiej części opracowania zawarte zaś zostaną rozważania odnoszące się do podłoża motywacyjnego aktów terrorystycznych skierowanych przeciwko dziedzictwu kulturowemu, potencjalnych zagrożeń terrorystycznych dla zabytkowych dóbr kultury oraz ich skutków, a także dotyczące skuteczności rozwiązań prawnych mających na celu ochronę dziedzictwa kulturowego i działań faktycznych, realizowanych przez służby państwowe odpowiedzialne za zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego, jak również przez inne podmioty, na których spoczywają obowiązek dbałości o dziedzictwo kulturowe (w tym zabytkowe) oraz odpowiedzialność za zachowanie tego dziedzictwa dla przyszłych pokoleń.
Bibliografia
Białocerkiewicz J., Prawo międzynarodowe publiczne. Zarys wykładu, Olsztyn 2005.
Bielawski B., Zabytki niematerialne – dobra kultury zasługujące na ochronę, „Ochrona Zabytków” 1988, t. 41, nr 2 (161).
Drzazga R., Konwencje antyterrorystyczne ONZ -charakterystyka oraz zakres zobowiązań nałożonych na państwa – strony, w: Terroryzm. Materia ustawowa?, red. Indecki, P. Potejko, Warszawa 2009.
Francuzi boją się ataków terrorystycznych. Zbudują szklany mur wokół Wieży EiLa, „Do Rzeczy”, 9 lutego 2017, https://dorzeczy.pl/swiat/21502/Wieza-Eia-za-szklanym-murem-To-z-obawy-przed-atakiemterrorystow.html (dostęp: 14.02.2017 r.).
Galicki Z., Międzynarodowa przestępczość zorganizowana – prawnomiędzynarodowe instrumenty zwalczania i zapobiegania, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2015, nr 12(7).
Gornik V.B., Can UNESCO do More to Counter Terrorists’ Destruction of World Heritage?, “Present Pasts” 2015, vol. 6.
Holtorf C., Can less be more? Heritage in the age of terrorism, “Public Archaeology” 2006, vol. 5.
Hołyst B., Terroryzm, t. 2, Warszawa 2009.
International Register of Cultural Property under Special Protection (23 July 2015), http://www.unesco.org/hleadmin/MULTIMEDIA/HQ/CLT/pdf/Register2015EN_05.pdf (dostęp: 14.03.2017 r.).
Jaruszewski W., Terroryzm w dobie współczesnych konfliktów, „Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszalińskiej” 2013, nr 17.
Kaati L., Svenson P., Analysis of Competing Hypothesis for Investigating Lone Wolf Terrorists, w: 2011 European Intelligence and Security Informatics Conference, 12–14 September 2011, Athens, Greece, eds. N. Memon, D. Zeng, Los Alamitos–Washington–Tokyo 2001.
Kołodziejczak M., Analiza pojęcia wojny, agresji i napaści zbrojnej oraz przykłady ich użycia w aktach prawnych obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej, „Obronność –Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej” 2015, nr 2(14).
Krztoń W., Wojna i konflikt zbrojny – przemiany „Obronność – Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej” 2013, nr 1(5).
Münkler H., Wojny naszych czasów, przeł. K. Matuszek, Kraków 2004.
Najda T., Sikora-Gaca M., Działania społeczności międzynarodowej na rzecz likwidacji zjawiska terroryzmu w XX i XXI wieku. Wybrane aspekty działalności ONZ i Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeństwa, „Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość” 2013, t. 10.
Ostant W., Unia Europejska wobec zagrożenia terroryzmem – od Maastricht do Lizbony, Poznań 2016.
Pitcavage M., Cerberus Unleashed: The Three Faces of the Lone Wolf Terrorist, “American Behavioral Scientist” 2015, vol. 59.
Pływaczewski E.W., Zwalczanie przestępczości zorganizowanej z perspektywy międzynarodowej, w: Przestępczość zorganizowana, red. E.W. Pływaczewski, Warszawa 2011.
Purchla J., Leśniak T. (red.), Dokument końcowy i propozycje delegacji państw uczestniczących w Sympozjum KBWE poświęconym dziedzictwu kulturowemu, Kraków, 27 maja–7 czerwca 1991 r., Kraków 2006.
Shaw M. N., Prawo międzynarodowe, przeł. J. J. Gojło, A. Kułach, A. Misztal, P. Nowak, Warszawa 2006.
Simon J. D., Lone Wolf Terrorism. Understanding the Growing Threat, New York 2016.
Wejkszner A., Wojny XXI wieku. Istota współczesnych konLiktów asymetrycznych, w: Zagrożenia asymetryczne współczesnego świata, red. S. Wojciechowski, R. Fiedler, Poznań 2009.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 426
Liczba cytowań: 0