Denuncjatorzy w narodowosocjalistycznym „podwójnym państwie”
DOI:
https://doi.org/10.12775/SIT.2023.007Słowa kluczowe
III Rzesza, Doppelstaat, denuncjacja, denazyfikacja, VolksgerichtAbstrakt
Po przejęciu władzy przez narodowych socjalistów w Niemczech, rozpowszechniło się we wszystkich warstwach społeczeństwa, donosicielstwo do nowej władzy, mające dowodzić lojalności wobec niej i powodujące usunięcie wszystkich niesubordynowanych jednostek, nie zasługujących na udział w narodowej wspólnocie, ze względu na niewystraczający entuzjazm dla narodowego odrodzenia. Denuncjacja skutkowała różnorakimi konsekwencjami, od usunięcia z pracy urzędniczej, poprzez więzienie, obóz koncentracyjny, aż do uśmiercenia. Po upadku III Rezszy, na podstawie prawa wprowadzonego przez Aliantów, pociągano do odpowiedzialności denuncjatorów, za pomocnictwo do zabójstwa oraz, w jednym przypadku, sprawstwo zabójstwa, w przypadkach, w których denuncjacja doprowadziła do skazania na karę śmierci. Jednak od lat 1947/1948, opierając się na poglądach doktryny prawa karnego, dążono, posługując się różną argumentacją, dążono do uwolnienia od odpowiedzialności karnej denuncjatorów, co zostało zakończone pełnym sukcesem. Republika Federalna Niemiec, poprzez swoje sądy, w pełni poprała praktykę sądownictwa okresu III Rzeszy, przyjmując, w istocie, taką samą optykę, zarówno, jeśli chodzi o skazania zadenuncjowanych, jak i ocenę postepowania denuncjatorów.
Bibliografia
Fraenkel E., Der Doppelstaat, z posłowiem H. Dreiera, Hamburg 2019.
Friedrich J., Freispruch für die Nazi-Justiz. Die Urteile gegen NS-Richter seit 1948 eine Dokumentation, Berlin 1998.
Gruchmann L., Justiz im Dritten Reich 1933–1940. Anpassung und Unterwerfung in der Ära Gürtner, München 1988.
Hasse N., Denunziantentum, w: Enzyklopädie des Nationalsozialismus, red. W. Benz, H. Graml, H. Weiβ, München 1998.
Kulesza W., Crime of bending the law (Rechtsbeugung) by German special courts in occupied Poland. A contribution to research, w: State’s Responsibility for International Crimes. Reflections upon the Rosenburg Exhibition, red. M. Bainczyk, A. Kubiak-Cyrul, Stuttgart 2021.
Kulesza W., Crimen laesae iustitiae. Odpowiedzialność karna sędziów i prokuratorów za zbrodnie sądowe według prawa norymberskiego, niemieckiego, austriackiego i polskiego, Łódź 2013.
Kulesza W., Denazification in the BRD/DDR. An Outline of the Legal Aspects, w: Post-totalitarian societes in transformation. From systemic change into European integration, red. E.M. Mach, G. Pożarlik, J. Sondel-Cedarmas, Berlin 2022.
Kulesza W., Lex iniusta non est lex, w: Wyzwania współczesnej polityki prawa. Pani Profesor Małgorzacie Król uczniowie i przyjaciele, red. S. Wojtczak, J. Wyporska-Frankiewicz, Warszawa 2022.
Kulesza W., Odpowiedzialność karna za zbrodnie sądowe prokuratorów III Rzeszy w Niemczech Zachodnich i Wschodnich, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2021, nr 1 (t. 73).
Kulesza W., Odpowiedzialność karna za zbrodnie sądowe sędziów III Rzeszy w Niemczech Zachodnich i Wschodnich, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2021, nr 2 (t. 73).
Kulesza W., „Polskie obchody” urodzin Hitlera w świetle prawa karnego III Rzeszy, Republiki Federalnej Niemiec i Polski, „Państwo i Prawo” 2018, nr 7.
Kulesza W., Przestępcze naginanie prawa przez niemieckie sądy specjalne w okupowanej Polsce. Przyczynek do badań, w: Odpowiedzialność państwa za zbrodnie międzynarodowe. Refleksje wokół wystawy „Rosenburg”, red. M. Bainczyk, A. Kubiak-Cyrul, Poznań 2021.
Kulesza W., Sędziowie sądów specjalnych III Rzeszy i ich „zdrowe poczucie narodowe”, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, nr 4069. „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2021, nr 4(43).
Kulesza W., Kulesza J., „Bezprawna siła przed bezsilnym prawem”. Sędziowie w narodowosocjalistycznym „podwójnym państwie”, w: O wolność i prawo. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Rzeplińskiemu, red. B. Błońska, Ł. Chojniak, B. Gruszczyńska, A. Kosyło, K. Witkowska-Rozpara, D. Woźniakowska-Fajst, Warszawa 2022.
Kulesza W., Kulesza J., Zbrodnia sądowa na księdzu Gebhardzie Heyderze i odpowiedzialność karna jej sprawców, „Czasopismo Prawno-Historyczne” (w druku).
Laage C., Gesetzliches Unrecht: Die Bedeutung des Begriffs für die Aufarbeitung von NS-Verbrechen. Die Rezeption der Radbruchschen Formel in Rechtsprechung und Rechtslehre nach 1945, Frankfurt am Main 2014.
Lityński A., Crimen laesae iustitiae w Rosji między wojnami. Studium przypadku, w: Pro dignitate legis et maiestate iustitiae. Księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin profesora Witolda Kuleszy, red. A. Liszewska, J. Kulesza, Łódź 2020.
Müller I., Furchtbare Juristen. Die unbewältigte Vergangenheit unserer Justiz, München 1989.
Radbruch G., Gesetzliches Unrecht und übergesetzliches Recht, „Süddeutsche Juristen Zeitung” 1946, Nr. 5.
Rosenburg. Federalne Ministerstwo Sprawiedliwości Niemiec w cieniu narodowosocjalistycznej przeszłości. Publikacja towarzysząca wystawie, Berlin 2020.
Rüter C.F., Mildt D.W. de, Die Westdeutschen Strafverfahren wegen nationalsozialistischer Tötungsverbrechen 1945–1997, München 1998.
Sakowicz A., Propagowanie symboli ideologii nazistowskiej oraz komunistycznej (uwagi na podstawie orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka), w: Pro dignitate legis et maiestate iustitiae. Księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin profesora Witolda Kuleszy, red. A. Liszewska, J. Kulesza, Łódź 2020.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Jan Kulesza
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 241
Liczba cytowań: 0