Wybrane instytucje prawa rzymskiego i kanonicznego we współczesnym prawie pozytywnym Republiki Słowacji

Abstrakt

Istotą Senatus Consultum Vellaeanum (dalej: SCV) był zakaz udzielenia przez kobietę poręczenia za długi osoby trzeciej. Można tu zaobserwować kunszt jurystów rzymskich w rozwiązywaniu różnorodnych spraw, jak i dostrzec w poszczególnych fragmentach SCV różne okoliczności, w których istniała potrzeba ochrony kobiet. Kanoniczna zasada słuszności (aequitas) jest ideą uwzględniającą wyższą zasadę sprawiedliwości lub umiarkowanie w stosowaniu prawa. Na podstawie analizy poszczególnych przypadków można stwierdzić, że celem SCV była ochrona kobiet, które działały jako strona słabsza, co wynika z ogólniejszego przeświadczenia, że w większości przypadków kobiety są bardziej skłonne do udzielenia pomocy, działają z nadmierną wiarą w zdolność innych osób do dotrzymywania obietnic, nie są w stanie oprzeć się natarczywości swoich mężów i przyjaciół, a także są podatne na wpływ pozbawionych skrupułów lub wypowiadanych w dobrych intencjach, aczkolwiek nierozsądnych, rad. Pod wpływem emocji i poważnych problemów życiowych kobiety wykazują się naiwnością, zbytnim optymizmem i zaniedbywaniem własnych interesów. Ogólny cel ochrony – osoba niestabilna emocjonalnie, ufna, zaniedbująca własne interesy, będąca podmiotem stosunku umownego, w którym jej uprawnienia są rażąco niewspółmierne do praw wynikających z tego stosunku, można dostrzec również w instytucji lichwy, stanowiącej część współczesnego prawa słowackiego. Ochrona prawna przed lichwą jest także wyrazem wymogu zachowania sprawiedliwości i dobrych obyczajów w stosunkach prawnych. Opierając się na tych wnioskach, należy stwierdzić, że istota i cel SCV oraz kanonicznej idei słuszności znalazły swój wyraz w porządku prawnym Republiki.