Image enhancing drugs w sporcie – analiza zjawiska i karnoprawnych środków jego zwalczania
DOI:
https://doi.org/10.12775/SIT.2021.027Słowa kluczowe
sport, doping, sterydy, hormony, zdrowie publiczne, przestępstwoAbstrakt
Zjawisko dopingu w sporcie amatorskim oraz uprawianym rekreacyjnie jest marginalizowane. Jego zasięg jest jednak większy aniżeli w sporcie profesjonalnym. Wynika to z ciągłego wzrostu liczby przypadków stosowania sterydów, hormonów oraz innych substancji zabronionych, najczęściej przez osoby uczęszczające na siłownię i do klubów fitness. Cel ich używania nie wiąże się przy tym z chęcią osiągnięcia określonego wyniku sportowego. Dotyczy bowiem przede wszystkim poprawy wyglądu zewnętrznego. Procederowi temu towarzyszy zainteresowanie zorganizowanej przestępczości w zakresie produkcji i dystrybucji takich środków. Taki jego charakter wymusza potrzebę zdecydowanej reakcji karnej oraz zaangażowania odpowiednio przeszkolonych służb i agend państwowych.
Bibliografia
Bojsen-Moller J., Christiansen A.V., Use of performance- and image-enhancing substances among recreational athletes: A quantitative analysis of inquiries submitted to the Danish anti-doping authorities, „Scandinavian Journal of Medicine and Science in Sports” 2009, No. 9, https://doi.org/10.1111/j.1600-0838.2009.01023.
Cadwallader A.B., de la Torre X., Tieri A., Botrè F., The abuse of diuretics as performance-enhancing drugs and masking agents in sport doping: pharmacology, toxicology and analysis, „British Journal of Pharmacology” 2010, No. 1, https://doi.org/10.1111/j.1476-5381.2010.00789.
Duntas L.H., Popovic V., Hormones as doping in sports, „Endocrine” 2012, No. 2, https://doi.org/10.1007/s12020-012-9794-9.
Haas U., Background to the World Anti-Doping Code 2015, w: Doping in sport and the law, eds. U. Haas, D. Healey, Oxford 2016.
Hauw D., Bilard J., Understanding Appearance-Enhancing Drug Use in Sport Using an Enactive Approach to Body Image, „Frontiers in Psychology” 2017, No. 8, https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.02088.
Heshka J., The criminality of doping in sport, „International Sports Law Review” 2009, No. 1–2.
Hildebrandt T.B., Varangis E., La J.K., Appearance and Performance Enhancing Drug Use, w: The Oxford Handbook of Sport and Performance Psychology, ed. S.M. Murphy, Oxford 2012, https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199731763.001.0001.
Hughes D., Organised crime and drugs in sport: did they teach us about that in medical school?, „British Journal of Sports Medicine” 2013, No. 11, https://doi.org/10.1136/bjsports-2013-092570.
Image and Performance Enhancing Drugs. UKAD status report on IPEDs in the UK, London 2019, https://www.ukad.org.uk/sites/default/files/2020-01/UKAD%20IPED%20Report%20FINAL.pdf.
Iwański M., Przestępstwo dopingu (art. 50 ustawy o sporcie), „Państwo i Prawo” 2011, nr 7–8.
Karazsia B.T., Crowther J.H., Galioto R., Undergraduate men’s use of performance- and appearance-enhancing substances: An examination of the gateway hypothesis, „Psychology of Men & Masculinity” 2012, No. 2, https://doi.org/10.1037/a0027810.
Kremenik M., Onodera S., Nagao M., Yuzuki O., Yonetani S., A historical timeline of doping in the Olympics (Part I 1896–1968), „Kawasaki Journal of Medical Welfare” 2006, No. 1.
Leciak M., Przestępstwa związane z dopingiem w sporcie – uwagi przy wsparciu analizy prawnoporównawczej, w: Prawo sportowe, red. D. Wetoszka, Warszawa 2018.
Lowther J., Effectiveness, proportionality and deterrence. Does criminalizing doping deliver?, w: Routledge Handbook of Drugs and Sport, eds. V. Moller, I. Waddington, J. Hoberman, Abingdon 2015, https://doi.org/10.4324/9780203795347-28.
Lusetti M., Licata M., Siligardi E., Bonsignore A., Palmiere C., Appearance/Image- and Performance-Enhancing Drug Users. A Forensic Approach, „The American Journal of Forensic Medicine and Pathology” 2018, No. 4, https://doi.org/10.1097/paf.0000000000000424.
Łuczak M., Doping in Sport: The Case of Fencing, „Central European Journal of Sport Sciences and Medicine” 2016, No. 1, https://doi.org/10.18276/cej.2016.1-14.
Martínez-Sanz J.M., Sospedra I., Mañas Ortiz 3 Ch., Baladía E., Gil-Izquierdo A., Ortiz-Moncada R., Intended or Unintended Doping? A Review of the Presence of Doping Substances in Dietary Supplements Used in Sports, „Nutrients” 2017, No. 9, https://doi.org/10.3390/nu9101093.
Mazzeo F., Ascione A., Anabolic androgenic steroids and doping in sport, „Medicina Sportiva. Journal of the Romanian Sports Medicine Society” 2013, No. 1.
Mędras M., Jóźków P., Zastosowanie testosteronu i steroidów androgenno-anabolicznych w sporcie, „Polish Journal of Endocrinology” 2009, nr 3.
Michalska-Warias A., Przestępczość zorganizowana a sport w świetle badań kryminologicznych, w: Sport a przestępczość zorganizowana, red. M. Leciak, Warszawa 2018.
Mooney R., Simonato P., Ruparelia R., Roman-Urrestarazu A., Martinotti G., Corazza O., The use of supplements and performance and image enhancing drugs in fitness settings: A exploratory cross-sectional investigation in the United Kingdom, „Human Psychopharmacology: Clinical and Experimental” 2017, No. 3, https://doi.org/10.1002/hup.2619.
Müller R.K., History of doping and doping control, w: Doping in Sports, eds. D. Thieme, P. Hemmersbach, Berlin 2010, https://doi.org/10.1007/978-3-540-79088-4_1.
Organised crime and drugs in sport. New Generation Performance and Image Enhancing Drugs and Organised Criminal Involvement in their use in Professional Sport, Canberra 2013, https://www.ssaa.org.au/wp-content/uploads/2020/09/2013-02_acc-organised-crime-and-drugs-in-sport.pdf.
Paoli L., Donati A., The Sports Doping Market. Understanding Supply and Demand, and the Challenges of Their Control, New York 2014, https://doi.org/10.1007/s12117-014-9238-4.
Paoli L., Donati A., The supply of doping products and the potential of criminal law enforcement in anti-doping: an examination of Italy’s experience, Leuven 2013.
Pharmaceutical Crime and Organized Criminal Groups. An analysis of the involvement of organized criminal groups in pharmaceutical crime since 2008 – Report, Interpol 17.02.2014.
Piechota R., w: Prawo sportowe, red. M. Leciak, Warszawa 2018.
Piechota R., Reguły antydopingowe w prawie międzynarodowym, „Studia Iuridica Toruniensia” 2010, nr 6.
Piechota R., Zwalczanie nielegalnego handlu substancjami dopingującymi w prawie międzynarodowym i polityce organizacji międzynarodowych, w: Sport a przestępczość zorganizowana, red. M. Leciak, Warszawa 2018.
Przybylski Z., Medyczne aspekty dopingu w sporcie, w: Prawne problemy dopingu w sporcie, red. A.J. Szwarc, Poznań 1992.
Sas-Nowosielski K., Doping nie tylko w sporcie. Przyczyny. Skutki. Przeciwdziałanie, Katowice 2002.
Sumner C., The spirit of sport: the case for criminalization of doping in the UK, „International Sports Law Journal” 2017, No. 3–4, https://doi.org/10.1007/s40318-016-0103-2.
Wach A., Harmonizacja światowego prawa antydopingowego z polskiej perspektywy, „Państwo i Prawo” 2007, nr 8.
Wach A., Światowy Kodeks Antydopingowy – aspekty prawne, „Sport Wyczynowy” 2003, nr 7–8.
Wilk L., w: Komentarz do niektórych przepisów – Prawo farmaceutyczne, w: Pozakodeksowe przestępstwa przeciwko zdrowiu. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2017.
Zwierzyńska-Chlebowska A., Analiza wybranych przypadków dopingu w sporcie – przestępczość zorganizowana?, w: Sport a przestępczość zorganizowana, red. M. Leciak, Warszawa 2018.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Michał Leciak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 757
Liczba cytowań: 0
