Zamach stanu na Litwie w 1926 r. i jego konstytucyjnoprawne następstwa. Petryfikacja systemu – konstytucja z 1938 r.
DOI:
https://doi.org/10.12775/SIT.2018.029Słowa kluczowe
Litwa, konstytucja, 1938, Smetona, system, rządówAbstrakt
Artykuł niniejszy jest ostatnim z trzech, opublikowanych w „Studia Iuridica Toruniensia” i poświęconych zamachowi stanu dokonanemu w międzywojennej Litwie oraz jego konstytucyjnoprawnym następstwom. Autor przedstawia już ostatnią konstytucję Litwy w okresie międzywojennym, przyjętą w 1938 r. Stanowiła ona próbę legitymizacji autorytarnego systemu władzy, którego początek można datować na zamach stanu w 1926 r. Autor omawia system rządów wprowadzony przez konstytucję, także kompetencje najważniejszych organów państwowych. Zwraca uwagę na niezwykle silną pozycję ustrojową prezydenta, którym był faktyczny dyktator – Antanas Smetona. Zaprezentowane zostają także najważniejsze podobieństwa między konstytucją litewską a polską konstytucją kwietniową z 1935 r. Autor dokonuje również oceny najważniejszych rozwiązań wprowadzonych przez konstytucję litewską i praktyki politycznej.
Bibliografia
Buchowski K., Polacy w niepodległym państwie litewskim, Białystok 1999.
Domagała M., Problematyka systemu rządów w projekcie Konstytucji RP, w: Projekt Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w świetle badań nauki
prawa konstytucyjnego, red. K. Działocha, A. Pułło, Gdańsk 1998.
Domagała M. (red.), Konstytucyjne systemy rządów, Warszawa 1997.
Eidintas A., Antanas Smetona and his Lithuania. From the national liberation movement to an authoritarian regime (1893–1940), Leiden–Boston 2015.
Eidintas A., Žalys V., Senn A. E., Tuskenis E., Lithuania in European Politics. The Years of the First Republic. 1918–1940, New York 1998.
Flanz G., Constitutions of the countries of the world. Lithuania, New York 1992.
Gebethner S., „Modele systemów rządów a ich regulacja konstytucyjna”, powielony referat na XXXVI Sesję Katedr Prawa Konstytucyjnego, Jachranka 1994.
Gebethner S., Parlamentarne i prezydenckie systemy rządów (Porównawcza analiza politologiczna), „Państwo i Prawo” 1994, nr 7/8.
Kierończyk P., Antanas Smetona i jego czasy, „Disputatio. Reżimy” 2009, t. VIII.
Kierończyk P., Konstytucja kwietniowa i Konstytucja litewska z 1938 r. – próba porównania, w: Prawo konstytucyjne II Rzeczypospolitej. Nauka i instytucje, red. P. Sarnecki, Kraków 2006.
Kierończyk P., Litewskie konstytucje z okresu międzywojennego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2000, t. VII.
Kierończyk P., Problem odszkodowań w stosunkach litewsko-rosyjskich. Próba analizy potencjalnych argumentów strony rosyjskiej, „Zeszyty Naukowe Gdańskiej Wyższej Szkoły Administracji” 2006, nr 2.
Kierończyk P., W 80. rocznicę uchwalenia „konstytucji styczniowej”. Uwagi polemiczne, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2014, t. XXXI (Studia ustrojoznawcze. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Pułło).
Kierończyk P., Wprowadzenie do nauki prawa konstytucyjnego dla studentów administracji, Gdańsk 2006.
Kolarz B., Ustrój Litwy Środkowej w latach 1920–1922, Gdańsk 2004.
Komarnicki W., Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system, Kraków 2006 (reprint dzieła opublikowanego w Wilnie w 1937 r.).
Kossert A., Prusy Wschodnie. Historia i mit, Warszawa 2009.
Kręcisz W., Republika Litewska, w: Ustroje państw współczesnych, red. E. Gdulewicz, Lublin 2002.
Łossowski P., Kłajpeda kontra Memel. Problem Kłajpedy w latach 1918–1939–1945, Warszawa 2007.
Łossowski P., Kraje bałtyckie na drodze od demokracji parlamentarnej do dyktatury (1918–1934), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1972.
Łossowski P., Litwa a sprawy polskie 1939–1940, Warszawa 1985.
Łossowski P., Po tej i tamtej stronie Niemna. Stosunki polsko-litewskie 1883–1939, Warszawa 1985.
Łossowski P., Tragedia państw bałtyckich 1939–1941, Warszawa 1990.
Łossowski P., Zwrot w stosunkach polsko-litewskich jesienią 1938 r., „Mazowieckie Studia Humanistyczne” 1997, nr 1.
Makowski B., Litwini w Polsce 1920–1939, Warszawa 1986.
Mażewski L., Prezydencjalna odmiana systemu parlamentarnego w konstytucji kwietniowej, „Studia Prawnicze” 1984, nr 3–4.
Mitkiewicz L., Wspomnienia kowieńskie 1938–1939, Warszawa 1990.
Ochmański J., Historia Litwy, Wrocław–Warszawa–Kraków 1990.
Paszkiewicz B., Pod znakiem Omegi, Warszawa 2003.
Sozański J., Prawa mniejszości narodowych w niepodległej Litwie, Łotwie i Estonii (międzynarodowoprawny zarys porównawczy sytuacji w latach 1918–1940 oraz 1990–1996), Warszawa 1998.
Wisner H., Wojna nie wojna. Szkice z przeszłości polsko-litewskiej, Warszawa 1978.
Zakrzewski A., Wstęp, w: Konstytucja Republiki Litewskiej, Warszawa 1994.
Zaremba M., Nacjonalizm jako forma legitymizacji władzy na przykładzie reżimów autorytarnych (Łotwa, Litwa, Estonia) w okresie międzywojennym, „Sprawy Narodowościowe” 1995, nr 1.
Zieliński J., Systemy konstytucyjne Łotwy, Estonii i Litwy, Warszawa 2000.
Zubiński T., Ciche kraje, Rzeszów 2006.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1125
Liczba cytowań: 0
