Trzy modele obywatelstwa a edukacja publiczna

Abstrakt

Obywatelstwo na ogół postrzegane jest jako synonim przynależności państwowej i praw z nią związanych. Współczesna filozofia polityki prezentuje jednak co najmniej dwie alternatywne wizje obywatelstwa, z których pierwsza odwołująca się do liberalizmu zakłada model społeczeństwa złożonego z autonomicznych jednostek, druga zaś – komunitarystyczna postrzega społeczeństwo jako wspólnotę. Wizje te przekładają się na pożądany przez ich zwolenników kształt państwa, w tym edukacji publicznej. Podczas gdy liberalna edukacja kładzie nacisk na niezależność, tolerancję, umiejętności niezbędne do poruszania się w warunkach wolnego rynku, republikanizm będzie widział w szkolnictwie narzędzie krzewienia cnót publicznych, kultywowania tradycji, budowania poczucia przynależności. Artykuł omawia słabe i mocne strony obydwu wizji obywatelskości i stojących za nimi modelu edukacji, wskazuje także na trzecią wizję, którą uosabiają wspólnoty niskiego szczebla, występujące z roszczeniem zwolnienia ich od obowiązkowej edukacji państwowej.