Skip to main content Skip to main navigation menu Skip to site footer
  • Register
  • Login
  • Language
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Home
  • Current
  • Archives
  • Announcements
  • Principles of ethics in publishing
  • About
    • About the Journal
    • Submissions
    • Review process
    • Editorial Team
    • Contact
  • Register
  • Login
  • Language:
  • English
  • Język Polski

Studia Iuridica Toruniensia

In search of the Soviet prototype of the 10th Department of MPS (Ministry of Public Security)
  • Home
  • /
  • In search of the Soviet prototype of the 10th Department of MPS (Ministry of Public Security)
  1. Home /
  2. Archives /
  3. Vol. 33 No. 2 (2023) /
  4. Studies and articles

In search of the Soviet prototype of the 10th Department of MPS (Ministry of Public Security)

Authors

  • Adam Lityński Humanitas University in Sosnowiec https://orcid.org/0000-0003-0899-9130

DOI:

https://doi.org/10.12775/SIT.2023.028

Keywords

1948 in Poland, 10th Department of the Ministry of Public Security, the problem of Soviet models

Abstract

In 1948, Poland was considered a political purge. This happened at the command of Stalin from Moscow also in other satellite states of the Union of Soviet Socialist Republics. In Poland, the purge was led by the leader of the communist party, i.e. the First Secretary of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party – Władysław Gomułka, and his coworkers. A special team was appointed to carry out the purge of the MPS. This team soon became the 10th Department of the MPS. It was the 10th Department which kept the high-ranking communists under surveillance and made their arrests. Finally, the officers of the 10th Department were conducting the proceedings and, in practice, they decided on the verdicts. The author posed a scientific problem: was the Polish structure – the 10th Department of MPS – following the Soviet one? The author traced the structures of the authorities of the Union of Soviet Socialist Republics in the period from 1934 to 1953. For this purpose, the author included in his research the memories of one of the commanders of the Soviet security services – Pavel Sudoplatov, as well as the son of Lavrentiy Beria, the head of the Soviet security service for 15 years (1938–1953) and the second most important person after Stalin. The author used in his research the diaries of the NKVD general Ivan Sierov, who, on Stalin’s orders in 1944–1945, organized a special brutal pacification of Poland and organized the Polish MPS. The final conclusion is that in the USSR, there was no such structure as there was after 1948 in Poland.

References

Andrew C., Gordijewski O., KGB, przeł. R. Brzeski, Warszawa 1997.

Arendt H., Korzenie totalitaryzmu, t. 2, przeł. D. Grinberg, M. Szawiel, Warszawa 2008.

Bazylow L., Wieczorkiewicz P., Historia Rosji, Wrocław–Warszawa–Kraków 2005.

Beria S., Beria mój ojciec. W sercu stalinowskiej władzy, przedmowa i przypisy F. Thom, przeł. J. Waczków, Warszawa 2000.

Błażyński Z., Mówi Józef Światło. Za kulisami bezpieki i partii 1940–1955, słowo wstępne J. Nowak-Jeziorański, Londyn 1986.

Chruszczow N.S., Fragmenty wspomnień, „Zeszyty Historyczne”, z. 132, Paryż 2000.

Conquest R., Wielki terror, przeł. W. Jeżewski, Warszawa 1997.

Cwietkow G.P., Sowieckie ustawodawstwo i organy represji w latach 20.–30. XX wieku, „Zesłaniec” 2008, nr 33.

Dżilas [Djilas] M., Rozmowy ze Stalinem, przeł. A. Ciołkosz [przedruk drugiego obiegu z Biblioteki „Kultury”, t. 82, b.d.].

Felsztinski J., Popow W., Od Dzierżyńskiego do Putina. Służby specjalne Rosji w walce o dominację nad światem 1917–2036, przeł. R. Boguszak, Poznań 2022.

Historia konstytucji radzieckiej (w dokumentach) 1917–1956, Moskwa 1957.

Historia konstytucji radzieckiej. Zbiór dokumentów. 1917–1957, Moskwa 1957.

Kriwicki W., Byłem agentem Stalina [opracowanie na podstawie wydania Instytutu Literackiego w Paryżu 1964], przedmowa P. Zakrzewski, Warszawa 1998.

Kriwicki W., W tajnej służbie Stalina, przeł. Z. Kunert, konsultacje oraz opracowanie indeksu P. Wieczorkiewicz, Warszawa 2002.

Kriwienko S., Dokumenty z „Teczki specjalnej” Stalina dotyczące działalności organów NKWD w Polsce w latach 1944–1946, w: NKWD o Polsce i Polakach. Rekonesans archiwalny, red. A. Materski, A. Paczkowski, Warszawa 1996.

Lityński A., Prawo Rosji i ZSRR 1917–1991, czyli historia wszechzwiązkowego komunistycznego prawa (bolszewików). Krótki kurs, Warszawa 2017.

Miedwiediew R.A., Chruszczow. Biografia polityczna, przeł. W. Zagórska, Warszawa 1990.

Mleczin L., Wielka czystka. Ojcowie terroru, t. 2: Jeżow, Beria, Mierkułow, cz. 1: Nikołaj Iwanowicz Jeżow, przeł. A. Kędziorek, Warszawa 2004.

Nikulin L., Tuchaczewski, przeł. S. Klonowski, Warszawa 1965.

Pietrow N., Nowy ład Stalina. Sowietyzacja Europy 1945–1953, przeł. J. Prus-Wojciechowska, K. Syska, Warszawa 2015.

Pietrow N., Stalinowski kat Polski Iwan Sierow, przeł. J. Prus-Wojciechowska, K. Syska, Warszawa 2013.

Pietrow N.W., Kto kierował organami bezpieczeństwa państwowego 1941–1954. Podręcznik, Moskwa 2010.

[Sierow I.], Tajemnice walizki generała Sierowa. Dzienniki pierwszego szefa KGB. 1939–1963, red. A. Hinsztejn, przeł. A. Janowski, J. Cichocki, Konstancin-Jeziorna 2019.

Sudopłatow P., Wspomnienia niewygodnego świadka, przeł. J. Markowski, przedmowa R. Conquest, wstęp i przypisy do wydania polskiego S. Jaczyński i M. Jasiak, Warszawa 1999.

Thom F., Beria – oprawca bez skazy, przeł. K. Antkowiak, Warszawa 2016.

Werth N., Państwo przeciw społeczeństwu. Przemoc, represje i terror w Związku Sowieckim, w: Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania, wstęp do polskiego wydania K. Kersten, Warszawa 1999.

Whitewood P., Czystka Stalina w Armii Czerwonej. Początki wielkiego terroru, przeł. M. Lipa, Gliwice 2019.

Wieczorkiewicz P., Łańcuch śmierci. Czystka w Armii Czerwonej 1937–1939, Warszawa 2001.

Wołkogonow D., Stalin, t. 1, przeł. M. Antosiewicz, Warszawa 1998.

Studia Iuridica Toruniensia

Downloads

  • PDF (Język Polski)

Published

2024-03-18

How to Cite

1.
LITYŃSKI, Adam. In search of the Soviet prototype of the 10th Department of MPS (Ministry of Public Security). Studia Iuridica Toruniensia. Online. 18 March 2024. Vol. 33, no. 2, pp. 215-232. [Accessed 6 July 2025]. DOI 10.12775/SIT.2023.028.
  • ISO 690
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Download Citation
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Issue

Vol. 33 No. 2 (2023)

Section

Studies and articles

License

Copyright (c) 2023 Adam Lityński

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

Stats

Number of views and downloads: 279
Number of citations: 0

Search

Search

Browse

  • Browse Author Index
  • Issue archive

User

User

Current Issue

  • Atom logo
  • RSS2 logo
  • RSS1 logo

Information

  • For Readers
  • For Authors
  • For Librarians

Newsletter

Subscribe Unsubscribe

Language

  • English
  • Język Polski

Tags

Search using one of provided tags:

1948 in Poland, 10th Department of the Ministry of Public Security, the problem of Soviet models
Up

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partners

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Nicolaus Copernicus University Accessibility statement Shop