Kosowska lecznica Apolinarego Tarnawskiego w doniesieniach polskojęzycznych czasopism uzdrowiskowych (XIX/XX w.)
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2022.2.01Schlagworte
Apolinary Tarnawski, zakład przyrodoleczniczy w Kosowie, polskojęzyczne czasopisma uzdrowiskowe na przełomie XIX i XX w.Abstract
Artykuł prezentuje sylwetkę polskiego higienisty Apolinarego Tarnawskiego (1851–1943) oraz obraz prowadzonego przez niego zakładu przyrodoleczniczego w Kosowie na Pokuciu (1893–1914), prezentowany na łamach polskojęzycznych czasopism uzdrowiskowych na przełomie XIX i XX w., m.in. „Naszych Zdrojów”, „Przeglądu Zdrojowego”, „Przeglądu Zdrojowo-Kąpielowego”, „Przeglądu Zdrojowego i Turystycznego”, „Przeglądu Zdrojowo-Kąpielowego i Turystycznego”, „Przewodnika Kąpielowego”, „Zdroju Ciechocińskiego”, „Kuriera Ciechocińskiego”. Zakład Tarnawskiego uważany był za kresową szkołę higieny, stosowano w nim naturalne i innowacyjne w tym okresie sposoby leczenia: świeże powietrze, ruch i dietę jarską.
Literaturhinweise
Źródła drukowane
„Echa Zdrojowe” 1914
„Gazeta Zakopiańska” 1893
„Krynica” 1874, 1886
„Kurier Ciechociński” 1908
„Nasze Zdroje” 1911, 1912, 1914
„Nasze Zdroje i Nasza Turystyka” 1913
„Nowiny Ciechocińskie” 1913
„Pamiętnik Polskiego Towarzystwa Balneologicznego” 1909, 1935
„Przegląd Zdrojowo-Kąpielowy i Przewodnik Turystyczny” 1909, 1910
„Przegląd Zdrojowy” 1903, 1905, 1906
„Przegląd Zdrojowy i Turystyczny” 1907
„Przewodnik Kąpielowy” 1906, 1907
„Tydzień Ciechociński” 1912 (niesamoistny dodatek do „Dziennika Kujawskiego” 1912)
„Zakopane” 1912
„Zakopianin” 1899
„Zdrój Ciechociński” 1907, 1909
Dietl J., O znaczeniu i przeznaczeniu spółki zdrojowisk krajowych, Kraków 1860.
Księga Pamiątkowa ku uczczeniu dwudziestej piątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” we Lwowie, Lwów 1892.
Ostrowska T., Polskie czasopiśmiennictwo lekarskie w XIX wieku (1800–1900). Zarys historyczno-bibliograficzny, Wrocław 1973.
Tarnawski A., Kosowska kuchnia jarska, Warszawa 1929.
Tarnawski A., Objaśnienie sposobu leczenia w lecznicy dra A. Tarnawskiego w Kosowie w Galicji, Kosów 1909.
Tarnawski A., Program Zakładu Przyrodoleczniczego dra Tarnawskiego w Kosowie k. Kołomyi Młp.Wsch., Lwów 1933.
Tarnawski A., Prospekt Lecznicy Higienicznej dra A. Tarnawskiego w Kosowie (Za Kołomyją, st. kolei Zabłotów lub Wyżnica na Bukowinie) w Galicji Wschodniej. Zakład cały rok otwarty, Kraków [przed 1918].
Opracowania
Bednarz-Grzybek R., Wychowanie zdrowotne w polskojęzycznych czasopismach uzdrowiskowych (1844–1914), Lublin 2018.
Bołdyrew A., Społeczeństwo Królestwa Polskiego wobec patologii społecznych w latach 1864–1914, Łódź 2016.
Brożek K., Polskie stowarzyszenia lekarskie 1805–1951, Warszawa 2005.
Danielewicz E., Alkohol i zgubny jego wpływ na zdrowie i życie ludzkie, Kraków 1897.
Franaszek P., Rozwój gospodarczy Galicji na przełomie wieków XIX i XX, w: Polacy i świat, kultura i zmiana. Studia historyczne i antropologiczne ofiarowane Profesor Halinie Florkowskiej-Frančić, zebrali J. Lencznarowicz, J. Pezda, A.A. Zięba, Kraków 2016, s. 175–191.
Grekowicz M., Powiat Kosów. Huculszczyzna, Kosów 1932.
Jandziś S., Zaborniak S., Pleśniak A., Z tradycji wodolecznictwa we Lwowie przed 1914, „Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Instytutu Leków” 13 (2015), nr 2, s. 187–197.
Kargól M., „I litość bierze patrzeć na te turystki…” – ubiory sportowe i rekreacyjne w Galicji jako zjawisko odzwierciedlające przemiany mentalności, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” (2014), z. 3, s. 675–692.
Kochański W., Działalność balneologicznych towarzystw naukowych w Polsce w latach 1858–1998, „Balneologia Polska” 41 (1999), z. 1–2, s. 138–146.
Kosów, w: Encyklopedia Kresów, red. M. Karolczuk-Kędzierska [i in.], Kraków [2004], s. 206.
Kowalenko H., Apolinary Tarnawski-prekursor profilaktyki szkodliwości cywilizacyjnych, „Balneologia Polska” 18 (1973), z. 1–3, s. 15–18.
Kozaczka M., Ksiądz Julian Łukaszkiewicz (1857–1937) fundator, społecznik, publicysta, „Społeczeństwo i Rodzina” (2006), nr 3, s. 110–119.
Krasińska I., Polskojęzyczne czasopisma abstynenckie w latach 1843–1914, Kraków 2018.
Kuciel-Lewandowska J., Kierzek A., Początki lecznictwa uzdrowiskowego na ziemiach polskich, w: Historia polskiej kultury uzdrowiskowej, t. 2, red. B. Płonka-Syroka, A. Syroka, Wrocław 2012, s. 15–32.
Libura E., Długo żujesz – długo żyjesz?, http://www.informed.com.pl/main/Długo-żujesz-długo żyjesz-at-357-id-9.html (dostęp: 14.12.2009).
Mazur E., Codzienność kuracjusza w uzdrowiskach na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX i początku XX wieku, Warszawa 2016.
Mazur E., Życie codzienne w uzdrowiskach w Królestwie Polskim i zachodnich guberniach Cesarstwa Rosyjskiego, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” (2008), nr 2, s. 169–186.
Ponikowska I., Ferson D., Nowoczesna medycyna uzdrowiskowa, Warszawa 2009.
Pudłocki T., Rodzina Tarnawskich – trzy pokolenia absolwentów Gimnazjum i Liceum im. J. Słowackiego w Przemyślu, „Rocznik Gimnazjalny” (2003), nr 6, s. 248–255.
Ryfowa A., Polska kultura fizyczna w czasach zaborów (1815–1918), w: Dzieje kultury fizycznej (do roku 1918), red. Z. Grot, T. Ziółkowska, Warszawa–Poznań 1990, s. 199–239.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. B. Chlebowski, W. Walewski, t. 8, Warszawa 1887.
Stawiak-Ososińska M., Wilczak A., Władaj sobą. Bo jak przypilnujesz organizm będziesz żył długo – profilaktyka starzenia i starości według Apolinarego tarnawskiego, w: Historyczno-społeczne aspekty starzenia się i starości, red. M. Stawiak-Ososińska, A. Szplit, Kielce– Włocławek 2014, s. 65–83.
Straburzyńska-Lupa A., Dziedzic S., Straburzyński G., Vinzenz Priessnitz, Sebastian Kneipp, Wilhelm Winternitz i ich wkład w rozwój wodolecznictwa w XIX i XX wieku, „Acta Balneologica” 56 (2014), nr 1, s. 51–55.
Straburzyńska-Lupa S., Straburzyński G., Fizjoterapia, Warszawa 2006.
Śródka A., Rozwój nauk podstawowych i przedklinicznych, w: Historia medycyny, red. T. Brzeziński, Warszawa 1995, s. 235–286.
Tarkowska N., Lecznica narodu. Kulturotwórcza rola zakładu przyrodoleczniczego doktora Apolinarego Tarnawskiego w Kosowie na Pokuciu (1893–1939), Kraków 2016.
Tarnawska-Busza C., Higiena życia codziennego, Londyn 1975.
Tarnawski S.S., Zasłużony dla medycyny, „Afisz” 50 (2005), nr 22, s. 29.
Tur-Marciszuk K., Kosów doktora Apolinarego, „Spotkania z Zabytkami” 22 (1998), nr 6, s. 11–13.
Tur-Marciszuk K., Witkowski W., Dziedzictwo (nie)zapomniane? Zakład Przyrodoleczniczy doktora Apolinarego Tarnawskiego w Kosowie na Pokuciu, w: Architektura kurortowa. 24–25 kwietnia 2009 Połczyn Zdrój. Materiały konferencyjne. Ogólnopolska konferencja, Szczecin 2009, s. 121–144.
Tur-Marciszuk K., Zakopane Huculszczyzny. Kosowska lecznica dra Tarnawskiego i zakopiańskie sanatorium dra Chramca – konsekwencje zmian właściciela, „Rocznik Podhalański” 10 (2007), nr 28, s. 127–144.
Vigarello G., Historia czystości i brudu. Higiena ciała od czasów średniowiecza, tłum. B. Szwarcman-Czarnota, Warszawa 2012.
Downloads
Veröffentlicht
Zitationsvorschlag
Ausgabe
Rubrik
Lizenz
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Keine Bearbeitungen 4.0 International.
Stats
Number of views and downloads: 600
Number of citations: 0
