Afera „Pocisk” (1935–1936): preludium do afery Rana
DOI:
https://doi.org/10.12775/SDR.2022.1.05Słowa kluczowe
afera „Pocisk”, afera Rana, wywiad wojskowy, Hans WieserAbstrakt
Poniższy artykuł ukazuje nieznaną w historiografii historię nawiązania przez polski wywiad wojskowy współpracy oraz jej przebiegu z Hansem Wieserem – niemieckim inżynierem, balistykiem pracującym w Związku Sowieckim, który okazał się sowieckim agentem. Współpraca z Wieserem przybrała kryptonim „Pocisk”. Dzięki Wieserowi sowiecki kontrwywiad przyłapał na gorącym uczynku polskiego agenta wywiadu wojskowego, por. Stefana Kasperskiego (Alberta Rana), w momencie odbierania przezeń materiału szpiegowskiego. W ten sposób doszło do największej wpadki polskiego wywiadu wojskowego operującego w Związku Sowieckim w latach trzydziestych XX w.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie
Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) Wojska Polskiego z lat 1921–1939
Źródła drukowane
Afera Rana. Zatrzymanie przez sowiecki kontrwywiad por. Stefa Kasperskiego w świetle jego sprawozdania z 12 sierpnia 1936 r., oprac. P. Kołakowski, R. Kuśnierz, Kraków 2014.
Kwiecień M., Mazur G., Wykłady pułkownika Stefana Mayera o wywiadzie polskim w okresie II RP, „Zeszyty Historyczne” 142 (2002), s. 81–130.
„Nas, Polaków, nie ma kto bronić…” Represje wobec Polaków w Związku Sowieckim w latach 1935–1938 w materiałach MSZ i wywiadu wojskowego Drugiej Rzeczypospolitej, wybór, wstęp i oprac. R. Kuśnierz, Łomianki 2018.
Polska i Ukraina w latach trzydziestych–czterdziestych XX wieku. Nieznane dokumenty z archiwów służb specjalnych, t. 8: Wielki Terror. Operacja polska 1937–1938, cz. 1, red. J. Bednarek, P. Kułakowski, S. Kokin i in., Warszawa–Kijów 2010.
Лубянка. Сталин и ВЧК-ОГПУ-НКВД. Январь 1922 – декабрь 1936, сост. В. Хаустов, В. Наумов, Н. Плотникова, Москва 2003.
Opracowania
Gondek L., Wywiad polski w Trzeciej Rzeszy 1933–1939. Zarys struktury, taktyki i efektów obronnego działania, Warszawa 1978.
Kołakowski P., Działalność placówki wywiadowczej „Lecomte” Oddziału II Sztabu Głównego WP w Paryżu 1936–1939, „Dzieje Najnowsze” (2012), nr 3, s. 61–70.
Kuśnierz R., Afera Rana – wpadka polskiego wywiadu w ZSRS w 1936 r., „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 46 (2011), s. 159–179.
Kuśnierz R., W świecie stalinowskich zbrodni. Ukraina w latach czystek i terroru (1934–1938) w obserwacjach i analizach MSZ oraz wywiadu wojskowego Drugiej Rzeczypospolitej, Słupsk 2013.
Ватлин А., „Ну и нечисть”. Немецкая операция НКВД в Москве и Московской области, Москва 2012.
Визер Ганс Карлович, https://base.memo.ru/person/show/2638053.
Захаров А., Польский крест советской контрраздедки. Польская линия в работе ВЧК-НКВД 1918–1938, Москва 2017.
Kрай K., Афера Альберта Рана, в: Исторические Чтения на Лубянке, Органы обеспечения безопасности России в период до начала Второй мировой войны, ч. I: 2014, Москва 2015.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 416
Liczba cytowań: 0
