Organizacja Wojskowa Pomorza (1918-1920). Polska konspiracja zbrojna w okresie poprzedzającym powrót Pomorza do Polski
DOI:
https://doi.org/10.12775/RT.2019.003Ključne reči
Pomorze, polski ruch narodowy, Organizacja Wojskowa Pomorza, powrót Pomorza do PolskiApstrakt
Organizacja Wojskowa Pomorza, istniejąca od końca 1918 do początków 1920 r., była jedną z kilku polskich regionalnych konspiracyjnych organizacji wojskowych powstałych po I wojnie światowej, stawiających sobie za cel przyłączenie ich dzielnic do odradzającego się państwa polskiego. Będąc częścią polskiego ruchu narodowego w prowincji Prusy Zachodnie, w tym także odbiciem jego struktury społecznej, stanowi po upływie stu lat interesujące zjawisko z punktu widzenia historii wojskowej, ale i historii społecznej, zarówno w skali regionalnej, jak i ogólnopolskiej. Nikły stan zachowanej bazy źródłowej skutkuje do dziś skromnym stanem badań nad tą organizacją. W prezentowanym tekście – na miarę źródłowych możliwości – przedstawiono kolejne etapy jej rozwoju organizacyjnego i główne obszary działalności, w powiązaniu z działaniami ruchu polskiego na Pomorzu i sytuacją polityczno-militarną tego obszaru w roku poprzedzającym powrót jego większej części do Polski w styczniu i lutym 1920 r., jak też zmieniającymi się w tym okresie oczekiwaniami wobec OWP ze strony Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej i Dowództwa Głównego Sił Zbrojnych w Zaborze Pruskim w Poznaniu i naczelnych polskich władz wojskowych w Warszawie. Sformułowano też postulat dalszych badań nad OWP, jej kadrą kierowniczą szczebla centralnego i terenowego oraz bazą członkowską, w powiązaniu z analogicznymi badaniami nad innymi polskimi konspiracjami wojskowymi tamtego czasu: Polską Organizacja Wojskową, Polską Organizacją Wojskową Zaboru Pruskiego oraz Polską Organizacją Wojskową Górnego Śląska.Reference
Borzyszkowski J., Partyzantka Borów Tucholskich XX w. – mity a rzeczywistość (przykład braci Gnacińskich), [w:] Ludzie, idee, wojny. Studia z dziejów Europy środkowo-wschodniej, red. T. Kawski, J. Maciejewski, Bydgoszcz 2009.
Grygier T., Powstanie wielkopolskie a plany wyzwolenia reszty ziem zachodniej Polski, Przegląd Zachodni, 1948.
Grygier S., Grygier T., Polityczne i wojskowe kontakty Wielkopolski i Pomorza w latach 1918-1919, [w:] Wielkopolska a Pomorze, Warmia, Mazury i Ziemia Złotowska w dobie Powstania Wielkopolskiego 1918-1919. Materiały z II Ogólnopolskiego Seminarium Historyków Powstania Wielkopolskiego – Kościan 2 II 1973, red. Z. Grot i J. Witkowski, Leszno 1977.
Jankowski J., Harcerstwo Pomorza Gdańskiego i Kujaw 1911-1945, Toruń 1988.
Karwat J., Od idei do czynu. Myśl i organizacje niepodległościowe w Poznańskiem w latach 1887-1919, Poznań 2002.
Kosiński P., Prusy Zachodnie 1914 – Pomorze 1920. Ludność regionu wobec przemian politycznych okresu I wojny światowej, Warszawa 2002.
Olstowski P., Obóz pomajowy w województwie pomorskim w latach 1926-1939, Warszawa 2008.
Olstowski P., O potrzebach badań nad dziejami walk o niepodległość i grani-ce Rzeczypospolitej (1914-1921), [w:] Z dziejów walk o niepodległość, kom. red. M. Gałęzowski, S. Kalbarczyk, J. Kirszak, D. Koreś, t. 3, Warszawa 2015.
Olstowski P., Działania Pomorzan na rzecz powrotu Pomorza do Polski w latach 1918-1920, [w:] Pomorskie drogi do Niepodległej, red. J. Borzyszkowski, C. Obracht-Prondzyński, Gdańsk 2018.
Olstowski P., Wołos M., Rola militarna i polityczna Polskiej Organizacji Wojskowej w odzyskaniu niepodległości. Próba bilansu, Przegląd Historyczno-Wojskowy, 2018, nr 1-2.
Polak B., Działalność Organizacji Wojskowej Pomorza (OWP) w rejonach wiejskich 1918-1919 (stan badań, postulaty badawcze), [w:] Dzieje wsi pomorskiej. II Międzynarodowa Konferencja Naukowa, Dygowo-Szczecin 2003.
Powrót. Dokumentacja ustanowienia suwerenności polskiej na Pomorzu w latach 1918-1920, wybór J. Bełkot i M. Wojciechowski, Toruń 1988.
Rezmer W., Militarne szanse powstania na Pomorzu w 1919 r., [w:] Problemy militarne na Pomorzu w latach 1914-1989, red. A. Stachula, Słupsk 2002.
Siudowski K., Rozwój idei niepodległościowego ruchu zbrojnego na Pomorzu, [w:] Ruch niepodległościowy na Pomorzu, red. T. Pietrykowski, To-ruń 1935.
Skóra W., Organizacja i działalność wywiadu Frontu Pomorskiego w latach 1919-1920, [w:] Polski wywiad wojskowy 1918-1945, red. P. Kołakowski, A. Pepłoński, Toruń 2006.
Skóra W., Placówka w Chojnicach. Z działalności wywiadu polskiego na Pomorzu Zachodnim w dwudziestoleciu międzywojennym, Słupsk-Chojnice 2006.
Szews J., Filomaci pomorscy. Tajne związki młodzieży polskiej na Pomorzu Gdańskim w latach 1830-1920, Warszawa 1992.
Tomaszewski K., Organizacje społeczne na Pomorzu w dążeniu do niepodległości, [w:] Ruch niepodległościowy na Pomorzu, red. T. Pietrykowski, Toruń 1935.
Wojciechowski M., Powrót Pomorza do Polski 1918-1920, Warszawa-Poznań-Toruń 1981.
Z dziejów Organizacji Wojskowej Pomorza, [w:] Księga pamiątkowa dziesięciolecia Pomorza, red. M. Sydow, Toruń 1930.
Zakrzewski T., Życie polskie Torunia w ostatnich latach zaboru pruskiego (1916-1920), Toruń 1985.
Downloads
Objavljeno
Kako citirati
Broj časopisa
Sekcija
Stats
Number of views and downloads: 784
Number of citations: 0