Die Pommersche Militärorganisation (1918-1920). Die polnische bewaffnete Konspiration in der Zeit vor der Rückkehr Pommerns an Polen. Fragen und Forschungspostulate.
DOI:
https://doi.org/10.12775/RT.2019.003Schlagworte
Pommern, polnische Nationalbewegung, Pommersche Militärorganisation, Rückkehr Pommerns zu PolenAbstract
Die Pommersche Militärorganisation bestand von Ende 1918 bis Anfang 1920 und war eine von mehreren polnischen regionalen konspirativen Militärorganisationen, die nach dem 1. Weltkrieg entstanden und sich den Anschluss ihrer Regionen an den wieder entstehenden polnischen Staat zum Ziel setzten. Als Teil der polnischen Nationalbewegung in der Provinz Westpreußen und dabei auch ein Abbild ihrer sozialen Struktur stellt sie nach dem Ablauf von hundert Jahren ein interessantes Phänomen aus der Perspektive der Militärgeschichte, aber auch der Sozialgeschichte dar, sowohl im regionalen wie im gesamtpolnischen Maßstab. Die schlechte Quellenlage hat bis heute dazu geführt, dass der Forschungsstand zu dieser Organisation bescheiden ist. Im vorliegenden Text werden im Rahmen der durch die Quellen gegebenen Möglichkeiten die verschiedenen Etappen ihrer organisatorischen Entwicklung und die Hauptgebiete ihrer Aktivität vorgestellt, in Verbindung mit den Aktivitäten der polnischen Bewegung in Pommern und der politisch-militärischen Lage dieses Gebiets im Jahr vor der Rückkehr seines größten Teils an Polen im Januar und Februar 1920, ebenso die sich in dieser Zeit wandelnden Erwartungen an die Organisation von Seiten des Kommissariats des Obersten Volksrats und der Obersten Führung der Streitkräfte im Preußischen Teilungsgebiet in Posen und der obersten polnischen Militärführung in Warschau. Formuliert wird auch die Notwendigkeit weiterer Forschungen zur Organisation, ihres Führungskaders auf zentraler und lokaler Ebene sowie ihrer Mitgliederbasis, in Verbindung mit analogen Forschungen zu anderen polnischen militärischen Konspirationen in dieser Zeit: der Polnischen Militärischen Organisation, der Polnischen Militärischen Organisation des Preußischen Teilungsgebiets sowie der Polnischen Militärischen Organisation von Oberschlesien.
Literaturhinweise
Borzyszkowski J., Partyzantka Borów Tucholskich XX w. – mity a rzeczywistość (przykład braci Gnacińskich), [w:] Ludzie, idee, wojny. Studia z dziejów Europy środkowo-wschodniej, red. T. Kawski, J. Maciejewski, Bydgoszcz 2009.
Grygier T., Powstanie wielkopolskie a plany wyzwolenia reszty ziem zachodniej Polski, Przegląd Zachodni, 1948.
Grygier S., Grygier T., Polityczne i wojskowe kontakty Wielkopolski i Pomorza w latach 1918-1919, [w:] Wielkopolska a Pomorze, Warmia, Mazury i Ziemia Złotowska w dobie Powstania Wielkopolskiego 1918-1919. Materiały z II Ogólnopolskiego Seminarium Historyków Powstania Wielkopolskiego – Kościan 2 II 1973, red. Z. Grot i J. Witkowski, Leszno 1977.
Jankowski J., Harcerstwo Pomorza Gdańskiego i Kujaw 1911-1945, Toruń 1988.
Karwat J., Od idei do czynu. Myśl i organizacje niepodległościowe w Poznańskiem w latach 1887-1919, Poznań 2002.
Kosiński P., Prusy Zachodnie 1914 – Pomorze 1920. Ludność regionu wobec przemian politycznych okresu I wojny światowej, Warszawa 2002.
Olstowski P., Obóz pomajowy w województwie pomorskim w latach 1926-1939, Warszawa 2008.
Olstowski P., O potrzebach badań nad dziejami walk o niepodległość i grani-ce Rzeczypospolitej (1914-1921), [w:] Z dziejów walk o niepodległość, kom. red. M. Gałęzowski, S. Kalbarczyk, J. Kirszak, D. Koreś, t. 3, Warszawa 2015.
Olstowski P., Działania Pomorzan na rzecz powrotu Pomorza do Polski w latach 1918-1920, [w:] Pomorskie drogi do Niepodległej, red. J. Borzyszkowski, C. Obracht-Prondzyński, Gdańsk 2018.
Olstowski P., Wołos M., Rola militarna i polityczna Polskiej Organizacji Wojskowej w odzyskaniu niepodległości. Próba bilansu, Przegląd Historyczno-Wojskowy, 2018, nr 1-2.
Polak B., Działalność Organizacji Wojskowej Pomorza (OWP) w rejonach wiejskich 1918-1919 (stan badań, postulaty badawcze), [w:] Dzieje wsi pomorskiej. II Międzynarodowa Konferencja Naukowa, Dygowo-Szczecin 2003.
Powrót. Dokumentacja ustanowienia suwerenności polskiej na Pomorzu w latach 1918-1920, wybór J. Bełkot i M. Wojciechowski, Toruń 1988.
Rezmer W., Militarne szanse powstania na Pomorzu w 1919 r., [w:] Problemy militarne na Pomorzu w latach 1914-1989, red. A. Stachula, Słupsk 2002.
Siudowski K., Rozwój idei niepodległościowego ruchu zbrojnego na Pomorzu, [w:] Ruch niepodległościowy na Pomorzu, red. T. Pietrykowski, To-ruń 1935.
Skóra W., Organizacja i działalność wywiadu Frontu Pomorskiego w latach 1919-1920, [w:] Polski wywiad wojskowy 1918-1945, red. P. Kołakowski, A. Pepłoński, Toruń 2006.
Skóra W., Placówka w Chojnicach. Z działalności wywiadu polskiego na Pomorzu Zachodnim w dwudziestoleciu międzywojennym, Słupsk-Chojnice 2006.
Szews J., Filomaci pomorscy. Tajne związki młodzieży polskiej na Pomorzu Gdańskim w latach 1830-1920, Warszawa 1992.
Tomaszewski K., Organizacje społeczne na Pomorzu w dążeniu do niepodległości, [w:] Ruch niepodległościowy na Pomorzu, red. T. Pietrykowski, Toruń 1935.
Wojciechowski M., Powrót Pomorza do Polski 1918-1920, Warszawa-Poznań-Toruń 1981.
Z dziejów Organizacji Wojskowej Pomorza, [w:] Księga pamiątkowa dziesięciolecia Pomorza, red. M. Sydow, Toruń 1930.
Zakrzewski T., Życie polskie Torunia w ostatnich latach zaboru pruskiego (1916-1920), Toruń 1985.
Downloads
Veröffentlicht
Zitationsvorschlag
Ausgabe
Rubrik
Stats
Number of views and downloads: 784
Number of citations: 0