Cultural education of adults in theory and empirical research in Poland after 1989 – selected aspects
DOI:
https://doi.org/10.12775/RA.2023.009Keywords
cultural education of adults, concepts of cultural education, the practice of cultural educationAbstract
The article is a review and its goal is to present the most typical views on the cultural education of adults developed by the Polish researchers since 1989 as well as to outline its empirical picture. In the first part of the article, the author describes ways of understanding cultural education within the framework of Polish classical (traditional) and non-traditional concept of cultural education. Then it is shown that with the spread of the broad way of understanding education as a lifelong process, adults appeared in the concepts of cultural education as its participants and addressees. However, none of the Polish concepts is focused on the adults only. In the second part of the article, the characteristics and trends of cultural education of adults in Poland, reconstructed on the basis of studies conducted in recent years are presented. In conclusion, the author emphasizes the need to develop research in this area, which after 1989 in Poland was outside the mainstream of interest of researchers on adult education and requires in-depth test to identify and understand transformation taking place within it.
References
Bukraba-Rylska I., Burszta W.J. (red.) (2011), Stan i zróżnicowanie kultury wsi i małych miast w Polsce. Kanon i rozproszenie, NCN, Warszawa.
Burszta W.J. i in. (2010), Kultura miejska w Polsce z perspektywy interdyscyplinarnych badań jakościowych, NCN, Warszawa.
Depta H. i in. (2003), Edukacja kulturalna dorosłych w placówkach kulturalnych Warszawy, „Rocznik Andragogiczny”, s. 139–151.
Depta H. i in. (red.) (2004), Edukacja kulturalna dorosłych. Raport z badań międzykulturowych, Wydział Pedagogiczny UW, Szkoła Wyższa im. P. Włodkowica w Płocku, Warszawa–Płock.
Gieseke W. (2003), Transformacja kultury bez edukacji? Sytuacja edukacji kulturalnej w Europie, „Rocznik Andragogiczny”, s. 127–138.
Gieseke W. (2010), Zur Theorie und Empirie der kulturellen Erwachsenenbildung. Portale zur Kultur, „DIE”, nr 3, s. 31–34.
Gieseke W. i in. (2005), Edukacja kulturalna dorosłych w Niemczech. Studium przypadku: Berlin/Brandenburgia, Wydział Pedagogiczny UW, Szkoła Wyższa im. P. Włodkowica w Płocku, Warszawa–Płock.
Gieseke W., Kargul J. (red.) (2005), Europäisierung durch kulturelle Bildung. Bildung – Praxis – Event, t. 1, 2, Waxman, Münster–New York–München–Berlin.
Inglehart R. (2006), Pojawienie się wartości postmaterialistycznych, [w:] P. Sztompka, M. Kucia (red.), Socjologia. Lektury, Znak, Kraków, s. 334–348.
Jakubowski W. (2001), Edukacja i kultura popularna, Impuls, Kraków.
Jakubowski W. (2006), Edukacja kulturalna w świecie kultury popularnej, Impuls, Kraków.
Jakubowski W. (2014), Dylematy edukacji kulturalnej w czasach popkultury, [w:] K. Olbrycht, B. Głyda, A. Matusiak, Kompetencje do prowadzenia edukacji kulturalnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 31–42.
Jankowski D. (1994), Jeden czy wielość paradygmatów działalności kulturalnej, [w:] J. Gajda (red.), Animacja kulturalna jako problem pedagogiczny, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 19–32.
Jankowski D. (2006a), Aktywność kulturalna dorosłych w sytuacji potężnienia rynku kultury i bezwładu edukacji ogólnej – wyzwania dla edukacji, [w:] B. Jedlewska (red.), Akademickie kształcenie animatorów i menedżerów kultury w Polsce, Verba, Lublin, s. 34–41.
Jankowski D. (2006b), Pedagogika kultury. Studia i koncepcja, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Jankowski D. (1999), Wprowadzenie, [w:] D. Jankowski (red.), Edukacja kulturalna w życiu człowieka, Kalisz, s. 5–8.
Kargul J. i in. (2004), Z prądem i pod prąd. Lubuskie instytucje kultury w nowym ładzie społecznym, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
Kargul J., Börjesson I. (2005), Interkulturelle Forschungsprämissen und Methoden (Vorgehensweise, getrennte Untersuchungen, Gegensatzadäquanz), [w:] Deutsch-polnische Forschungsgruppe (red.), Interkulturelle Betrachtungen kultureller Bildung in Grenzregionen – mit Buckower Empfehlungen, Humboldt Universität zu Berlin, s. 26–32.
Konieczna E. (2016), Senior w kulturze – kultura dla seniora. O kulturowym wzbogacaniu człowieka starszego, „Dyskursy Młodych Andragogów”, t. 17, s. 199–212.
Korzan D. (2003), Seminarium w Płocku. Edukacja dorosłych w Polsce i w Niemczech, „Rocznik Andragogiczny”, s. 173–176.
Kujawska A. (2001), Kto ochroni twórczość ludową ? – czyli Zimowe warsztaty andragogiczne, Starbienino 11–17.02.2001, „Rocznik Andragogiczny”, s. 233–235.
Leszczyńska A., Rolbiecka M. (2013), Jubileusz 30-lecia Kaszubskiego Uniwersytetu Ludowego, Szymbark – Wieżyca, „Rocznik Andragogiczny”, s. 231–233.
Litawa A. (2016), Chór amatorski jako forma edukacji kulturalnej dorosłych na przykładzie krakowskich zespołów chóralnych, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Maliszewski T. (1999), Historia i kierunki działalności edukacyjnej Kaszubskiego Uniwersytetu Ludowego, „Rocznik Andragogiczny”, s. 182–187.
Olejarz M. (2001), Udział ludzi dorosłych w Ogólnopolskim Konkursie Recytatorskim, „Edukacja Dorosłych”, nr 3, s. 103–111.
Orkwiszewska A. (1995/1996), Program Katolickiego Uniwersytetu Ludowego i jego realizacja (na przykładzie wszechnicy Ludowej w Lublinie), „Rocznik Andragogiczny”, s. 248–254.
Pankowska K. (2013), Kultura – sztuka – edukacja w świecie zmian. Refleksje antropologiczno-pedagogiczne, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Przybylska E. (1999), Edukacja dorosłych a muzea jako instytucje kształcenia ustawicznego, „Edukacja Dorosłych”, nr 4, s. 9–21.
Rosalska M. (2004), Katolickie uniwersytety ludowe wobec przemian współczesnej wsi polskiej, Garmond Oficyna Wydawnicza, Poznań.
Skutnik J. (2015), Krzesło w muzeum – o obecności seniorów w muzeum, „Dyskursy Młodych Andragogów”, t. 16, s. 265–278.
Słowińska S. (2007), Edukacja kulturalna w Polsce i w Niemczach. Inspiracje – propozycje – koncepcje, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Słowińska S. (2008), Koncepcje edukacji kulturalnej w narracjach kierowników lubuskich domów kultury, [w:] K. Olbrycht i in. (red.), Upowszechnianie kultury – wyzwaniem dla edukacji kulturalnej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 132–143.
Słowińska S. (2012), Idee (koncepcje) edukacji kulturalnej, [w:] J. Kargul, Upowszechnianie kultury, animacja, komercjalizacja kultury, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 219–241.
Słowińska S. (red.) (2015a), Inicjatywy angażujące osoby 50+ jako przestrzeń indywidualnego rozwoju i kształtowania kapitału społecznego, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
Słowińska S. (2019), Aktywność kulturalna osób starszych pomiędzy autotelicznością a instrumentalnością, „Dyskursy Młodych Andragogów”, t. 20, s. 383–396.
Słowińska S. (2021), Aktywność kulturalna i edukacyjna starszych mężczyzn – obszar nierozpoznany?, „Dyskursy Młodych Andragogów/Adult Education Discourses”, t. 22, s. 61–83.
Solarczyk H. (2003), Edukacja kulturalna dorosłych w Płocku w ujęciu porównawczym, „Rocznik Andragogiczny”, s. 152–164.
Solarczyk H. (2004), Edukacja kulturalna dorosłych w Polsce i w Niemczech w ujęciu porównawczym, [w:] H. Depta i in. (red.), Edukacja kulturalna dorosłych. Raport z badań międzykulturowych, Wydział Pedagogiczny UW, Szkoła Wyższa im. P. Włodkowica w Płocku, Warszawa–Płock, s. 365–376.
Szkołut T. (1995a), Sztuka – edukacja – ponowoczesność. Słowo wstępne, [w:] T. Szkołut (red.), Sztuka i edukacja w epoce ponowoczesnej, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Szkołut T. (1995b), Dylematy wychowania artystycznego w epoce ponowoczesnej, [w:] T. Szkołut (red.), Sztuka i edukacja w epoce ponowoczesnej, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Szlendak T. (2010), Aktywność kulturalna, [w:] W.J. Burszta i in., Kultura miejska w Polsce z perspektywy badań interdyscyplinarnych, NCK, Warszawa, s. 112–143.
Wojnar I. (2000), Humanistyczne intencje edukacji, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
Netografia
Drozdowski R. i in. (2014), Praktyki kulturalne Polaków, Toruń, http://www.public--profits.pl/upl/browser/files/praktyki-kulturalne-polakow-publikacja.pdf [dostęp: 2.09.2016].
Fatyga B. (2014), Rekonstrukcja sensu kategorii uczestnictwa w kulturze, [w:] R. Drozdowski i in., Praktyki kulturalne Polaków, Toruń, http://www.publicprofits.pl//upl/browser/files/praktyki-kulturalne-polakow-publikacja.pdf, s. 9–12 [dostęp: 2.09.2016].
Fatyga B. i in. (2009), Jakiej kultury Polacy potrzebują i czy edukacja kulturalna im ją zapewnia. Raport o problemach edukacji kulturalnej w Polsce dla MKiDN, http:// www.kongreskultury.pl/library/File/Raportedu/edukacja_kult_raport_w.pelna%281%29.pdf [dostęp: 2.09.2016].
Koschany R., Skórzyńska A. (red.) (2014), Edukacja kulturowa. Podręcznik, http://www.wpek.pl/pi/98258_1.pdf [dostęp: 23.09.2016].
Kosińska M. (2014), Edukacja kulturowa, [w:] R. Koschany, A. Skórzyńska (red.), Edukacja kulturowa. Podręcznik, Poznań, Centrum Praktyk Edukacyjnych, http://cpe.poznan.pl/wp-content/uploads/2014/07/CPE_porecznik_interaktywny.pdf [dostęp: 25.06.2018].
Krajewski M., Frąckowiak M. (2016), Raport z realizacji programu Bardzo Młoda Kultura, Warszawa, NCK, file:///C:/Users/User/Downloads/RAPORT_BMK_2016.pdf [dostęp: 25.06.2018].
Krajewski M., Schmidt F. (2014a), Animacja/edukacja. Możliwości i ograniczenia edukacji i animacji kulturowej w Polsce. Raport z pierwszego etapu badań, Małopolski Instytut Kultury, Kraków, http://badania-w-kulturze.mik.krakow.pl/files//animacja_edukacja.pdf [dostęp: 23.09.2016].
Krajewski M., Schmidt F. (2014b), Animacja/edukacja. Możliwości i ograniczenia edukacji i animacji kulturowej w Polsce. Raport końcowy, Małopolski Instytut Kultury, Kraków, http://e-sklep.mik.krakow.pl/ebooks/animacja-edukacja_ra-port-koncowy.pdf [dostęp: 23.09.2016].
Landsberg P. i in. (2012), Po co seniorom kultura? Badania kulturalnych aktywności osób starszych, Poznań, https://www.academia.edu2494034/Po_co_senio-rom_kultura_Badania_kulturalnych_aktywności_osób_starszych._Raport [dostęp: 23.09.2016].
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Sylwia Słowińska
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 170
Number of citations: 0
