Zagrożenia jednostki w życiu osobistym i rodzinnym w społeczeństwie informacyjnym w opinii generacji 50+

Abstrakt

Współcześnie w Polsce funkcjonuje obok siebie, ale i żyje wspólnie ze sobą sześć pokoleń. Najwięcej miejsca w analizach w kontekście rozwoju społeczeństwa informacyjnego zajmuje pokolenie Y, które stanowi obecnie 21% mieszkańców Polski. Znacznie rzadziej wspomina się o innych generacjach, np. o pokoleniu X czy też baby boomer’s, mimo że mają większy udział ilościowy w społeczeństwie polskim niż „igreki”. Główną płaszczyzną opisu funkcjonowania pokoleń w dostępnej literaturze jest rynek pracy. Brakuje natomiast rozważań dotyczących np. poglądów na temat bezpieczeństwa informacyjnego czy też zagrożeń związanych z przestępczością komputerową lub zmian w funkcjonowaniu rodziny. W skład generacji 50+ wchodzą: pokolenie baby boomer’s oraz osoby urodzone przed lub w czasie drugiej wojny światowej. Ramy chronologiczne tej grupy można określić następująco: urodzeni do 1964 roku. Z pewnością generacja 50+ to cyfrowi imigranci, gdyż zdobywali doświadczenia w świecie rzeczywistym. Jednak przynależność do grupy cyfrowych imigrantów nie musi zawsze prowadzić do cyfrowego wykluczenia. To proces skomplikowany i jego przebieg jest uzależniony od wielu czynników. Należą do nich m.in.: płeć, wiek, poziom wykształcenia. Obraz pokolenia 50+ w kontekście cyfrowych umiejętności i kompetencji nie jest jednorodny, szczegółów dostarczają badania Eurostatu, CBOS-u czy też Diagnozy społecznej. Prezentowane w artykule wyniki badań zostały przeprowadzone w 2015 r., głównym celem prowadzonych badań było zdiagnozowanie poglądów osób w wieku 16–74 lata na temat zagrożeń w społeczeństwie informacyjnym. W trakcie badań zebrano 2298 ankiet, z czego do dalszego opracowania zakwalifikowano 2111. Zagrożenia te rozpatrywano na pięciu płaszczyznach: życia osobistego i rodzinnego, pracy zawodowej, ochrony zdrowia, edukacji i wiedzy, bezpieczeństwa wewnętrznego. Respondenci określali poziom zagrożenia odczuwanego przez siebie oraz dla społeczeństwa. Ankietowani w obszarze zagrożeń życia osobistego mieli do wyboru jedenaście możliwości i mogli wybrać do trzech zagrożeń. W grupie ankietowanych 50+ najczęściej respondenci wskazywali nowe typy uzależnień, na drugim miejscu ulokowano osłabienie więzi międzyludzkich, a na trzecim osłabienie więzi rodzinnych i zanik rodzin wielopokoleniowych. Wśród ankietowanych 11,6% nie miało zdania. Szczegółowa analiza statystyczna pozyskanych danych w grupie 50+ wykazała, że czynnikami wpływającymi na poglądy respondentów są: płeć, stan zatrudnienia, częstotliwość korzystania z sieci, a także ocena własnych umiejętności. Problem zagrożeń jednostki wynikających z rozwoju społeczeństwa informacyjnego w opisywanych badaniach ujęto także z perspektywy ilościowej. Respondenci określali poziom zagrożenia jednostki w określonym obszarze w skali od 0 do 5. Wyznaczali je z dwóch perspektyw: w stosunku do innych osób oraz w stosunku do siebie, jego wartości wynosiły odpowiednio 2,90 oraz 2,63, co wskazuje na wartości średnie. Znaczący jest fakt, że blisko 40% w grupie 50+ zadeklarowało zetknięcie się z problematyką zagrożeń jednostki w społeczeństwie informacyjnym. Badania wykazały także, że większość respondentów jest przekonana o tym, iż potrzebne są inicjatywy mające na celu uświadomieniu jednostkom zagrożeń wynikających z rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Ankiety pokazały, że respondenci z grupy 50+ odczuwają zagrożenia dla jednostki wynikające z rozwoju społeczeństwa informacyjnego, wrażliwość na te kwestie jest nieco silniejsza u kobiet. One częściej postrzegają ją przez pryzmat relacji międzyludzkich. Mężczyźni raczej patrzą na ten problem poprzez optykę technologiczną.